Muốn đánh thuế tài sản, cần minh bạch nguồn chi

Tham dự hội thảo, PGS.TS Vũ Sĩ Cường, Học viện Tài chính, cho biết đánh thuế bất động sản là phổ biến ở các nước. Tuy nhiên, nó được áp dụng hiệu quả hơn ở các nước phát triển và kém hiệu quả hơn ở những nước đang phát triển.

Cụ thể, ông Cường chia sẻ, đóng góp trung bình của thuế bất động sản vào GDP các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) vào những năm 2000 là 2,12% GDP, tại các nước đang phát triển là 0,6%, tại các nền kinh tế chuyển đổi là 0,68%.

Theo đó, đóng góp vào ngân sách của thuế bất động sản không đáng kể trên phương diện quốc gia tại các nền kinh tế đang phát triển và chuyển đổi, chỉ bằng ¼ các nước OECD.

Theo ông Cường, thuế tài sản, đặc biệt là thuế bất động sản, thường là nguồn thu ngân sách quan trọng ở cấp địa phương.

Ví dụ, thuế bất động sản chiếm 80% thu ngân sách địa phương tại Thái Lan, 36% tại Chile, 40% tại Ba Lan. Xét trên tổng chi ngân sách của địa phương, vai trò của thuế bất động sản cũng rất khác biệt, chiếm 50% nguồn cho chi tiêu địa phương ở Úc, ¼ tại Pháp, Tây Ban Nha. Chỉ 15% ở Anh dù là nguồn thu thuế duy nhất cho ngân sách địa phương, ông Cường phát biểu.

Riêng tại Việt Nam, ông Cường cho biết, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp chỉ đóng góp 0,3 – 0,6% GDP mỗi năm, thua xa các nước. Vai trò với loại thuế này đối với ngân sách địa phương cũng rất khiếm tốn, chỉ từ 5 – 7% ngân sách địa phương, nhiều nơi thậm chí chỉ 2%.

Cần minh bạch, bình đẳng

Cũng tại hội thảo, một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc triển khai thuế tài sản hay bất động sản trên thế giới cũng vẫn gặp nhiều thách thức. Và để giải quyết được vấn đề này họ đã rất minh bạch trong việc sử dụng thuế.

PGS.TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), cho rằng quan trọng là tính minh bạch trong việc sử dụng thuế này ra sao.

“Nếu có sự đồng thuận của xã hội, chúng ta phải nâng tính giải trình trong khoản chi ngân sách. Dân cần biết anh chi thế nào và tính hiệu quả của nó. Đây chính là cái gốc, là cốt lõi của vấn đề thu chi ngân sách của chúng ta hiện nay”, ông Thành nói.

Ông Thành cho rằng, một vấn đề mấu chốt để áp dụng đánh thuế tài sản tại Việt Nam hiện nay là phải trả lời được câu hỏi: Đánh thuế tài sản để làm gì? Người dân được hưởng dịch vụ gì về chính sách thuế đó? Đồng thời chúng ta phải có tên gọi cụ thể với loại thuế này, mỗi loại nên có sắc thuế riêng.

Góp ý thêm cho dự thảo của Bộ Tài chính, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, nên thu thuế đất ở chứ không nên đánh thuế nhà ở.

Ông Nghĩa lấy ví dụ, với những người mua chung cư Lê Trọng Tấn, Thanh Xuân, Hà Nội thì người ta đã phải đóng tiền thuế đất rồi. Nếu thu thuế nhà ở đối với những trường hợp này thì họ sẽ phải đóng thuế chồng thuế, như thế là không công bằng, không tạo sự đồng thuận trong xã hội. “Chúng ta đánh thuế vào tài sản nào thì nên gọi thuế tài sản đó. Không nên nói chung như vậy”, ông Nghĩa nói.

Tác động lớn tới người dân

Dự báo ảnh hưởng của thuế tài sản, ông Cường đưa ra ba kịch bản. Đối với ngưỡng 700 triệu đồng, mức thuế mỗi hộ gia đình phải nộp từ 978.000 đồng – 1,3 triệu đồng. Mức chi tiêu sẽ giảm tương đương từ 638.000 – 851.000 đồng/tháng.

Với ngưỡng 1 tỉ đồng, mức thuế mỗi hộ gia đình phải đóng giảm đi còn khoảng 897.000 đồng - 1,198 triệu đồng.

Theo ông Cường, phương án thuế suất 0,4% và ngưỡng chịu thuế 1 tỉ đồng đối với nhà ở có tác động nhỏ hơn đến các hộ gia đình nhưng vẫn duy trì được doanh thu thuế cao.

Ước tính, thuế tài sản sẽ làm giảm thu nhập khả dụng (giảm 0,9%), chi tiêu thực tế (giảm 0,7%) của mỗi hộ gia đình.