Khám phá kiến trúc độc đáo của Kinh thành Huế

Giới thiệu lịch sử Kinh thành Huế

Kinh thành Huế nhìn từ trên cao (Ảnh: Thanh Toàn)

Kinh thành Huế hay còn được gọi Thuận Hóa kinh thành là một tòa thành ở Cố đô Huế. Công trình này nằm ở bờ bắc sông Hương, phía nam giáp đường Trần Hưng Đạo và Lê Duẩn; phía tây giáp đường Lê Duẩn; phía bắc giáp đường Tăng Bạt Hổ; phía đông giáp đường Phan Đăng Lưu và nằm cách trung tâm thành phố Đà Nẵng 100km về phía Bắc.

Đây là nơi đóng đô của triều đại nhà Nguyễn suốt 143 năm từ 1802 đến khi thoái vị vào năm 1945. Hiện nay, Kinh thành Huế là một trong số các di tích thuộc cụm Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới.

Kinh thành Huế được vua Gia Long chọn vị trí và cắm mốc, tiến hành khảo sát từ năm 1803, khởi công xây dựng từ năm 1805 và hoàn chỉnh vào năm 1832 dưới triều vua Minh Mạng. Diện tích mặt bằng của Kinh thành Huế là 520ha.

Công trình này có giá trị lớn về mặt phòng thủ. Chung quanh thân thành có 24 pháo đài, cùng một thành phụ là Trấn Bình đài (Mang cá nhỏ). Tất cả các công trình đó cùng với vòng đai Hộ Thành hà bảo vệ bên ngoài đã tạo nên một hệ thống bố phòng vững chắc.

Trong lịch sử Việt Nam thời cận đại, công trình xây dựng Kinh Thành Huế có lẽ là công trình đồ sộ, quy mô nhất với hàng vạn lượt người tham gia thi công, hàng triệu mét khối đất đá, với một khối lượng công việc khổng lồ đào hào, lấp sông, di dân, dời mộ, đắp thành... kéo dài trong suốt 30 năm dưới hai triều vua.

Kiến trúc độc đáo của Kinh thành Huế

Kinh thành Huế có mặt bằng gần hình vuông (mặt trước uốn hơi cong theo dòng sông Hương). Thành có chu vi hơn 10km, diện tích khoảng 520ha. Cấu trúc thành được xây kiểu Vauban của phương Tây với 24 pháo đài nhô ra phía ngoài. Thành được đắp bằng đất xây bó gạch trong và ngoài với độ dày trung bình là 21,5m.

Hệ thống sông đào (Hộ Thành Hào) có chiều dài hơn 7 km. Hộ Thành Hào vừa có chức năng bảo vệ, vừa có chức năng giao thông đường thủy. Phía Tây là sông Kẻ Vạn, đoạn phía Bắc là sông An Hòa, đoạn phía Đông là sông Đông Ba, riêng đoạn phía Nam dựa vào sông Hương.

Kinh thành Huế có tất cả 13 cổng thành, trong đó 1 cửa thành nội bộ và 2 cổng thành đường thủy và 10 cửa sẽ thông ra bên ngoài gồm: cửa Chánh Bắc còn gọi cửa Hậu, nằm ở mặt sau Kinh thành Huế; Cửa Tây - Bắc, còn gọi cửa An Hòa, tên làng và chợ ở đây, nằm ở phía Tây Bắc của Kinh thành Huế nối 2 đường Tăng Bạt Hổ, Nguyễn Trãi; Cửa Chánh Tây nằm ở phía Tây của Kinh thành Huế trên đường Thái Phiên;

Cửa Tây - Nam (cửa Hữu) bên phải Kinh thành Huế; Cửa Chánh Nam nằm ở phía Nam, còn gọi cửa Nhà Đồ, do gần đó có Võ Khố - nhà để đồ binh khí, lập từ thời Gia Long; Cửa Quảng Đức còn gọi là cửa Sập, nằm ở phía Nam; Cửa Thể Nhơn tức cửa Ngăn, do trước đây có tường xây cao ngăn thành con đường dành cho vua ra bến sông, nằm ở phía Nam, bên trái Kỳ Đài;

Cửa Đông - Nam còn gọi là cửa Thượng Tứ do có Viện Thượng Kỵ và tàu ngựa nằm phía trong cửa, nằm ở góc Đông của Đông Nam Kinh Thành; Cửa Chánh Đông tức cửa Đông Ba; Cửa Đông - Bắc có tên cửa Kẻ Trài, nằm ở góc Đông Bắc.

