Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo: Nâng cấp quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ lên Đối tác chiến lược toàn diện

Chiều tối 10/9, ngay sau cuộc hội đàm cấp cao, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Joe Biden đã phát biểu với báo chí Việt Nam, Hoa Kỳ và quốc tế, thông tin về kết quả tốt đẹp của cuộc hội đàm. Ảnh: VGP

Trong chuyến thăm cấp nhà nước lịch sử tới Hà Nội ngày 10/9/2023, Tổng thống Joseph R. Biden và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nâng tầm quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, đổi mới sức mạnh và sự năng động của mối quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam khi cả hai nước cùng hợp tác để đạt được mục tiêu chung là hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững.

Sự nâng cao quan hệ chưa từng có và quan trọng giữa hai nước, chuyển từ Đối tác toàn diện được thiết lập năm 2013 sang Đối tác chiến lược toàn diện, là kết quả của những nỗ lực mạnh mẽ của cả hai chính phủ nhằm thiết lập và xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau cũng như vạch ra con đường hướng tới tương lai, những cơ hội và thách thức trong một thế giới đang phát triển nhanh chóng.

Đầu tư vào nền kinh tế đổi mới, hợp tác khoa học và công nghệ

Khi sự đổi mới làm thay đổi cục diện của nền kinh tế toàn cầu, Hoa Kỳ và Việt Nam đang tăng cường hợp tác về công nghệ quan trọng và mới nổi nhằm tăng cường sự thịnh vượng cho người dân của hai nước và cho người dân trên khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trong chuyến đi của mình, Tổng thống Biden và Bộ trưởng Blinken sẽ triệu tập Hội nghị thượng đỉnh Đầu tư và Đổi mới Hoa Kỳ-Việt Nam với các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp Hoa Kỳ và Việt Nam - cùng với Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng - để thảo luận về các ưu tiên mở rộng hợp tác công nghệ và kinh tế, bao gồm Đầu tư của Việt Nam tại Hoa Kỳ. Hoa Kỳ sẽ công bố một loạt sáng kiến mới đầy tham vọng nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác trong tương lai, bao gồm:

- Quan hệ đối tác chất bán dẫn mới để hỗ trợ chuỗi cung ứng chất bán dẫn có khả năng phục hồi cho ngành công nghiệp, người tiêu dùng và người lao động Hoa Kỳ: Hoa Kỳ nhận thấy tiềm năng của Việt Nam trong việc đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng chuỗi cung ứng chất bán dẫn có khả năng phục hồi, đặc biệt là mở rộng năng lực ở các đối tác đáng tin cậy, những nơi không thể tái bố trí sang Hoa Kỳ và thúc đẩy hơn nữa sự phát triển sản xuất và công nghiệp trong nước theo Đạo luật CHIPS của Hoa Kỳ.

Biên bản ghi nhớ hợp tác mới được ký kết về chuỗi cung ứng chất bán dẫn, lực lượng lao động và phát triển hệ sinh thái sẽ chính thức hóa mối quan hệ đối tác song phương này nhằm mở rộng năng lực của hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam, hỗ trợ ngành công nghiệp Hoa Kỳ. Trong khuôn khổ Quỹ Đổi mới và An ninh Công nghệ Quốc tế (“ITSI”) do Đạo luật CHIPS năm 2022 thành lập, Hoa Kỳ sẽ hợp tác với Việt Nam để phát triển hơn nữa hệ sinh thái bán dẫn, khung pháp lý cũng như nhu cầu về lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng hiện tại của Việt Nam.

