Xây nhà năm 2023, người dân cần biết điều này để tránh bị phạt tiền

1. Xây nhà phải có giấy phép xây dựng

Giấy phép xây dựng là văn bản được cấp để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, di dời công trình. Do đó, người dân muốn xây nhà, sửa nhà... thì phải xin giấy phép xây dựng trừ các trường hợp nêu tại khoản 30 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020 như:

- Nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 07 tầng thuộc dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, dự án đầu tư xây dựng nhà ở có quy hoạch chi tiết 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt;

- Công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ ở nông thôn có quy mô dưới 07 tầng và thuộc khu vực không có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng khu chức năng hoặc quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ ở miền núi, hải đảo thuộc khu vực không có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng khu chức năng; trừ công trình, nhà ở riêng lẻ được xây dựng trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa.

>> 9 trường hợp được miễn giấy phép xây dựng

Các trường hợp không được miễn giấy phép xây dựng khi muốn xây dựng phải có giấy phép xây dựng của cơ quan có thẩm quyền. Nếu vi phạm, xây nhà không phép hoặc xây nhà khi chưa có giấy phép xây dựng thì sẽ bị phạt tiền theo quy định tại Khoản 7 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP:

- Phạt tiền từ 60 – 80 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; (quy định cũ tại khoản 5 Điều 15 Nghị định 139/2017/NĐ-CP chỉ phạt 20 - 30 triệu đồng).

- Phạt tiền từ 80 – 100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; (quy định cũ chỉ phạt 10 - 20 triệu đồng).

- Phạt tiền từ 120 – 140 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng (quy định cũ phạt 30 – 50 triệu đồng).

2. Xây nhà trước khi có giấy phép bị phạt đến 100 triệu đồng

Theo khoản 39 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020, trường hợp xây nhà phải có giấy phép thì chỉ được khởi công xây dựng nhà ở khi có giấy phép xây dựng. Do đó, nếu xây nhà khi chưa có giấy phép (kể cả trường hợp đang xin cấp giấy phép nhưng chưa có) thì vẫn thuộc trường hợp bị cấm và bị xem là xây dựng không có giấy phép.

Theo đó, căn cứ khoản 7 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP, người vi phạm sẽ bị phạt từ 60 - 80 triệu đồng nếu xây nhà ở riêng lẻ; bị phạt từ 80 - 100 triệu đồng nếu nhà ở này được xây trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử, văn hóa hoặc công trình khác.

3. Mức phạt khi xây dựng nhà ở sai phép

* Trường hợp xây dựng sai với giấy phép xây dựng mới:

Theo Khoản 6 Điều 16 Nghị định 16/2022, xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng mới như sau:

- Phạt tiền từ 30 – 40 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;

- Phạt tiền từ 50 – 70 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác;

- Phạt tiền từ 100 – 120 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.

* Trường hợp sửa chửa, cải tạo nhà ở

Khoản 4 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định mức xử phạt đối với hành vi xây dựng sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp phép sửa chữa, cải tạo, di dời công trình và giấy phép xây dựng có thời hạn như sau:

- Phạt tiền từ 15 - 20 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ.

- Phạt tiền từ 25 - 30 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác.

4. Để vật liệu xây dựng rơi xuống khu vực xung quanh

Theo Khoản 1 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP sẽ xử phạt hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định như sau:

- Phạt tiền từ 3 – 5 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác;

- Phạt tiền từ 15 – 20 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.

5. Không công khai giấy phép xây dựng tại địa điểm xây dựng suốt quá trình thi công

Theo Khoản 2 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định xử phạt đối với hành vi không công khai giấy phép xây dựng tại địa điểm thi công xây dựng trong suốt quá trình thi công như sau:

- Phạt tiền từ 5 – 10 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;

- Phạt tiền từ 10 – 20 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác;

- Phạt tiền từ 20 – 30 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.

6. Mức phạt khi xây nhà lấn đất hàng xóm

Khoản 10 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP10 quy định xử phạt đối với hành vi xây dựng cơi nới, lấn chiếm diện tích, lấn chiếm không gian đang được quản lý, sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác hoặc của khu vực công cộng, khu vực sử dụng chung như sau:

- Phạt tiền từ 80 - 100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;

- Phạt tiền từ 100 - 120 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác;

- Phạt tiền từ 180 - 200 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.