Các di tích nổi bật trong kinh thành Huế

Trong Kinh thành, Hoàng Thành và Tử Cấm Thành được gọi chung là Đại Nội. Hoàng Thành dùng để bảo vệ khu vực các cơ quan lễ nghi, chính trị quan trọng nhất của triều đình và các điện thờ. Tử Cấm Thành là nơi làm việc, ăn ở sinh hoạt hàng ngày của nhà vua và gia đình....

Hoàng thành là vòng thành thứ 2 cửa Kinh thành Huế, được thiết kế làm nơi ở của vua, hoàng gia cũng như nơi làm việc của triều đình. Đây cũng là nơi thờ tự các tổ tiên và các vị vua nhà Nguyễn. Khu vực này được xây dựng từ năm 1804 dưới thời vua Gia Long. Hoàn thiện vào năm 1833 dưới thời vua Minh Mạng.

Hoàng thành được bố trí 4 cửa, trong đó có cửa chính là Ngọ Môn. Ngoài ra, bên trong Hoàng thành còn có Điện Thái Hòa, Cung Diên Thọ, Hiển Lâm Các…

Điện Thái Hòa được xem là trung tâm của Kinh thành Huế, cũng là trung tâm của đất nước và biểu trưng quyền lực của nhà Nguyễn

Ngọ Môn nằm phía Nam của Kinh thành Huế. Đây là cửa chính của Hoàng thành và là một tổng thể kiến trúc đồ sộ, phức tạp. Từ xanh nhìn lại, Ngọ Môn như một tòa lâu đài tráng lệ, nguy nga với hệ thống bậc cấp được xây dựng từ phiến đá dài lộ thiên dẫn đến lầu Ngũ Phụng.

Đây là cửa ra vào của các vị của triều Nguyễn hay là nơi tổ chức những đại lễ quan trọng. Hiện, đây là địa điểm check-in không thể bỏ qua của du khách khi tham quan Kinh thành Huế.

Tử Cấm Thành là vòng thành trong cùng của Hoàng thành, trước gọi là Kinh thành. Nơi đây được xây dựng vào năm 1803 và có tên là Tử Cấm Thành từ năm 1821 – năm Minh Mạng thứ 2.

Đại Cung Môn là cửa chính (hướng nam) vào Tử Cấm Thành, cửa ở gian chính giữa chỉ dành cho vua đi.

Tử Cấm Thành được thiết kế hình chữ nhật, mặt trước là Đại Cung Môn. Bên trong thành có các di tích như Duyệt Thị Đường, Điện Cần Chánh, Điện Càn Thành, Vạc đồng…

Duyệt Thị Đường - nhà hát trong Kinh thành Huế

Điện Cần Chánh là nơi để vua thiết triều. Đây là kiến trúc có kết cấu gỗ lớn và đẹp nhất trong Tử Cấm Thành.

Thái Bình Lâu là nơi để nhà vua nghỉ ngơi, đọc sách, viết văn hay làm thơ thư giãn.

Lưu ý khi đi tham quan Kinh thành Huế

- Kinh thành Huế sẽ mở cửa đón du khách mỗi ngày từ 7 giờ sáng đến 17h chiều. Khu vực này rộng và nhiều địa điểm tham quan nên cần sắp xếp lịch trình, trang bị bản đồ, nắm sơ lược sơ đồ Đại Nội Huế để tránh bị lạc, mất thời gian.

- Nên chọn cho mình bộ trang phục gọn nhẹ, tiện lợi khi di chuyển. Đặc biệt, tránh ăn mặc phản cảm tại nơi cần sự tôn kính như cố đô Huế.

- Tuân thủ các quy định của các địa điểm như không được chụp ảnh, quay phim, không sờ tay lên các hiện vật. Giữ gìn vệ sinh chung, không vứt rác bừa bãi.