Các nhà máy Trung Quốc dừng sản xuất và tìm kiếm thị trường mới khi thuế quan từ Mỹ bắt đầu gây tác động

Công nhân dệt may tại Bân Châu, Sơn Đông, Trung Quốc, ngày 23/4/2025. Ảnh: Getty Images

"Tôi biết một số nhà máy đã cho một nửa nhân viên nghỉ việc vài tuần và tạm dừng phần lớn sản xuất”, Cameron Johnson, đối tác cấp cao tại công ty tư vấn Tidalwave Solutions ở Thượng Hải, cho biết. Ông nói rằng những nhà máy sản xuất đồ chơi, dụng cụ thể thao và hàng hóa giá rẻ kiểu "Dollar Store" hiện chịu ảnh hưởng nặng nhất.

"Mặc dù chưa xảy ra trên diện rộng, nhưng hiện tượng này đã xuất hiện ở những trung tâm xuất khẩu quan trọng như Nghĩa Ô và Đông Quan và có lo ngại rằng nó sẽ lan rộng”, Johnson nói. "Hiện có hy vọng rằng thuế quan sẽ được hạ xuống để đơn hàng quay trở lại, nhưng trước mắt các công ty đang cho nhân viên nghỉ luân phiên và tạm dừng một số hoạt động sản xuất”.

Ước tính của Goldman Sachs cho biết khoảng 10 đến 20 triệu lao động Trung Quốc tham gia vào các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ, trong khi tổng số lao động tại các thành phố Trung Quốc năm ngoái là 473,45 triệu người.

Thuế quan gia tăng

Trong tháng này, Mỹ đã nhanh chóng công bố việc tăng hơn 100% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, kéo theo các đòn đáp trả từ Bắc Kinh. Mặc dù Tổng thống Donald Trump tuyên bố hôm thứ Năm rằng các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh đang diễn ra, phía Trung Quốc đã phủ nhận điều đó.

Tác động từ việc tăng gấp đôi thuế quan lần này được cho là "lớn hơn nhiều" so với đại dịch Covid-19, theo Ash Monga, nhà sáng lập kiêm CEO công ty Imex Sourcing Services (Quảng Châu). Ông lưu ý rằng đối với những doanh nghiệp nhỏ chỉ có vài triệu đô la trong tay, mức tăng thuế bất ngờ này có thể khiến họ phá sản.

Ông cho biết nhu cầu tìm nguồn hàng ngoài Trung Quốc đang tăng mạnh và dự kiến sẽ ra mắt một trang web mới mang tên "Tariff Help" vào thứ Sáu để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ tìm nhà cung cấp từ nước ngoài.

Livestreaming

Sự gián đoạn trong kinh doanh đã buộc các nhà xuất khẩu Trung Quốc phải thử nghiệm các chiến lược bán hàng mới.

Công ty sản xuất đồ thể thao Woodswool ở Ninh Ba (gần Thượng Hải) đã nhanh chóng chuyển sang bán hàng trực tuyến tại Trung Quốc qua livestream. Sau khoảng một tuần, họ đã nhận được hơn 30 đơn hàng, với tổng giá trị hàng hóa vượt 5.000 nhân dân tệ (khoảng 690 USD).

Đây chỉ là bước đầu trong nỗ lực cứu vãn kinh doanh.

"Tất cả đơn hàng từ Mỹ của chúng tôi đều đã bị hủy bỏ”, Li Yan, quản lý nhà máy và giám đốc thương hiệu của Woodswool, cho biết bằng tiếng Quan thoại (dịch bởi CNBC).

Hơn một nửa sản lượng của công ty từng xuất sang Mỹ; hiện nay, một số dây chuyền sẽ bị bỏ trống từ 2 đến 3 tháng cho đến khi xây dựng được các thị trường mới. Công ty đã có hơn 20 năm bán hàng cho các khách hàng tại châu Âu, Úc và Mỹ.

Woodswool đang bán sản phẩm qua nền tảng thương mại điện tử livestream của Baidu. Công ty chọn sử dụng dịch vụ livestream bằng "nhân vật ảo" của Baidu để tiết kiệm chi phí thuê người thật và thiết lập studio.

Baidu cho biết họ đã hợp tác với hàng trăm doanh nghiệp Trung Quốc để mở kênh bán hàng nội địa, cung cấp các công cụ AI miễn phí như "Huiboxing" — nhân vật ảo mô phỏng người thật nhằm tự động hóa các tương tác bán hàng.

Thách thức tại thị trường nội địa

JD.com là một trong những công ty đầu tiên công bố chương trình hỗ trợ tương tự, cam kết chi 200 tỷ nhân dân tệ (27,22 tỷ USD) để mua hàng Trung Quốc vốn dành cho xuất khẩu và tiêu thụ trong nước. Công ty giao đồ ăn Meituan cũng tuyên bố sẽ hỗ trợ tiêu thụ hàng xuất khẩu trong nội địa.

Tuy nhiên, con số 27,22 tỷ USD chỉ bằng 5% tổng giá trị 524,66 tỷ USD mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ năm ngoái.

"Một số doanh nghiệp nói với chúng tôi rằng, dưới mức thuế 125%, mô hình kinh doanh của họ không thể tiếp tục vận hành được”, Michael Hart, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, cho biết. Ông cũng lưu ý rằng sự cạnh tranh nội địa đang gia tăng.

Ông dự đoán các mức thuế giữa hai nước sẽ vẫn giữ nguyên ở mức độ nào đó, với một số ngoại lệ.

Ngoài ra, các sản phẩm thiết kế riêng cho thị trường ngoại ô Mỹ không dễ dàng phù hợp với người tiêu dùng sống trong căn hộ ở Trung Quốc.

Tìm kiếm thị trường ngoài Mỹ

Ngày càng ít doanh nghiệp Trung Quốc chọn cách xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ thông qua nước thứ ba, do lo ngại Mỹ gia tăng kiểm soát transshipment (chuyển tải hàng hóa), theo Ashley Dudarenok, sáng lập công ty tư vấn tiếp thị ChoZan.

Nhiều công ty đang đa dạng hóa sản xuất sang Ấn Độ và Đông Nam Á, hoặc chuyển khách hàng từ Mỹ sang châu Âu và Mỹ Latin.

Một số doanh nghiệp đã phát triển các tuyến thương mại mới từ Trung Quốc. Ví dụ, Liu Xu điều hành công ty thương mại điện tử Beijing Mingyuchu, chuyên bán đồ phòng tắm sang Brazil. Dù gặp thách thức về tỷ giá hối đoái và chi phí vận tải, Liu tin rằng thương mại với Brazil sẽ không bị ảnh hưởng nhiều bởi căng thẳng Mỹ - Trung.

Xuất khẩu của Trung Quốc sang Brazil đã tăng gấp đôi từ năm 2018 đến 2024, cũng như xuất khẩu sang Ghana.

Trong đại dịch Covid-19, Cotrie Logistics - một công ty logistics tại Ghana - được thành lập nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tìm nguồn hàng và điều phối vận chuyển. CEO Bright Tordzroh cho biết công ty hiện có doanh thu hàng năm từ 300.000 USD đến 1 triệu USD, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực thương mại Trung Quốc - Ghana.

Ông Tordzroh nhận định căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đang mở ra cơ hội mới cho Cotrie khi nhiều công ty tìm cách sản xuất và tìm nguồn cung ngoài Mỹ.

(Theo CNBC)