Gỡ "điểm nghẽn" về đất đai: Cần giải quyết vấn đề thiếu đồng bộ pháp luật

Theo đó, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội Khóa XV vào ngày 18/01/2024, Luật Đất đai năm 2024 đã được Quốc hội biểu quyết thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/8/2024 với nhiều điểm đổi mới căn bản, toàn diện.

Dù đem đến nhiều kỳ vọng, thế nhưng, việc thực thi Luật Đất đai 2024 vẫn cho thấy những tồn tại, hạn chế - Ảnh minh họa

Luật Đất đai sửa đổi lần này được cho, đã có những bước tiến quan trọng như đổi mới cơ chế quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo hướng đồng bộ, thống nhất với quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch ngành, lĩnh vực; hoàn thiện quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; bổ sung cơ chế định giá đất tiệm cận giá thị trường, minh bạch và công khai; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ số trong quản lý đất đai.

Những nội dung đổi mới này được kỳ vọng, sẽ khắc phục căn bản những bất cập kéo dài, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của người dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tiễn tổ chức thi hành pháp luật về đất đai thời gian qua cho thấy, vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, hạn chế phát sinh. Đặc biệt, một trong những “điểm nghẽn”, khiến nguồn lực đất đai chưa được khơi thông như kỳ vọng, được cho xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Một trong những "điểm nghẽn" dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong áp dụng Luật Đất đai được cho xuất phát từ sự thiếu đồng bộ của hệ thống pháp luật - Ảnh minh họa

Chỉ rõ vấn đề này tại Hội thảo “Nhận diện điểm nghẽn và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến Luật Đất đai” mới đây, Thứ trưởng Bộ Tư pháp - Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, qua nắm bắt báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và phản ánh, kiến nghị của các Hiệp hội, doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực bất động sản, hệ thống pháp luật đất đai hiện hành và pháp luật có liên quan vẫn còn tình trạng chồng chéo, thiếu thống nhất.

Nhìn nhận về vấn đề này, PGS TS Nguyễn Quang Tuyến - Trưởng khoa Pháp luật kinh tế, trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng, việc sửa đổi Luật Đất đai cần khẳng định vai trò trung tâm của đạo luật này trong toàn bộ hệ thống pháp luật liên quan đến tài nguyên đất.

“Đất đai tham gia vào hầu hết các hoạt động kinh tế - xã hội của con người, nhưng hiện nay nhiều quan hệ đất đai lại đang được điều chỉnh rải rác bởi các luật chuyên ngành, tạo nên sự phân mảnh, thiếu đồng bộ”, PGS TS Nguyễn Quang Tuyến nhìn nhận.

Đồng thời cho hay, hiện tượng mỗi bộ, ngành được giao chủ trì soạn thảo luật đều đưa ra quy định theo cách tiếp cận riêng trong quản lý chuyên ngành, dẫn đến tình trạng các luật chuyên ngành nhiều khi "lệch pha" hoặc thậm chí "vượt mặt" Luật Đất đai.

Nhất trí với quan điểm, mọi nội dung liên quan đến quản lý và sử dụng đất nên dẫn chiếu trực tiếp theo quy định của Luật Đất đai, còn các công đoạn đặc thù khác mới để các luật chuyên ngành điều chỉnh, PGS TS Nguyễn Quang Tuyến nhấn mạnh, chúng ta cần có một điều khoản định vị rõ ràng vai trò của Luật Đất đai trong hệ thống pháp luật, để đảm bảo mọi quan hệ pháp lý liên quan đến đất đai được điều chỉnh nhất quán.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Văn Đính - Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cũng bày tỏ, vấn đề chồng chéo giữa các bộ luật là một trong những vấn đề cần được giải quyết triệt để.

Theo TS Nguyễn Văn Đính, những năm gần đây, mặc dù Việt Nam đã đồng bộ được 3 bộ luật là Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở, nhưng vẫn còn những chồng chéo như Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch... do đó, cần thẩm định để hệ thống luật mang tính đồng bộ.

Xoay quanh vấn đề này, một số ý kiến cũng cho hay, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, định hướng quan trọng trong hoàn thiện thể chế pháp luật, tuy nhiên, Luật Đất đai đã được sửa đổi, bổ sung nhiều lần nhưng vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc, điểm nghẽn và bất cập. Nhiều quy định chưa thật sự khơi thông được nguồn lực, nhất là trong phát triển kinh tế - xã hội.

Được biết, tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về một số nội dung của 4 Dự án Luật: Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Quy hoạch, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn và Luật Đầu tư, ngày 18/9 vừa qua. Với Dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Tổng Bí thư - Tô Lâm đề nghị, cần bảo đảm yêu cầu, nhận diện đầy đủ những khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực đất đai hiện nay; bảo đảm phương án xử lý tổng thể, căn cơ và đồng bộ. Các quan điểm, định hướng lớn và các chính sách quan trọng của luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai cần được đặt trong tổng thể với các luật có liên quan, về thuế, nhà ở, kinh doanh bất động sản, quy hoạch, địa chất và khoáng sản.

Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan liên quan tập trung khẩn trương thực hiện nghiêm túc việc xây dựng báo cáo rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn do quy định của pháp luật trên lĩnh vực đất đai, phục vụ việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai; tiếp tục nghiên cứu kỹ các phương án để xử lý hài hòa, tháo gỡ vướng mắc…