Để chính sách tiền tệ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Thị trường phù hợp với phát triển

Năm 2010, tình hình kinh tế thế giới và trong nước đã có những ảnh hưởng (cả tích cực lẫn tiêu cực) đến kết quả điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước và hoạt động của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Nhưng nhìn chung, thị trường tiền tệ, tín dụng tại Việt Nam trong năm 2010 tương đối ổn định và diễn biến phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến ngày 31/12/2010, ước tín dụng tăng 29,81% so với cuối năm 2009. Trong đó: Tín dụng đồng Việt Nam (VND) tăng 25,3%; Tín dụng ngoại tệ tăng 49,3%. Nếu trừ hư số do tỷ giá và giá vàng tăng thì tổng dư nợ tăng 27,6%, trong đó, tín dụng VND tăng 25,3%, tín dụng ngoại tệ tăng 37,7%. Tổng phương tiện thanh toán đến 31/12/2010 tăng 25,3% so với cuối năm 2009; huy động vốn tăng 27,2%. Nếu trừ hư số do tỷ giá và giá vàng tăng, thì tổng phương tiện thanh toán tăng 23,0%, huy động vốn tăng 24,5%. Trong năm 2010, sau khi thực hiện cơ chế lãi suất thỏa thuận cùng với các biện pháp điều hành tiền tệ linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất huy động và cho vay VND của các Ngân hàng Thương mại giảm dần (mức giảm khoảng 1%). Hiện nay, các ngân hàng đã thực hiện đồng thuận lãi suất huy động VND không vượt quá 14%/ năm; lãi suất cho vay bình quân 15,27%/năm. Lãi suất huy động và cho vay bằng Đô la Mỹ tăng khoảng 0,5%/năm so với cuối năm 2009, hiện lãi suất huy động bình quân ở mức 4,08%/năm, lãi suất cho vay bình quân ở mức 6,26%/năm. Các thị trường ngoại tệ, thị trường vàng đã dần ổn định, nguồn cung ngoại tệ được cải thiện đáng kể, tỷ giá diễn biến phù hợp với mục tiêu khuyến khích xuất khẩu, góp phần hạn chế nhập siêu, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế (đến ngày 15/12/2010, tỷ giá USD/VND bình quân liên ngân hàng tăng 5,52% và tỷ giá mua bán USD/VND của các ngân hàng thương mại tăng 5,53% so với cuối năm 2009). Giá vàng tại Việt Nam diễn biến tương đối sát với giá vàng thế giới, chênh lệch giá vàng trong nước và giá thế giới đã được thu hẹp. Riêng vốn khả dụng bằng VND của các Tổ chức tín dụng (TCTD) diễn biến theo xu hướng tương đối ổn định, đảm bảo khả năng thanh toán, đảm bảo yêu cầu dự trữ bắt buộc.

Trong năm 2010, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao tính an toàn trong hoạt động của các TCTD, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Cụ thể, chỉ đạo các TCTD tiếp tục nâng cao năng lực tài chính, quản trị điều hành, phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập; rà soát sửa đổi và ban hành một số quy định mới liên quan đến đảm bảo an toàn hoạt động của TCTD theo hướng phù hợp hơn với thông lệ, chuẩn mực quốc tế và tình hình thực tiễn Việt Nam; chỉ đạo và giám sát việc thực hiện kế hoạch tăng vốn của các TCTD theo quy định tại Nghị định số 141/2006/NĐ-CP đã được Thủ tướng chấp thuận phương án gia hạn thời gian tăng vốn điều lệ đến 31/12/2011; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với tiền tệ, ngân hàng và xử lý kịp thời các sai phạm.

Cả nước đạt 28,5 triệu thẻ ATM

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến cuối năm 2010, đã có 53% đơn vị hưởng lương từ ngân sách Nhà nước thực hiện trả lương qua tài khoản (cuối năm 2009 tỷ lệ này là 41,5%). Bên cạnh đó, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tiếp tục được mở rộng và vận hành hiệu quả, góp phần tăng cường khả năng cung cấp dịch vụ thanh toán hiện đại, đáp ứng nhu cầu thanh toán của nền kinh tế.

Năm 2010, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán tiếp tục triển khai áp dụng nhiều công nghệ hiện đại, trong đó thẻ ngân hàng đang trở thành phương tiện thanh toán phổ biến. Ước đến cuối năm 2010, số lượng thẻ phát hành trên phạm vi cả nước đạt khoảng 28,5 triệu thẻ, hơn 11.000 ATM và gần 50.000 thiết bị chấp nhận thẻ (POS) được lắp đặt. Việc kết nối hệ thống ATM, POS thành một hệ thống thống nhất trên toàn quốc được triển khai tích cực, trong đó 03 liên minh thẻ Banknet-VNBC-Smartlink đã kết nối liên thông hệ thống ATM trên phạm vi toàn quốc và phối hợp với 15 ngân hàng thực hiện thành công việc kết nối hệ thống POS trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM với sự tham gia của nhiều đơn vị cung cấp hàng hóa, dịch vụ. Riêng hệ thống thể chế về tiền tệ và hoạt động ngân hàng được tập trung hoàn thiện, hướng tới chuẩn mực mới, phù hợp hơn với thông lệ quốc tế và điều kiện Việt Nam nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước và tạo thuận lợi cho các tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, hiệu quả. Trong năm, Ngân hàng Nhà nước đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 01/01/2011. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đổi mới và nâng cao chất lượng thống kê dự báo; hoàn thiện thể chế về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; tăng cường hoạt động đối ngoại và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế; đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền, góp phần tạo sự đồng tình của dư luận đối với các chủ trương, giải pháp của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.

