Loạt chính sách mới về thuế, BHXH sắp có hiệu lực hộ kinh doanh cần lưu ý

Loạt chính sách mới về thuế, BHXH sắp có hiệu lực hộ kinh doanh cần lưu ý

Chính sách thuế mới cho hộ kinh doanh

- Bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ 01/01/2026

Theo Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15, hình thức thuế khoán sẽ bị xóa bỏ chậm nhất vào năm 2026. Từ ngày 01/01/2026, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống sẽ không phải chịu thuế GTGT.

Những hộ có doanh thu cao hơn sẽ chuyển sang phương pháp kê khai thuế để quản lý doanh thu và chi phí minh bạch hơn. Điều này nhằm khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, đồng thời đẩy mạnh số hóa và minh bạch hóa trong quản lý thuế. Hộ kinh doanh cần chuẩn bị trước bằng cách làm quen với các phần mềm kế toán và quy trình kê khai thuế.

- Bắt buộc sử dụng Hóa đơn điện tử từ máy tính tiền

Từ 01/06/2025, theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, các hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên và cung cấp hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng (như bán lẻ, dịch vụ ăn uống, lưu trú, vận tải hành khách, vui chơi giải trí) bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Hộ kinh doanh cần đăng ký và trang bị giải pháp hóa đơn điện tử trước thời điểm này để tránh vi phạm.

- Sàn thương mại điện tử nộp thuế thay Hộ kinh doanh

Từ 01/04/2025, các tổ chức quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc nền tảng số có chức năng thanh toán (bao gồm cả tổ chức trong và ngoài nước) sẽ chịu trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên các nền tảng này.

Quy định này nhằm tăng cường quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trực tuyến và đảm bảo nghĩa vụ thuế được thực hiện đầy đủ.

- Sử dựng số định danh cá nhân thay mã số thuế

Từ 01/07/2025, theo khoản 2 Điều 38 Thông tư 86/2024/TT-BTC, các hộ kinh doanh sẽ sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế trong các giao dịch thuế. Điều này giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính và đồng bộ hóa dữ liệu quản lý thuế.

Hộ kinh doanh cần cập nhật thông tin định danh cá nhân với cơ quan thuế trước thời điểm này.

- Miễn thuế TNCN và TNDN trong một số trường hợp

Theo Nghị quyết 198/2025/QH15, từ 01/01/2026, hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.

Ngoài ra, chi phí đào tạo và đào tạo lại nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi cung ứng được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Chính sách BHXH mới cho hộ kinh doanh

- Chủ hộ kinh doanh phải tham gia BHXH bắt buộc từ 01/07/2025

Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (số 41/2024/QH15), từ 01/07/2025, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và người lao động làm việc cho hộ kinh doanh theo hợp đồng lao động (không thời hạn hoặc từ 1 tháng trở lên) sẽ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Các chế độ BHXH bắt buộc bao gồm:

+ Hưu trí: Đảm bảo lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu và thời gian đóng (tối thiểu 15 năm từ 2025).

+ Ốm đau: Hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh và nghỉ ốm.

+ Thai sản: Trợ cấp cho lao động nữ sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi.

+ Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Hỗ trợ khi gặp rủi ro trong công việc.

+ Thất nghiệp: Trợ cấp tài chính khi mất việc ngoài ý muốn.

Mức đóng BHXH bắt buộc được tính dựa trên tiền lương tháng, với tỷ lệ cụ thể: 3% cho quỹ ốm đau và thai sản, 14% cho quỹ hưu trí và tử tuất. Đối với chủ hộ kinh doanh, mức đóng tối đa bằng 6% mức tham chiếu (tương đương mức lương cơ sở nếu chưa bãi bỏ). Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho cả chủ hộ và người lao động, nhưng có thể là thách thức tài chính đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thu nhập không ổn định.

- Thay đổi về BHXH một lần

Từ 01/07/2025, chính sách rút BHXH một lần được siết chặt. Chỉ những trường hợp sau được rút BHXH một lần:

+ Người lao động sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng dưới 20 năm.

+ Người đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH.

+ Người mắc bệnh hiểm nghèo (ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS) hoặc suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

+ Người lao động không tiếp tục cư trú tại Việt Nam hoặc hết hiệu lực hợp đồng lao động mà không được gia hạn.

Mức hưởng BHXH một lần được tính dựa trên số năm đóng, với 1,5 tháng mức bình quân tiền lương/thu nhập tháng đóng BHXH cho mỗi năm đóng trước 2014, và 2 tháng cho mỗi năm đóng từ 2014 trở đi. Quy định này khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì rút một lần.

- Thêm chế độ thai sản trong BHXH tự nguyện

Từ 01/07/2025, người tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm chủ hộ kinh doanh không thuộc diện bắt buộc) sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản với mức trợ cấp 2 triệu đồng cho mỗi con mới sinh, do ngân sách nhà nước chi trả mà không yêu cầu đóng thêm. Điều này khuyến khích các chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH tự nguyện để đảm bảo quyền lợi.

- Giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu

Luật BHXH 2024 giảm thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm từ 01/07/2025. Điều này giúp chủ hộ kinh doanh và người lao động có cơ hội hưởng lương hưu sớm hơn, đặc biệt với những người bắt đầu tham gia BHXH muộn.

Lưu ý cho hộ kinh doanh

- Chuẩn bị trước cho hóa đơn điện tử: Hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm cần đầu tư vào hệ thống máy tính tiền và phần mềm hóa đơn điện tử trước 01/06/2025 để tuân thủ quy định. Các giải pháp như MISA Startbooks hoặc phần mềm kế toán dùng chung miễn phí được khuyến khích sử dụng.

- Tìm hiểu và cập nhật thông tin: Hộ kinh doanh cần tham gia các kênh thông tin chính thức (như Cộng đồng Zalo Thuế và Hóa đơn Hộ kinh doanh) để nắm bắt quy định mới và nhận hỗ trợ từ cơ quan thuế hoặc BHXH.

- Tận dụng ưu đãi thuế: Các chính sách miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp khi chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ hội để hộ kinh doanh nâng cấp mô hình kinh doanh.

- Tăng cường nhận thức về BHXH: Chủ hộ kinh doanh cần hiểu rằng BHXH không chỉ là nghĩa vụ mà còn mang lại lợi ích lâu dài như lương hưu, trợ cấp ốm đau, thai sản. Việc tuyên truyền và hỗ trợ từ cơ quan BHXH sẽ được đẩy mạnh để giúp hộ kinh doanh làm quen với quy định mới.

Theo số liệu của Cục Thống kê các năm 2018-2020, Việt Nam hiện có trên 5,2 triệu hộ kinh doanh, tạo ra 8-9 triệu việc làm, tương đương với khối công ty tư nhân. Các chính sách thuế và BHXH mới từ năm 2025 mang lại cả thách thức và cơ hội cho hộ kinh doanh. Việc chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử, bỏ thuế khoán, và tham gia BHXH bắt buộc đòi hỏi các hộ kinh doanh cần chủ động cập nhật thông tin, chuẩn bị tài chính và công nghệ.

Đồng thời, các chính sách hỗ trợ như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và mở rộng quyền lợi BHXH sẽ giúp hộ kinh doanh đảm bảo an sinh và phát triển bền vững. Hãy liên hệ với cơ quan thuế và BHXH địa phương hoặc các nền tảng hỗ trợ pháp lý để được hướng dẫn chi tiết.