- Thiết lập các Sáng kiến Phát triển Lực lượng lao động để Hỗ trợ Năng lực Chất bán dẫn tại Hoa Kỳ: Hoa Kỳ và Việt Nam công bố triển khai các sáng kiến phát triển lực lượng lao động toàn diện tại Việt Nam nhằm cùng phát triển các phòng thí nghiệm giảng dạy thực hành và các khóa đào tạo về lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói chất bán dẫn. Chính phủ Hoa Kỳ sẽ cung cấp nguồn tài trợ ban đầu trị giá 2 triệu USD để triển khai các sáng kiến này, cùng với sự hỗ trợ trong tương lai từ Chính phủ Việt Nam và khu vực tư nhân. Nỗ lực này sẽ hỗ trợ việc mở rộng việc làm tốt cho tầng lớp trung lưu Mỹ để tiếp tục phát triển chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn.

- Phát triển Mạng lưới Đối tác Tiến bộ Công nghệ Hàng đầu và Điện tử (DELTA): Hoa Kỳ và Việt Nam dự định triển khai mạng lưới DELTA với các chính phủ chủ chốt trong khu vực và các tổ chức công nghiệp để kết nối và điều phối các chiến lược công nghệ với các đối tác cùng chí hướng có chung cam kết xây dựng an toàn và kiên cường chuỗi cung ứng công nghệ. Mạng lưới DELTA sẽ thúc đẩy việc đào tạo nhân tài, phối hợp chính sách và hiệu quả của ngành trong sản xuất linh kiện điện tử, trong bối cảnh xu hướng khu vực.

- Hiệp định Khoa học và Công nghệ Nghiên cứu Việt Nam–Hoa Kỳ: Hoa Kỳ và Việt Nam dự định mở rộng nghiên cứu chung song phương thông qua Hiệp định Việt Nam-Hoa Kỳ. Hiệp định Khoa học và Công nghệ Nghiên cứu (VUSTAR). VUSTAR sẽ xác định các ưu tiên cho sự hợp tác tiềm năng trong các lĩnh vực bao gồm trí tuệ nhân tạo, R&D và quản trị, khoa học y tế và sức khỏe, khoa học khí hậu, công nghệ sinh học và bảo tồn.

Ươm mầm mối quan hệ giữa con người với con người: Giáo dục và Đào tạo

Mối quan hệ giữa nhân dân với nhân dân là nền tảng cho mối quan hệ đối tác lâu dài của Hoa Kỳ với Việt Nam. Chính nhờ hợp tác về giáo dục và đào tạo mà Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt được một số lợi ích lớn nhất trong việc xây dựng lại sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau. Sinh viên Việt Nam học tập tại Hoa Kỳ đại diện cho số lượng sinh viên nước ngoài lớn thứ năm và nhiều sinh viên trong số này đang theo đuổi sự nghiệp về khoa học, công nghệ và kỹ thuật tại các trường cao đẳng cộng đồng, đại học và các cơ sở giáo dục đại học.

Trong hơn 31 năm, Chương trình Fulbright tại Việt Nam đã kết nối hàng nghìn học giả và sinh viên Mỹ và Việt Nam trong các lĩnh vực như khoa học khí hậu, kinh doanh và nghệ thuật, đồng thời chuẩn bị cho họ trở thành những nhà lãnh đạo trong lĩnh vực của mình.

Vào tháng 6/2023, Đại học Fulbright do Hoa Kỳ hỗ trợ, tổ chức giáo dục đại học độc lập phi lợi nhuận đầu tiên của Việt Nam, đã tốt nghiệp lớp đại học đầu tiên và với sự tài trợ của Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (DFC), sẽ mở rộng sang cơ sở mới.

Sau năm đầu tiên thành công và mang tính lịch sử với nhóm 9 tình nguyện viên đầu tiên tại Việt Nam, chương trình giáo dục tiếng Anh của Quân đoàn Hòa bình hợp tác với Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam mong muốn được chào đón nhóm tình nguyện viên thứ hai vào năm 2023.

