Ông Trump nói sẽ định hình lại quan hệ thương mại toàn cầu bằng thuế quan 'có đi có lại'

Quyết định áp thuế đối với hàng hóa từ khắp nơi trên thế giới của Tổng thống Mỹ Donald Trump có khả năng làm xáo trộn thêm mối quan hệ với các chính phủ nước ngoài. Ảnh: The New York Times

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ đạo các cố vấn của mình đưa ra các mức thuế quan mới có tính đến một loạt các rào cản thương mại và các cách tiếp cận kinh tế khác được các đối tác thương mại của Mỹ áp dụng. Điều đó bao gồm không chỉ các mức thuế quan mà các quốc gia khác áp dụng đối với Mỹ, mà còn cả các loại thuế mà Mỹ áp dụng đối với các sản phẩm nước ngoài, các khoản trợ cấp mà Mỹ dành cho các ngành công nghiệp, tỷ giá hối đoái và các hành vi khác mà tổng thống cho là không công bằng.

Tổng thống Mỹ đã nói rằng bước đi này là cần thiết để cân bằng các mối quan hệ "không công bằng" của Mỹ và ngăn chặn các quốc gia khác lợi dụng Mỹ trong quan hệ thương mại. Nhưng ông đã nói rõ rằng mục tiêu cuối cùng của mình là buộc các công ty phải đưa hoạt động sản xuất của họ trở lại Mỹ.

"Nếu bạn sản xuất sản phẩm của mình tại Mỹ, sẽ không có thuế quan nào cả", ông nói trong bài phát biểu tại Phòng Bầu dục.

Ông Howard Lutnick, người được tổng thống đề cử làm bộ trưởng thương mại, cho biết các biện pháp này có thể sẵn sàng sớm nhất là vào ngày 2/4. Ông sẽ giám sát kế hoạch cùng với Jamieson Greer, người được ông Trump lựa chọn làm đại diện thương mại, nếu cả hai đều được xác nhận vào các vị trí đó, và các cố vấn khác.

Quyết định sửa đổi mức thuế mà Mỹ áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu sẽ đại diện cho một cuộc đại tu mạnh mẽ của hệ thống thương mại toàn cầu. Trong nhiều thập kỷ, Mỹ đã thiết lập mức thuế quan của mình thông qua các cuộc đàm phán tại các tổ chức thương mại quốc tế như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Việc thiết lập mức thuế mới - có khả năng cao hơn mức mà Mỹ áp dụng hiện nay -về cơ bản sẽ xóa bỏ hệ thống đó để ủng hộ hệ thống do các quan chức Mỹ xác định và dựa trên các tiêu chí của riêng họ.

Ông Timothy Brightbill, một luật sư tại Wiley Rein, cho biết động thái hướng tới hệ thống thuế quan dựa trên nguyên tắc có đi có lại sẽ là "một sự thay đổi cơ bản đối với chính sách thương mại của Mỹ và là một trong những thay đổi lớn nhất trong hơn 75 năm qua kể từ khi thành lập hệ thống thương mại đa phương hiện tại" vào năm 1947.

Ông Chad Bown, một thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết thuế quan của ông Trump sẽ vi phạm các quy tắc của WTO theo hai cách. Áp dụng các mức thuế quan khác nhau cho các quốc gia khác nhau sẽ vi phạm cam kết của các thành viên WTO là không phân biệt đối xử với nhau. Và nếu Mỹ tăng mức thuế quan vượt quá mức tối đa mà nước này đã đàm phán với các thành viên khác, điều đó cũng sẽ vi phạm các quy tắc thương mại.

“Quyết định đơn phương tăng thuế nhập khẩu của Mỹ, từng sản phẩm, từng quốc gia, sẽ là đòn giáng mạnh nhất của Tổng thống Trump vào hệ thống thương mại dựa trên luật lệ”, ông Bown cho biết.

Hành động này có vẻ sẽ khởi động các cuộc đàm phán căng thẳng với các chính phủ có nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ. Nó cũng có thể gây ra các cuộc chiến thương mại trên nhiều mặt trận nếu các quốc gia khác chọn tăng thuế quan của riêng họ để trả đũa.

Các nhóm doanh nghiệp đã đưa ra các tuyên bố thận trọng, nói rằng họ ủng hộ thương mại công bằng hơn, nhưng thúc giục chính quyền kết thúc bằng việc hạ thuế quan trên toàn cầu, thay vì tăng thuế. Một quan chức Nhà Trắng, người không được phép phát biểu để nêu rõ nguồn, đã nói trong một cuộc gọi với các phóng viên vào thứ Năm rằng các quốc gia khác sẽ được trao cơ hội đàm phán về các khoản thuế mà họ sẽ phải đối mặt.

Hầu như mọi quốc gia đều sẽ bị ảnh hưởng, nhưng động thái này có thể gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đối với Ấn Độ, Nhật Bản và Liên minh Châu Âu.

Phát biểu tại một cuộc họp báo chung với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi vào cuối ngày thứ Năm, ông Trump cho biết rằng vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông "thực sự không có tâm trạng" để áp đặt thuế quan qua lại.

"Chúng tôi cảm thấy rằng cuối cùng đã đến lúc sau 45 hoặc 50 năm lạm dụng", ông Trump cho biết. Ông nói thêm, "Tôi đã thảo luận với Ấn Độ trong nhiệm kỳ đầu tiên về thực tế là thuế quan của họ thực sự cao và tôi không thể nhận được nhượng bộ".