Một phân khúc bất động sản được hàng triệu người dân mong đợi đang tăng tốc ngoạn mục trên thị trường

Nguồn cung bứt tốc mạnh mẽ

Dữ liệu nghiên cứu của Viện nghiên cứu đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho thấy, trong thời gian qua, nguồn cung nhà ở liên tục sụt giảm rồi dần phục hồi trong 2 năm trở lại đây, song cơ cấu sản phẩm lại ngày càng mất cân đối, đặc biệt là thiếu hụt nghiêm trọng phân khúc đáp ứng khả năng chi trả của đại đa số người dân.

Trước yêu cầu cấp thiết về nhà ở của người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp khu vực đô thị và của công nhân, người lao động trong khu công nghiệp, khu chế xuất, ngày 03/4/2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” . Đặt ra mục tiêu vừa cấp bách, vừa đầy thách thức với cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương và với cả các doanh nghiệp.

Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, cả nước đã hoàn thành gần 37.000 căn nhà ở xã hội, gấp 7 lần so với năm 2022.

Trước năm 2023, nguồn cung nhà ở xã hội luôn trong tình trạng thiếu hụt, không thể đáp ứng nhu cầu thực tế của hàng triệu công nhân, người lao động đô thị và các đối tượng khác được hưởng chính sách về nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng 3 năm kể từ khi Đề án đi vào triển khai, thị trường đã ghi nhận những tín hiệu tích cực. Số liệu thống kê từ Bộ Xây dựng cho thấy, lũy kế đến nay, cả nước có 692 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai với quy mô hơn 633.000 căn, trong đó 146 dự án hoàn thành, quy mô hơn 103.000 căn; 144 dự án đã khởi công xây dựng, đang triển khai với quy mô hơn 127.000 căn; 402 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô hơn 400.000 căn.

Như vậy, số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đến năm 2025 đạt 59,6% so với chỉ tiêu đã đặt ra tại Đề án 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội.

Đáng chú ý, số lượng căn nhà ở xã hội hoàn thành bứt tốc mạnh mẽ. Riêng 7 tháng đầu năm 2025, cả nước đã hoàn thành 36.862 căn nhà ở xã hội. Mặc dù mới chỉ đạt 37% mục tiêu của cả năm 2025. Tuy nhiên, kết quả này bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Đồng thời, 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trong năm 2025 có khả năng hoàn thành và vượt chỉ tiêu đề ra.

Trong tổng số 250 dự án được khởi công vào ngày 19/8 vừa qua để chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, cũng có tới 22 dự án nhà ở xã hội.

Tốc độ triển khai Đề án nhanh hơn gấp nhiều lần so với giai đoạn trước nhờ hàng loạt các chính sách thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của các địa phương, doanh nghiệp trong việc đưa nhà ở xã hội trở thành một phân khúc phát triển có chiến lược.

VARS IRE cho rằng, tốc độ triển khai Đề án sẽ tiếp tục được duy trì, tiến tới hoàn thành kế hoạch xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 và tạo thế, tạo đà cho mục tiêu Đề án đến năm 2030.

Thị trường vẫn còn nhiều thách thức

Tại Hội nghị sơ kết thực hiện chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội 7 tháng đầu năm 2025 hồi giữa tháng 8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, kết quả ban đầu là đáng khích lệ, song để hoàn thành mục tiêu của đề án 1 triệu căn nhà xã hội, trong đó ngay trong năm 2025 hoàn thành xây dựng 100.000 căn hộ nhà ở xã hội còn nhiều việc phải làm,

VARS IRE cho rằng một trong những thách thức với thị trường vẫn là quỹ đất, khi nhiều địa phương bố trí chưa phù hợp, ở vị trí xa trung tâm, thiếu hạ tầng. Vì vậy, cần tăng cường giám sát, xử lý trách nhiệm lãnh đạo địa phương chậm trễ, đồng thời rà soát việc thực hiện nghĩa vụ quỹ đất 20% của các dự án thương mại.

Về đánh giá nhu cầu nhà ở xã hội, hiện nay vẫn tồn tại tình trạng “vừa thiếu, vừa ế” do việc khảo sát đánh giá nhu cầu để lên kế hoạch triển khai dự án chưa sát với thực tế. Theo đó, nguồn cung luôn thiếu và yếu so với nhu cầu nhưng nhiều dự án nhà ở hội xã hội mở bán lại “ế” do vướng quy định về thủ tục, vị trí hoặc không phù hợp với người dân đủ điều kiện.

Để khắc phục, đơn vị này kiến nghị cần nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo việc bố trí quỹ đất và phát triển nhà ở xã hội, gắn với nhu cầu thực tế, có thể xem xét áp dụng các hình thức khảo sát chuyên nghiệp thông qua phương án thuê hoặc giao cho các đơn vị nghiên cứu thị trường độc lập thực hiện. Từ đó, có căn cứ khoa học và khách quan cho việc hoạch định kế hoạch phát triển.

Về khả năng tiếp cận của người dân đối với nhà ở xã hội. Chi phí marketing và bán hàng cho các dự án nhà ở xã hội hiện đang khống chế ở mức 2%, mức quá thấp, không đủ để doanh nghiệp triển khai các hoạt động truyền thông tới đúng đối tượng. Đòi hỏi cần có sự điều chỉnh linh hoạt trong quy định, vừa đảm bảo minh bạch, công bằng trong xét duyệt, vừa tạo điều kiện để chủ đầu tư có đủ nguồn lực để truyền thông rộng rãi tới người dân.

Cuối cùng là về có khó khăn trong việc kiểm soát đầu cơ và chuyển nhượng nhà ở xã hội. Thực tế vẫn tồn tại tình trạng một số trường hợp mua nhà ở xã hội nhưng không sử dụng để ở, mà chuyển nhượng trái quy định, gây méo mó thị trường, làm tăng nguy cơ đầu cơ và khiến những người thực sự có nhu cầu không được tiếp cận nhà ở xã hội.

Để khắc phục tồn tại này, song song với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra toàn diện các dự án nhà ở xã hội, xử phạt doanh nghiệp có dự án bán sai đối tượng cũng như người dân chuyển nhượng sai quy định.

VARS IRE kiến nghị, sau thời hạn 5 năm sở hữu theo quy định hiện hành, việc chuyển nhượng nhà ở xã hội cần được ưu tiên cho những người dân thuộc diện đủ điều kiện mua nhà ở xã hội và đã được cơ quan thẩm quyền xác nhận. Trường hợp chuyển nhượng cho đối tượng không thuộc diện được hưởng chính sách về nhà ở xã hội, chủ sở hữu khi chuyển nhượng phải hoàn trả lại các ưu đãi đã được hưởng từ chính sách.