Trung Quốc cần làm gì để vực dậy và duy trì đà hồi phục của toàn bộ nền kinh tế?

PBOC vừa qua đã tiếp tục cắt giảm lãi suất cơ bản cho khoản vay 1 năm thêm 10 điểm cơ bản, từ 3,65% xuống 3,55%, và lãi suất cơ bản cho khoản vay 5 năm thêm 10 điểm cơ bản, từ 4,3% xuống 4,2%.

Julian Evans-Pritchard tại Capital Economics cho biết các động thái của PBOC cho thấy “mối lo ngại ngày càng tăng của các nhà hoạch định chính sách về khả năng phục hồi của Trung Quốc”.

Ngay cả những người đặt cược rằng Trung Quốc có thể vượt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 5% trong năm nay cũng đang hạ thấp dự báo của họ. Chẳng hạn, Goldman Sachs cắt giảm dự báo từ 6% xuống 5,4%, với lý do mức nợ đã tăng cao và quyết tâm của ông Tập Cận Bình trong việc hạn chế đầu cơ bất động sản.

Nhà kinh tế Xiaoxi Zhang tại Gavekal Research cho biết: “Bằng cách cắt giảm lãi suất chính sách ngắn hạn để đáp trả, PBOC đã gửi một tín hiệu mạnh mẽ, vì họ hiếm khi thay đổi lãi suất. Tuy nhiên, có sự đồng thuận mạnh mẽ trong nước rằng cần có thêm hỗ trợ trực tiếp cho nhu cầu thông qua chính sách tài khóa”.

Vào ngày 16/6, tại một cuộc họp của các cấp chính quyền, nhóm lãnh đạo của ông Tập Cận Bình đã thảo luận về một gói các biện pháp hỗ trợ, nhưng đã giữ kín các chi tiết về gói này.

Tại đó, hội đồng do Thủ tướng Lý Cường dẫn đầu nói rằng “để đối phó với những thay đổi của tình hình kinh tế, cần phải thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn để tăng cường động lực phát triển, tối ưu hóa cơ cấu kinh tế và thúc đẩy sự phục hồi liên tục của nền kinh tế”.

Như chuyên gia Zhang nhìn nhận, “chi nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng sẽ là cách dễ nhất và nhanh nhất để kích thích tăng trưởng, mặc dù điều này sẽ làm thất vọng những người ủng hộ cải cách tái cơ cấu”.

Giải quyết tình trạng lao dốc của ngành bất động sản là vấn đề trọng tâm

Không có cải cách nào quan trọng hơn việc giải quyết cuộc khủng hoảng đang gia tăng trong lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc. Vì dữ liệu cho thấy phần lớn người dân Trung Quốc không muốn đầu tư vào bất cứ thứ gì khác ngoài bất động sản, nên việc ổn định thị trường này là chìa khóa để thúc đẩy niềm tin của các hộ gia đình.

Để 1,4 tỷ người dân Trung Quốc tiết kiệm ít hơn và chi tiêu nhiều hơn là mục tiêu hàng đầu trong nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập Cận Bình. Nếu các mục tiêu đặt ra thực sự nghiêm túc, thì việc hồi sinh bất động sản, lĩnh vực có thể chiếm tới 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), cần được quan tâm hơn nữa.

Công ty nghiên cứu chính sách Rhodium Group cảnh báo, tình trạng mong manh của lĩnh vực bất động sản đang khiến nền kinh tế Trung Quốc chênh vênh. Các nhà phân tích của Rhodium phát hiện ra rằng, do giá trị bất động sản sụt giảm, hơn 100 thành phố của Trung Quốc đã gặp khó khăn trong việc trả nợ vào năm ngoái.

Chỉ riêng điều này thôi cũng có nguy cơ làm giảm tác động của bất kỳ gói kích thích tài khóa nào mà PBOC hoặc chính quyền của ông Tập Cận Bình có thể tung ra trong những tháng tới.

Trong một báo cáo gần đây, Rhodium đã xem xét các xu hướng ở 205 thành phố tại Trung Quốc và dữ liệu tài chính của gần 2.900 phương tiện tài chính của chính quyền địa phương (LGFV). Các phương tiện này gây quỹ để thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng khổng lồ nhằm thúc đẩy GDP địa phương.

Trong một báo cáo vào tháng trước, S&P Global Ratings đã cảnh báo rằng “bất động sản Trung Quốc sẽ tiếp tục giảm giá trong một năm nữa”. Ngay cả khi các điều kiện đang trở nên “gần bình thường” ở một số thành phố lớn, S&P lập luận rằng “những điểm yếu ở các thành phố cấp 3 và 4 của Trung Quốc sẽ khiến quá trình phục hồi bất động sản đi theo con đường “hình chữ L”. Các điều kiện sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất đến các nhà phát triển khi tiếp xúc nhiều với các thành phố cấp thấp hơn”.