Để mở rộng hợp tác giáo dục như một phần của việc nâng cấp quan hệ song phương và vì lợi ích của người dân ở cả hai nước, Hoa Kỳ lên kế hoạch cho các chương trình mới sau:

- Sáng kiến Nhà vô địch STEM của Việt Nam: Sáng kiến giáo dục mới tập trung vào STEM nhắm vào toàn bộ ngành giáo dục Việt Nam – từ K-12 đến nghiên cứu sau đại học – nhằm kết nối giáo dục Việt Nam và các tổ chức chính phủ với các đối tác Hoa Kỳ nhằm tăng cường khả năng phát triển những nhà lãnh đạo tương lai về khoa học và công nghệ mới.

- Nâng cao kỹ năng Việt Nam và Thúc đẩy tăng trưởng kỹ thuật số: Chương trình này sẽ giúp Việt Nam khai thác tiềm năng của nền kinh tế kỹ thuật số để trở thành động lực chính cho sự tăng trưởng liên tục của đất nước. Làm việc với Quốc hội, USAID sẽ cung cấp khoản đầu tư ban đầu trị giá 12,75 triệu USD. Chương trình sẽ tham gia vào: (1) dự án Hỗ trợ Chính sách Giáo dục Đại học kéo dài 5 năm với Bộ Giáo dục và Đào tạo (MOET) nhằm hiện đại hóa và quốc tế hóa ngành giáo dục đại học của Việt Nam; (2) hoạt động Thương mại Kỹ thuật số Việt Nam kéo dài ba năm nhằm tạo thuận lợi cho thương mại kỹ thuật số và thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân tại Việt Nam; (3) hoạt động Phát triển Lực lượng Lao động Đổi mới kéo dài 5 năm mới hỗ trợ Trung tâm Đổi mới Quốc gia của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI).

Đẩy mạnh hợp tác Thương mại – Đầu tư và Kinh tế

Khi nâng cao quan hệ đối tác, Hoa Kỳ và Việt Nam tái khẳng định cam kết chung cho sự thịnh vượng của khu vực thông qua hợp tác kinh tế được cải thiện. Trong quan hệ đối tác với Việt Nam, Hoa Kỳ sẽ thúc đẩy các khoản đầu tư mới thông qua Quan hệ đối tác vì cơ sở hạ tầng toàn cầu bằng cách triển khai chiến lược nhiều vốn công hơn để huy động tốt hơn nguồn tài chính và chuyên môn từ khu vực tư nhân nhằm mở rộng quy mô đầu tư này trong những năm tới.

Hoa Kỳ dự định thực hiện điều này bằng cách:

- Mở rộng thương mại nông nghiệp: Dựa trên những thông báo gần đây rằng bưởi Hoa Kỳ và bưởi Việt Nam đã được cấp quyền tiếp cận thị trường, hai nước dự đoán việc tiếp cận thị trường cho các sản phẩm nông nghiệp bổ sung sẽ sớm được thực hiện.

- Tăng khả năng tiếp cận vốn cho những người vay chưa được phục vụ đầy đủ: Các dự án mới của Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (DFC), như Ngân hàng Thương mại Cổ phần Tiên Phong (TP) (100 triệu USD), Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VP Bank)(300 USD) triệu) và Quỹ Beacon (50 triệu USD), nhằm mở rộng cơ hội cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) do phụ nữ làm chủ, do phụ nữ điều hành và/hoặc tập trung vào khí hậu. Những nỗ lực này giúp giải quyết các vấn đề như thiếu hụt tài chính cho các doanh nhân nữ, hỗ trợ các biện pháp thích ứng và giảm nhẹ liên quan đến thời tiết, thúc đẩy nông nghiệp bền vững và cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng thông qua việc triển khai các nguồn năng lượng tái tạo.

Tăng cường hợp tác Khí hậu, Năng lượng, Môi trường và Y tế

Khí hậu, năng lượng, môi trường và y tế đều là những yếu tố thiết yếu của một nền kinh tế và xã hội dựa trên đổi mới tập trung vào công nghệ, phát triển mạnh mẽ. Để thúc đẩy tiến bộ trong các lĩnh vực này, Hoa Kỳ đang mở rộng hợp tác với Việt Nam thông qua các dự án và cơ chế mới:

- Nhóm công tác về khí hậu song phương Hoa Kỳ - Việt Nam: Hai nước sẽ thành lập một nhóm công tác mới để điều phối các dự án và sáng kiến song phương liên quan đến khí hậu nhằm tăng cường khả năng thích ứng và khả năng phục hồi trước các tác động của biến đổi khí hậu như Chương trình Net Zero World.