Sẽ điều hành theo nguyên tắc thị trường

Năm 2010, kinh tế thế giới phục hồi nhưng không đồng đều giữa các khu vực, lạm phát có xu hướng tăng nhanh, thị trường tài chính biến động phức tạp và cuộc khủng hoảng nợ tại Châu Âu làm ảnh hưởng đến đà phục hồi kinh tế. Kinh tế trong nước phục hồi khá nhanh và ổn định, tuy nhiên, kinh tế vĩ mô vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, bội chi ngân sách và nhập siêu còn cao, cán cân thanh toán thâm hụt, nguy cơ lạm phát cao do biến động kinh tế thế giới và những yếu kém nội tại trong nền kinh tế. Trong năm 2010 tại Việt Nam, thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hối và cán cân thanh toán quốc tế còn có thời điểm diễn biến không thuận lợi, chưa giải quyết triệt để tình trạng mất cân đối cung cầu ngoại tệ và chênh lệch tỷ giá giữa thị trường tự do và thị trường chính thức. Cùng với giá vàng lên xuống thất thường, thị trường vàng trong nước xuất hiện yếu tố đầu cơ làm giá. Hoạt động của các TCTD còn tiềm ẩn rủi ro. Biến động lãi suất trong những ngày đầu tháng 12/2010 cho thấy hoạt động kinh doanh của các TCTD chưa ổn định, trách nhiệm đối với vấn đề an toàn hệ thống của một số TCTD chưa cao. Năng lực quản trị thanh khoản ở một số ngân hàng thương mại còn hạn chế. Nhận thức và chấp hành chỉ đạo của Chính phủ và của Ngân hàng Nhà nước ở một số Ngân hàng Thương mại chưa thể hiện tinh thần trách nhiệm đầy đủ đối với an toàn hệ thống, nhất là trong thực hiện cam kết đồng thuận của Hiệp hội Ngân hàng. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam tuy đã phát triển nhanh, nhưng vẫn chưa tương xứng với cơ sở hạ tầng sẵn có (do thói quen thanh toán không dùng tiền mặt của dân cư còn chưa được cải thiện nhiều).

Ngân hàng Nhà nước cho biết, năm 2011 sẽ tập trung xây dựng, ban hành đồng bộ và kịp thời hệ thống văn bản hướng dẫn Luật Ngân hàng và Luật các TCTD nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động ngân hàng; Điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt và thận trọng theo nguyên tắc thị trường, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô, nâng tổng phương tiện thanh toán tăng 21-24%, tín dụng đối với nền kinh tế tăng khoảng 23%. Lãi suất và tỷ giá được điều hành ở mức phù hợp với các cân đối kinh tế vĩ mô, đảm bảo an toàn hệ thống, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước. Bên cạnh đó, sẽ điều hành tỷ giá và quản lý ngoại hối theo tín hiệu thị trường, phù hợp với diễn biến lãi suất, cân đối hài hòa cung – cầu ngoại tệ, tăng tính thanh khoản cho thị trường và thúc đẩy xuất khẩu, hạn chế nhập siêu, giảm dần tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế. Phối hợp với các bộ, ngành liên quan theo dõi, quản lý chặt chẽ thị trường vàng và thị trường ngoại tệ; Tiếp tục nâng cao chất lượng tín dụng, đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng của các TCTD để áp dụng các biện pháp thích hợp nhằm kiểm soát chặt chẽ quy mô, chất lượng và cơ cấu tín dụng; Theo dõi, giám sát chặt chẽ và dự báo kịp thời diễn biến kinh tế vĩ mô, diễn biến thị trường tài chính trong nước và quốc tế để phục vụ có hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động tiền tệ, ngân hàng; Tăng cường khả năng phát hiện, cảnh báo sớm rủi ro trong hoạt động ngân hàng. Kết hợp có hiệu quả giữa thanh tra, giám sát việc chấp hành chính sách pháp luật với thanh tra, giám sát rủi ro trong hoạt động của đối tượng thanh tra, giám sát ngân hàng. Tiếp tục củng cố, sắp xếp lại các TCTD phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế, tăng cường tính công khai minh bạch trong hoạt động ngân hàng; Đồng thời triển khai đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2011-2015.