Đô thị ngầm - tại sao không?

Montreal - Canada

Tại TP Montreal từ năm 1962 đã đưa vào sử dụng vận hành trong mối quan hệ hữu cơ với đô thị trên mặt đất. Montréal sở hữu một trong những TP ngầm lớn nhất thế giới - TP RÉSO. Chúng được nối với các ga metro, ga đường sắt và trạm xe buýt. Những điểm đến khác của TP như trường đại học, bảo tàng, trung tâm thương mại… đều nối với nhau dưới đất, mọi người có thể di chuyển trong một môi trường được bảo vệ, mặc cho khí hậu lạnh giá của mùa đông trên mặt đất.

Thành phố ngầm Reso

Đây là hệ thống không gian ngầm đô thị lớn nhất và lâu đời nhất thế giới, cho đến nay đã bao trùm hơn 40 ô phố, với 32km đường đi bộ và hầm đi bộ trong nhà, nằm dưới 63 tòa nhà được nối với các ga metro, ga đường sắt và bến xe buýt, mỗi ngày có hơn 500 nghìn người đi bộ trong mạng lưới ngầm này.

Từ khi hoạt động vào năm 2004, RESO trở thành một trong những điểm tham quan du lịch chính của Montreal. Trên các con đường ngầm ngang dọc là những văn phòng, căn hộ, nhà hàng, cửa hàng. Các tuyến đường xe điện ngầm, tàu hỏa ngoại ô, xe buýt đều đổ về đây. RESO luôn nhộn nhịp khách tham quan mua sắm ở khoảng 2.000 cửa hàng dưới lòng đất TP.

Hiện tại, có nhiều khách sạn lớn cùng nhiều trung tâm mua sắm, tháp văn phòng, rạp chiếu phim, bảo tàng, nhà hát, các trường đại học, nhà hàng từ sang trọng đến bình dân hoạt động nên nơi đây trở thành khu phức hợp dưới lòng đất lớn nhất thế giới. Đặc biệt khi nhiệt độ trung bình khoảng - 100C vào tháng Giêng, RESO trở thành điểm hẹn của du khách lẫn dân địa phương muốn thoát khỏi những cơn gió lạnh tê tái của mùa đông trên phố.

Coober Pedy - Australia

Coober Pedy - một đô thị ngầm vô cùng độc đáo. Khoảng 2.000 người dân sống trong những ngôi nhà ở Coober Pedy. Đô thị này nằm ở trung tâm Australia, giữa Adelaide và Alice Springs.

Đô thị ngầm trong lòng đất được tạo thành sau quá trình khai thác mỏ diễn ra nhiều năm tại mảnh đất này. Những người thợ mỏ đã cải tạo những khu mỏ cũ thành nhà ở. Những ngôi nhà dưới lòng đất của người dân có đầy đủ các phòng ngủ, phòng khách với những trang trí tuyệt đẹp.

Nhà ở thành phố ngầm tại Coober Pedy.

Do nhiệt độ thường ở mức cao, trên 400C. Từ một thế kỷ trước, các thợ mỏ đã phát hiện ra ở dưới mặt đất mát hơn nhiều và từ đó họ quyết định chuyển xuống sống trong lòng đất. Cũng từ đó, người dân nơi đây khám phá ra bao điều thú vị ở Coober Pedy và quyết định chuyển hẳn sinh sống trong những ngôi nhà trong lòng đất. Những công trình nằm sâu trong lòng đất khiến nhiệt độ bên trong hệ thống các công trình ngầm nơi đây vẫn luôn ổn định ở mức 240C. Do đó, mùa đông ở đây ấm áp và mùa hè thì rất mát mẻ.

Còn gì hạnh phúc hơn khi nhiệt độ bên ngoài khoảng 450C, trong khi nhiệt độ trong những ngôi nhà ngầm mát mẻ từ tự nhiên. Người dân nơi đây luôn hãnh diện về nơi trú ẩn của mình“giống như sống ở một căn phòng có máy lạnh vậy".

Bắc Kinh, Trung Quốc

Bắt đầu xây dựng từ năm 1969, Mao Trạch Đông đã ra lệnh xây dựng một nơi trú ẩn khẩn cấp cho Chính phủ lúc bấy giờ. TP ngầm dài tới 30km ngay bên dưới Bắc Kinh.

TP ngầm khổng lồ này bao gồm đầy đủ các hệ thống nhà hàng, trường học, bệnh viện, nhà hát... phục vụ đầy đủ nhu cầu của người dân được xây dựng để có thể làm nơi trú ẩn tạm thời của hơn 40% dân số Bắc Kinh khi có các cuộc tấn công vào TP. Rải rác trong TP là hơn 1.000 khu trú ẩn cho các cuộc không kích. Đến năm 2000, hệ thống TP ngầm dưới Bắc Kinh được mở cửa cho các khách du lịch tham quan, nhiều khu vực trong TP còn được sử dụng làm nơi ở cho sinh viên và những người vô gia cư.

Điều kiện sống ở dưới đó cũng khá cách biệt. Nhiều khu vực có điều kiện sống tồi tàn nhưng cũng khá nhiều chỗ rất khang trang so với các tiêu chuẩn chung ở Bắc Kinh. Theo ước tính có khoảng 150.000 đến 2 triệu người sinh sống nơi đây. Ngày càng có nhiều lao động nông thôn đổ về Bắc Kinh tìm việc làm, nhưng nhiều người không có hộ khẩu nên không đủ tiêu chuẩn sống trong các căn nhà bình thường, vốn chỉ dành cho cư dân TP. Họ chỉ còn cách là phải dọn xuống các tầng ngầm sinh sống mà thôi.

Gần đây, Trung Quốc đã ban hành Nghị định về xây dựng ngầm để quản lý khai thác không gian ngầm đô thị. Trên cơ sở của Nghị định về xây dựng ngầm, Trung Quốc đã tiến hành lập quy hoạch “đô thị ngầm” tại một số TP lớn như Thượng Hải, Nam Kinh, Thẩm Quyến, Thanh Đảo, Vô Tích…

Còn rất rất nhiều đô thị ngầm và những công trình ngầm khác trên thế giới mà trong khuôn khổ hạn hẹp không thể kể tới. Trong tương lai, đất đô thị được dự báo sẽ trở nên thiếu thốn và 2/3 dân số thế giới được cho là sẽ sống ở các TP vào năm 2050. Nhiều TP do hạn chế về không gian, do nhu cầu cần bảo tồn di sản, hoặc do các yếu tố khác không thể xây dựng các công trình cả về chiều cao lẫn bề rộng. Vì thế, quy hoạch đô thị ngầm là một nội dung của quy hoạch đô thị có thể giải quyết bài toán trên. Tuy nhiên, khi lập quy hoạch xây dựng đô thị phải căn cứ vào nhu cầu phát triển của TP với những tiêu chí đồng bộ để đảm bảo sự khớp nối giữa các công trình trên mặt đất thành một thể thống nhất hợp lý và phát triển bền vững.