- Nông nghiệp chống chịu khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long: USAID sẽ triển khai một dự án mới nhằm xây dựng khả năng chống chịu khí hậu cho các nền kinh tế dựa vào nông nghiệp truyền thống ở Đồng bằng sông Cửu Long. Với khoản đầu tư ban đầu là 11,41 triệu USD trong hai năm, tùy thuộc vào sự tham gia của Quốc hội, dự án này sẽ hỗ trợ một khu vực quan trọng sản xuất khoảng một nửa tổng sản lượng lúa thu hoạch của Việt Nam và gần 3/4 sản phẩm trái cây, nuôi trồng thủy sản và thủy sản.

- Mở rộng năng lực lưu trữ năng lượng: Chính phủ Hoa Kỳ phối hợp với AMI AC Renewables, một công ty Việt Nam và Honeywell, một công ty Hoa Kỳ, sẽ triển khai một dự án thí điểm mới nhằm phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng pin đầu tiên của Việt Nam tại tỉnh Khánh Hòa. Dự án thí điểm này chứng tỏ việc lưu trữ năng lượng có thể giúp Việt Nam tích hợp nhiều năng lượng tái tạo hơn vào hệ thống điện để đáp ứng các mục tiêu đầy tham vọng về khí hậu.

- Chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng đa dạng và đảm bảo: Biên bản ghi nhớ song phương tăng cường hợp tác kỹ thuật để hỗ trợ nỗ lực của Việt Nam trong việc định lượng tài nguyên và tiềm năng kinh tế của các nguyên tố đất hiếm (REE), thu hút đầu tư có chất lượng để phát triển ngành REE tổng hợp và đáp ứng các yêu cầu cao về môi trường, xã hội, và các tiêu chuẩn quản trị.
- Hợp tác về An ninh Y tế Toàn cầu: Một loạt hoạt động mới nhằm tăng cường năng lực y tế công cộng cốt lõi của Việt Nam, nâng cao năng lực của các phòng thí nghiệm, cải thiện hệ thống giám sát và nâng cao năng lực Phòng ngừa và Kiểm soát Nhiễm trùng.

- Chăm sóc và điều trị nâng cao cho bệnh ung thư: Hoa Kỳ dự định mở rộng quan hệ đối tác y tế và học thuật hiện có để đào tạo và cố vấn cho các chuyên gia y tế và giảng viên nhằm tăng cường chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư.

- Khung chính sách về thiết bị y tế: Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ có kế hoạch tổ chức hội thảo chăm sóc sức khỏe và Phái đoàn Thương mại ngược (RTM) từ Bộ Y tế Việt Nam nhằm tạo điều kiện tăng cường chia sẻ thông tin về các thực tiễn tốt nhất trong việc đồng bộ hóa một khung pháp lý duy nhất để quản lý tất cả các khía cạnh của thiết bị y tế trong Việt Nam qua sự phát triển của cây linh sam

Tăng cường mối quan hệ giữa Doanh nghiệp với Doanh nghiệp

Chúng tôi hoan nghênh sự tiến bộ của các doanh nghiệp Hoa Kỳ và Việt Nam trong việc tiến hành các sáng kiến mới và mở rộng nhằm tăng cường thương mại giữa hai nước chúng ta. Một sáng kiến bao gồm:

- Mở rộng thương mại trong ngành hàng không: Boeing và Vietnam Airlines sẽ ký một thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la để mua 50 máy bay Boeing 737 MAX, điều này sẽ mang lại lợi ích cho cả hai nước bằng cách hỗ trợ việc làm trong ngành sản xuất của Hoa Kỳ và cung cấp máy bay đẳng cấp thế giới để hỗ trợ ngành du lịch và du lịch ngày càng tăng của Việt Nam với mong muốn trở thành trung tâm hàng không hàng đầu. Thỏa thuận này sẽ hỗ trợ hơn 33.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp trên khắp nước Mỹ.

