Tại sao người Trung Quốc lại tiêu dùng rất ít và tiết kiệm nhất thế giới?

Jack Ma – người sáng lập đế chế thương mại điện tử khổng lồ Alibaba của Trung Quốc từng nói: “Dân số càng nhiều thì sức tiêu thụ càng mạnh”. Nhưng tại sao dân số Trung Quốc 1,4 tỷ người và Mỹ chỉ 330 triệu người mà sức tiêu dùng của người dân Trung Quốc lại kém xa Mỹ?

Jack Ma – nhà sáng lập đế chế thương mại điện tử Alibaba.

Theo số liệu của Cục Thống kê Quốc gia, tổng GDP của Trung Quốc năm 2020 vượt mốc 100 nghìn tỷ nhân dân tệ. Trung Quốc đã xóa bỏ tình trạng nghèo đói tuyệt đối vào năm 2021. Có thể nói, người dân Trung Quốc đã thoát khỏi cái mũ "nghèo đói".

Hiện nay, Trung Quốc cũng là quốc gia đông dân nhất trên thế giới, với dân số hơn 1,4 tỷ người. Đó cũng là lý do đó mức tiêu thụ của người dân Trung Quốc đang gia tăng qua các năm, và thị trường tiêu dùng là rất lớn. Nhưng tại sao sức tiêu thụ của người dân Trung Quốc lại ít hơn Mỹ?,

Người Mỹ thích "chi tiêu trước"

Theo số liệu được công bố, năm 2019, tổng mức bán lẻ hàng tiêu dùng của Mỹ đạt 600 tỷ USD, trong khi Trung Quốc chỉ đạt 500 tỷ USD.

Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới và nhiều người đã hình thành thói quen "tiêu dùng tiên tiến", tiêu tiền trong tương lai để thực hiện ước mơ của ngày hôm nay. Đặc biệt, giới trẻ ở Mỹ thường xuyên rơi vào "vòng xoáy nợ nần" vì tiêu xài quá đà.

Theo thống kê, khoản nợ bình quân đầu người của Hoa Kỳ là 141.500 USD, và hơn 40% người Mỹ thậm chí không thể có nổi 400 USD cho những trường hợp khẩn cấp khi đối mặt với những trường hợp khẩn cấp.

Mỹ là một quốc gia có "nền kinh tế dựa vào tiêu dùng". Hơn 70% GDP của nước này được thúc đẩy bởi tiêu dùng, trong khi chưa đến 50% tiêu dùng của Trung Quốc đóng góp vào nền kinh tế. Vì vậy, Mỹ chủ trương sử dụng tiêu dùng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và sẽ tiếp tục đưa ra các chính sách liên quan để kích thích tiêu dùng

Vì vậy, hệ thống tín dụng ở Mỹ rất phát triển. Tất cả các ngân hàng địa phương và ngân hàng quốc gia đều đủ tiêu chuẩn để phát hành thẻ tín dụng. Người Mỹ trung bình có 3 thẻ tín dụng và hơn 90% thanh niên cần trả nợ thẻ tín dụng hàng tháng.

Người Trung Quốc thích "tính toán theo lịch trình"

Hơn 150 năm phát triển sau cuộc cách mạng công nghiệp, hệ thống an sinh xã hội của Mỹ đã trở nên rất hoàn thiện. Người Mỹ có thể nhận được sự trợ giúp ngay cả khi họ thất nghiệp. Những người Mỹ không lo lắng về tương lai đang tiêu tiền một cách xa hoa, điều này cũng đã thúc đẩy việc phổ biến khái niệm tiêu dùng tiên tiến.

Mặc dù tổng GDP của Trung Quốc gần bằng 80% của Hoa Kỳ, nhưng thu nhập bình quân đầu người của người Trung Quốc không cao. Thống kê cho thấy thu nhập bình quân đầu người của người Mỹ là 60.000 USD, trong khi người Trung Quốc chỉ có 10.000 USD.

Hầu hết người dân Trung Quốc có quan niệm "chuẩn bị sẵn sàng cho nguy hiểm trong thời bình" và họ vẫn duy trì thói quen "tiêu tiền của ngày hôm qua và tiết kiệm cho ngày mai". Trừ một số chi phí sinh hoạt cần thiết, các khoản tiền khác được tích lũy thông qua quản lý tài chính, gửi ngân hàng… phòng khi cần thiết.

Theo dữ liệu do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, tính đến cuối năm 2019, tổng tiền gửi của người dân Trung Quốc lên tới 84 nghìn tỷ nhân dân tệ. Trung bình mỗi người Trung Quốc gửi khoảng 60.000 nhân dân tệ, là quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm cao nhất thế giới.

