Thuê mua nhà một khái niệm lạ và nhiều bất cập

Thuê mua là một khái niệm xa lạ vì ít xuất hiện trên thị trường – thuê mua là hình thức dành riêng cho nhà ở xã hội. Điều 3 – Nghị định số 90/2006/NĐ – CP (về việc áp dụng Luật Nhà ở) quy định rõ thuê mua nhà ở xã hội “là việc người thuê nhà ở xã hội sau một thời gian quy định thì được công nhận sở hữu đối với nhà ở đó”.

Điều 58 nghị định này quy định thêm về thuê mua nhà ở xã hội. Theo đó, khi thuê mua nhà ở xã hội thì người mua phải trả trước 20% giá trị nhà ở thuê mua và trả số tiền còn lại theo thời gian do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định, nhưng không thấp hơn 15 năm và không vượt quá 20 năm. Khi hết thời hạn thuê mua nhà ở thì người mua nhà mới được làm thủ tục để cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở. Trong suốt thời gian đó, người thuê mua nhà sẽ không có quyền sang nhượng nhà cho người khác.

Hai khái niệm mua và thuê đã quá thông dụng nên không có kèm theo giải thích từ ngữ trong văn bản luật. Thực tế giữa bán và cho thuê mua giống nhau về bản chất, chỉ khác nhau ở chỗ: Giấy chứng nhận quyền sở hữu sẽ sang tên ngay cho người mua khi ta bán, và sẽ sang tên sau 15 – 20 năm khi ta cho thuê mua.

Sở dĩ có quy định này có lẽ là do nhà ở xã hội thường dành cho những đối tượng được ưu tiên. Nhà này thường dành cho người có thu nhập thấp, đối tượng được hưởng ưu đãi trong xã hội. Giá nhà ở xã hội cũng thường rẻ hơn giá thị trường do được ưu đãi như được vay vốn giá rẻ, giảm miễn thuế đất … Do vậy, để tránh trường hợp người mua nhà không có nhu cầu thực mà mua nhà ở xã hội để kiếm lời nên đưa ra quy định đó để ràng buộc điều này.

Vào thời hoàng kim của thị trường bất động sản thì quy định này cần thiết để tránh một số đối tượng đầu cơ trục lợi. Đến nay với tình trạng đóng bằng của thị trường bất động sản thì đây lại là một rào cản khá lớn đối với sự phát triển của thị trường này. Vậy nên chăng những quy định về “thuê mua” cũng cần phải linh hoat và nới rộng hơn nữa. Chẳng hạn, giảm thời gian được cấp giấy chứng nhận xuống còn 5-10 năm….