- Tăng cường chuỗi cung ứng chất bán dẫn: Amkor Technology có trụ sở tại Arizona sẽ công bố bắt đầu hoạt động tại nhà máy hiện đại ở tỉnh Bắc Ninh vào tháng 10 năm 2023. Tổng vốn đầu tư cho dự án là 1,6 tỷ USD. Synopsys có trụ sở tại California đang triển khai một trung tâm ươm tạo và thiết kế chất bán dẫn phối hợp với Khu công nghệ cao Sài Gòn. Marvell có trụ sở tại California sẽ công bố sẽ thành lập một trung tâm thiết kế chất bán dẫn đẳng cấp thế giới tại Thành phố Hồ Chí Minh.

- Tăng cường quan hệ đối tác công nghệ: Microsoft và Trusting Social sẽ công bố thỏa thuận phát triển giải pháp tổng thể dựa trên AI được thiết kế riêng cho Việt Nam và các thị trường mới nổi. NVIDIA đang hợp tác với FPT, Viettel và VinGroup để triển khai AI trong các ngành đám mây, ô tô và chăm sóc sức khỏe. Meta Platforms và Trung tâm Đổi mới Quốc gia Việt Nam sẽ công bố Thử thách Đổi mới Việt Nam, một chương trình nhằm thúc đẩy chuyển đổi kỹ thuật số trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

- Thúc đẩy Du lịch, Vận tải: VinFast tiếp tục tiến hành xây dựng cơ sở sản xuất xe điện (EV) trị giá 4 tỷ USD ở Bắc Carolina. 3M ký kết thỏa thuận với Bộ Giao thông Vận tải Việt Nam nhằm cải thiện an toàn giao thông. Nobu Hospitality có trụ sở tại New York sẽ công bố hợp tác với Viet Capital Real Estate (CVRE) để đưa khách sạn, khu dân cư và nhà hàng Nobu đầu tiên đến Việt Nam.

- Tăng cường cơ sở hạ tầng năng lượng và cảng chiến lược: Nhà điều hành cảng SSA Marine có trụ sở tại Seattle và công ty tư nhân Việt Nam Gemadept sẽ công bố ý định hợp tác trong các dự án cảng chiến lược ở miền Nam Việt Nam, bao gồm cả lợi ích chung trong việc phát triển Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ trị giá 6,7 tỷ USD được đề xuất.

- Thúc đẩy khả năng chống chọi với biến đổi khí hậu và đổi mới: Cơ quan nuôi trồng thủy sản Australis có trụ sở tại Massachusetts sẽ ký Biên bản ghi nhớ với tỉnh Khánh Hòa để đầu tư thêm 100 triệu USD nhằm mở rộng hoạt động nuôi trồng thủy sản bền vững tại Vịnh Vân Phong.

- Tăng cường dịch vụ tài chính và thị trường vốn: United Beacon Asia Media sẽ ra mắt số đầu tiên của Bloomberg BusinessWeek Vietnam vào tháng 10 năm 2023. VNG đã nộp hồ sơ chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng trên Nasdaq, đại diện cho công ty công nghệ Việt Nam đầu tiên niêm yết tại Hoa Kỳ và là một trong số các công ty Việt Nam đang tìm cách tiếp cận thị trường vốn Hoa Kỳ để thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới. Crane Money đã ký Biên bản ghi nhớ với Công ty TNHH Q&T Hi-Tech Polymer có trụ sở tại Việt Nam để giúp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đảm bảo an toàn cho thế hệ tiền giấy ngân hàng tiếp theo của Việt Nam.