Theo thống kê, ngay từ năm 2008, tỷ lệ tiết kiệm của Trung Quốc đã lên tới 51%. Mặc dù quan niệm tiêu dùng của người Trung Quốc đang thay đổi nhưng tỷ lệ tiết kiệm vẫn là 45%, vượt xa mức trung bình quốc tế và cao hơn mức trung bình 20% của Mỹ.

Bất chấp sự phát triển nhanh chóng của Internet và thanh toán di động trong những năm gần đây, một số người trẻ ở Trung Quốc cũng đã có thói quen "tiêu dùng tiên tiến". Thẻ tín dụng và các phương thức vay nợ lần lượt xuất hiện, nhưng khoản nợ bình quân đầu người ở Trung Quốc chỉ là 130.000 nhân dân tệ, thấp hơn tổng số nợ 141.500 USD trên đầu người của Hoa Kỳ. Ngân hàng đầu tư hàng đầu của Mỹ Goldman Sachs đã hai lần thực hiện một cuộc điều tra, khoảng 70% các cặp vợ chồng Mỹ đã phải hoãn lại do nợ kế hoạch kết hôn cao.

Có vẻ như sức tiêu dùng của người Mỹ vượt xa Trung Quốc, nhưng thực ra họ là hai nền văn hóa tiêu dùng khác nhau.

Người trẻ không dám tiêu dùng

Một lý do khác dẫn đến chênh lệch sức tiêu thụ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là do nhà ở. Ở các thành phố bình thường ở Mỹ, không kể vị trí trung tâm, giá một căn nhà chỉ từ 300.000 đến 400.000 USD. Tỷ lệ thu nhập hàng năm trên giá nhà ở Hoa Kỳ chỉ là 1: 6 hoặc 1: 8, vì vậy người Mỹ không phải chịu áp lực trả nợ các khoản thế chấp của họ. Ngoài ra, một số bang ở Mỹ quy định các khoản chi cho vay mua nhà có thể xin giảm trừ nếu vượt quá 1/3 mức lương của họ. Do đó, nhiều người Mỹ sẽ không bị “ngán” các khoản vay mua nhà khi tiêu dùng.

Ngoài ra, trong văn hóa Mỹ, việc thuê nhà rất phổ biến. Elon Musk, người giàu nhất nước Mỹ, hiện đang sống trong một ngôi nhà di động trị giá 50.000 USD ở Texas.

Mặt khác, người Trung Quốc do quan niệm "về nhà" rất mạnh mẽ nên hầu hết số tiền họ kiếm được trong đời đều được dùng để mua nhà. Hiện tại, giá nhà trung bình ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến và Hạ Môn đã vượt quá 50.000 NDT/m2, nhiều thành phố hạng hai và hạng ba trên khắp đất nước đã đến "kỷ nguyên 10.000 nhân dân tệ", thậm chí có con số 103 quận nơi giá nhà vượt quá 10.000 nhân dân tệ

Có hơn 400 triệu "nô lệ nhà ở" ở Trung Quốc. Ngoài việc chuyển tiền lương hàng tháng của họ đến ngân hàng để trả nợ, số tiền còn lại hầu như không thể trang trải chi phí hàng ngày và thu nhập tùy ý của họ thậm chí còn ít hơn.

Trước tình hình đó, Cao Dewang, ông chủ của Fuyao Glass - công ty sản xuất đồ thủy tinh hàng đầu Trung Quốc, đã chỉ ra một cách gay gắt: Mặc dù Trung Quốc có dân số đông nhưng chỉ có 200 triệu người là có thực lực chi tiêu. Áp lực vay mua nhà quá lớn đã khiến giới trẻ “ngán ngẩm tiêu dùng”.

Cao Dewang là ông chủ của Fuyao Glass - công ty sản xuất đồ thủy tinh hàng đầu Trung Quốc.

Mặc dù theo quan điểm dữ liệu, vẫn còn khoảng cách lớn giữa sức tiêu thụ của Trung Quốc và Mỹ, nhưng việc người Mỹ “tiêu dùng quá mức” đã gây ra “sự bất thường” trong văn hóa tiêu dùng. Trái lại, người Trung Quốc “đắng trước ngọt bùi” “có cơm ăn, mặc không lo sợ trong lòng”.

Với sự phát triển ổn định của nền kinh tế Trung Quốc, thói quen tiêu dùng lành mạnh và việc chính phủ đưa ra các chính sách "không đầu cơ bất động sản" và "ba lằn ranh đỏ", giới trẻ Trung Quốc sẽ bùng nổ sức tiêu dùng mạnh mẽ hơn. Trong tương lai, khoảng cách về sức tiêu thụ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ dần thu hẹp. Trung Quốc cũng được dự đoán sẽ trở thành quốc gia tiêu thụ lớn nhất thế giới.