Về vấn đề giãn dân phố cổ Hà Nội: “Tránh dùng dao bầu mổ chim sẻ”

Kiến trúc sư Nguyễn Trực Luyện.

- Quản lý, nâng cấp, xây dựng như thế nào là những việc rất tỉ mỉ. Bởi đây không chỉ là việc đưa một bộ phận dân cư ra khỏi phố cổ mà còn liên quan đến đời sống, công ăn việc làm của người ta cùng những cách sống của người dân phố cổ.

- Nhưng hiện nay, khu vực này đang chịu nhiều áp lực về mật độ dân số, mật độ giao thông, mức độ xuống cấp của nhiều khu nhà và yêu cầu bảo tồn phố cổ…!

- Phải làm tương đối khẩn trương nhưng không có nghĩa là ồ ạt. Chúng ta quen “dùng dao bầu mổ chim sẻ”, giờ thì phải khác. Giãn dân, người ta sẽ sống tiếp như thế nào là điều phải suy nghĩ. Phải có những nghiên cứu về hoạt động kinh tế, nếp sống ở phố cổ. Phải xây dựng được những kế hoạch sau khi một số khu vực, hộ dân đã giảm, việc sửa chữa, trùng tu nhà cổ sẽ được thực hiện như thế nào? Tổ chức đời sống của các hộ gia đình thế nào? Ở đây đòi hỏi những biện pháp giải quyết cả về kiến trúc, kinh tế, văn hóa, xã hội… và quá trình làm việc với từng nhà một. Tôi chưa hình dung được hàng nghìn con người sẽ rời phố cổ như thế nào.

- Cải tạo nhà cửa cũng là một mục đích của giãn dân. Trước đây cũng đã có một số ngôi nhà, tuyến phố được trùng tu, chỉnh trang. Trong tương lai, việc này cần tiếp tục như thế nào?

- Nhà phố cổ vốn cũng chẳng còn nhiều bởi những năm qua đã có quá nhiều nhà mới mọc lên thay thế. Mỗi ngôi nhà cần có sự nghiên cứu cẩn thận để có phương án tu sửa, bảo tồn chứ không thể rập khuôn. Những việc này phải kết hợp với gia chủ bởi nhiều nhà có những kiểu dáng riêng, có đời sống riêng qua bao thế hệ. Người dân phải thấy quyền lợi của họ gắn sít sao với những công việc đó.

- Nhiều người đang coi du lịch sẽ là một chiếc chìa khóa cho phát huy giá trị khu phố cổ khi giãn dân!

- Phải kết hợp với du lịch thì mới phát triển được. Nhưng du lịch phải làm toát lên được những nét độc đáo của phố Hà Nội. Trong trí nhớ của tôi và một số người, ngày xưa, các hoạt động đều diễn ra trong nhà, buôn bán có giờ giấc. Còn bây giờ nhà cửa chật chội quá, người ta tranh thủ lao ra hè, đường đến mức có người còn ngộ nhận đó là sinh hoạt phố cổ. Bây giờ vừa gắn với kinh tế, vừa tạo điều kiện cho du lịch, phải có sự quản lý của Nhà nước chứ không thể bung ra thế được. Song song với tổ chức lại đời sống cho các cụm dân cư, nên giữ lại những đặc trưng lối sống của người dân phố cổ. Đưa ra việc giãn dân là thực hiện vấn đề văn hóa. Đó mới là cái khó chứ không phải có tiền là làm được!

- Hà Nội còn có khu phố cũ với những ngôi nhà pha trộn phong cách kiến trúc Đông – Tây. Chắc cũng phải sớm có chương trình bảo tồn, phát huy khu vực này như sẽ làm với khu phố cổ?

Phố cổ Hà Nội hôm nay.

- Ngay trong những tòa nhà ấy có khi nhiều gia đình đang cùng sinh sống, cơi nới làm biến dạng, xuống cấp và cũng đứng trước vấn đề không đảm bảo chất lượng sống. Và không chỉ ở khu vực này, ngay trong khu phố cổ cũng có nhiều ngôi nhà như thế cần giải quyết.