Các gói kích thích và hỗ trợ ngành bất động sản được đưa ra

Vào tháng 11/2022, chính quyền Trung Quốc bắt đầu công bố một loạt các biện pháp – tổng cộng là 16 biện pháp – để thúc đẩy “sự phát triển ổn định và lành mạnh” của ngành bất động sản.

Điểm mấu chốt trong số đó là hỗ trợ tín dụng cho các nhà phát triển bất động sản mắc nợ cao, nới lỏng quy định mua nhà lần đầu đối với cư dân thành phố mới, hỗ trợ vay trả chậm cho người mua nhà và hỗ trợ tài chính để đảm bảo hoàn thành và bàn giao dự án cho chủ nhà.

“Kế hoạch này toàn diện hơn nhiều, từ việc giải quyết cuộc khủng hoảng thanh khoản mà các nhà phát triển phải đối mặt đến việc nới lỏng tạm thời hạn chế đối với khoản vay ngân hàng, từ việc đối xử bình đẳng với các nhà phát triển nhà ở tư nhân và nhà nước đến việc khởi tạo lại các kênh cấp vốn tài chính cho họ”, chuyên gia kinh tế Jinyue Dong tại BBVA Research chia sẻ.

“Điều này đánh dấu những nỗ lực toàn diện để giải cứu thị trường bất động sản nhằm đảm bảo một cú “hạ cánh nhẹ nhàng” sau khi dữ liệu gần đây chỉ ra rằng ngành bất động sản cũng có những cải thiện nhẹ”, ông nói thêm.

Nhà kinh tế Zongyuan Zoe Liu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại lưu ý rằng “thị trường nhà ở lành mạnh là yếu tố quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và ổn định tài chính của Trung Quốc, nhưng doanh số bán nhà chậm lại, do các hạn chế về đại dịch và sự thay đổi nhân khẩu học, đã khiến cả các nhà phát triển bất động sản và người mua nhà lo lắng”.

Đó là lý do PBOC trong năm qua “đã thực hiện một loạt hành động chính sách nhằm giảm lãi suất thế chấp để thúc đẩy nhu cầu của người mua và hỗ trợ giá nhà”. Điều đó diễn ra dưới hình thức các ngân hàng Trung Quốc được phép cung cấp các khoản thế chấp có lãi suất có thể điều chỉnh tuân theo mức lãi suất tối thiểu trên toàn quốc.

Bắt đầu từ tháng 5/2022, PBOC “đã phá vỡ quy ước này bằng cách hạ thấp mức sàn toàn quốc đối với các khoản thế chấp mới xuống 20 điểm cơ bản dưới LPR đối với những người mua lần đầu”. Cuối tháng 9, PBOC tuyên bố họ đang “thả lỏng” mức sàn lãi suất trên toàn quốc tại một số thành phố nơi giá nhà đất có xu hướng giảm trong ba tháng trước đó.

Tuy nhiên, hơn cả các gói kích thích mới, Trung Quốc cần cải cách thị trường bất động sản toàn diện để thay đổi các biện pháp khuyến khích và giúp đầu tư ổn định và hiệu quả hơn. Trách nhiệm này thuộc về Thủ tướng Lý Cường.

Hành động cân bằng của ông được đưa ra có nội dung nới lỏng chính sách tài khóa để ổn định tăng trưởng mà không tạo thêm bong bóng mới trong việc vay mượn và sử dụng đòn bẩy không hiệu quả.

Michael Hirson, nhà kinh tế Trung Quốc tại 22V Research LLC, cho biết: “Trung Quốc có nhiều cơ hội để tăng cường kích thích nếu họ chọn như vậy. Những trở ngại chính là lo ngại về rủi ro tài chính và sự miễn cưỡng cho đến nay trong việc tận dụng bảng cân đối kế toán của chính quyền trung ương để mở rộng kích thích tài chính”.

Trách nhiệm của Thủ tướng Lý Cường sẽ là tăng cường nỗ lực để đảm bảo rằng các tổ chức tài chính bị hạn chế khả năng tạo ra “những mối nguy hiểm về đạo đức” mới, làm tăng sự phụ thuộc vào các gói cứu trợ công trong thời gian dài.

Hiện tại, ngay cả Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng cho rằng Trung Quốc có chỗ để đẩy mạnh tổ hợp kích thích công nghiệp. Krishna Srinivasan, Giám đốc IMF khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho biết: “Trung Quốc có không gian để duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt vì mức lạm phát ở đây không quá cao. Trung Quốc cũng có không gian tài chính để cung cấp các gói hỗ trợ”.

Tuy nhiên, điều quan trọng, theo nhà kinh tế Xiangrong Yu của Citigroup, là một đợt kích thích bùng nổ “tập trung vào lĩnh vực bất động sản, với các chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng để duy trì đà tăng trưởng.”

Yu nói thêm rằng: “Chúng tôi nghĩ rằng giai điệu chính sách tổng thể cho lĩnh vực này có thể chuyển từ ổn định sang kích thích thận trọng. Sẽ cần nhiều nỗ lực hơn để ngăn chặn vòng xoáy đi xuống”.