Năm bước sửa chữa bất cập của ngân hàng bóng tối

Shadow banking đang cung cấp các khoảng cho vay nằm ngoài hệ thống ngân hàng thông thường. Các cơ quan có hoạt động shadow banking như quỹ tương hỗ, quỹ đầu tư và các đại lý chứng khoán. Vay mượn theo cách này gặp ít quy định hơn so với cách thông thường, nhưng tiền gửi không được bảo đảm. Nhiều chuyên gia kinh tế và tài chính cho rằng hoạt động shadow banking là nguyên nhân gây ra khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 – 2009.

Tuy nhiên, khắc phục vấn đề này hoàn toàn không dễ dàng vì hai nguyên nhân: Nguyên nhân thứ nhất là không thể cấm mọi hoạt động shadow banking vì shadow banking vẫn có một số lợi ích thực tiễn. “Các cơ quan tài chính phi ngân hàng có thể… là nguồn tín dụng ngắn hạn và dài hạn đối với doanh nghiệp và hộ gia đình”, trích báo cáo ngày 18/11 của Ủy ban bình ổn tài chính. Nguyên nhân thứ hai là các cơ quan shadow banking có sức mạnh về mặt chính trị. Theo Erik Gerding, giáo sư luật, chuyên ngành ngân hàng, của đại học Colorado tại Boulder, việc thắt chặt các quy định này đã gây ra không ít tranh cãi.

Ủy ban bình ổn tài chính đã công bố một kế hoạch gồm 5 bước để khắc phục shadow banking, nhưng vẫn chưa hoàn chỉnh. Do đó, họ đang thu thập bình luận và sẽ đưa ra kết luận vào tháng 9/2013. Sau đây là bản thảo đầu tiên:

Bước 1: Giúp các ngân hàng không bị “lây nhiễm” từ hoạt động shadow banking. Ở điểm này, Ủy ban trên hầu như chỉ lập lại kế hoạch có sẵn của hội đồng giám sát ngân hàng tại Basel. Theo đó, các ngân hàng phải trích lập dự phòng nhiều hơn để đề phòng các khoảng lỗ khi cho các tổ chức shadow banking vay.

Bước 2: Giúp các quỹ tương hỗ tránh các tổn thất để tiếp tục hoạt động. Tại Mỹ, Hội đồng giám sát ổn định tài chính tiếp tục thúc đẩy các quỹ này thả nổi giá trị trên từng cổ phiếu theo giá trị chứng khoán cơ bản, giúp cổ phiếu linh động nhưng vững chắc hơn. Cơ quan bình ổn tài chính cho biết các quỹ này nên chuyển sang giá trị tài sản ròng thả nổi. Như vậy, các quỹ này sẽ giữ được bản chất của chúng.

Bước 3: Thắt chặt các quy định đối với các tổ chức shadow banking. Ủy ban bình ổn nên tổ chức một chương trình dài hạn nhằm mục đích giảm rủi ro, thay vì các chương trình mang tính hình thức của các tổ chức quỹ tương hỗ. Để đảm bảo các quốc gia không phớt lờ các quy định mà họ không thích, ủy ban này đề nghị các chính sách cứng rắn hơn phải là tiêu chuẩn đánh giá ngang hàng đối với các thành viên.

Bước 4: Kiểm soát chứng khoán. Khi bàn đến trái phiếu được đảm bảo bằng bằng tài sản như các khoảng thu hoặc thế chấp thẻ tín dụng, ủy ban này ủng hộ việc công khai thông tin và cho rằng các quốc gia phải dự tính được sự rủi ro mà các nhà đầu tư đối mặt nhằm đảm bảo họ có động lực bán chứng khoán chất lượng cao.

Bước 5: Kiểm soát việc cho vay và repo chứng khoán. Hầu hết các khuyến nghị về các doanh nghiệp cho vay có cổ phiếu và trái phiếu hỗ trợ đều là vấn đề chung, chẳng hạn như việc đảm bảo tài sản thế chấp có đầy đủ như được niêm yết không. Về phía các vấn đề gây tranh cãi nhất – việc ưu đãi các thỏa thuận mua lại và cho vay chứng khoán tại tòa án - ủy ban ổn định tài chính cho biết những thay đổi có thể khả thi về mặt lý thuyết, nhưng họ kết luận rằng bây giờ sẽ không thực hiện vì một số khó khăn trên thực tế.

Lena Komileva, kinh tế trưởng của công ty tư vấn đầu tư G+ Economics tại London, mô tả: “Nếu tách shadow banking ra khỏi bóng tối thì chúng ta mới thấy tầm quan trọng của tổ chức tài chính phi ngân hàng đối với kinh tế toàn cầu. Nhưng những nhà quản lý cần phải nhẹ nhàng, không nên mạnh tay, để khi tránh lập lại tình trạng như Lehman, AIG hoặc Reserve Primary Fund, họ sẽ không phải chịu chi phí hiệu quả và năng xuất lâu dài của hệ thống tài chính”.