Thu phí tự động không dừng: Phải gỡ “nút thắt” để hoàn thành trong năm 2020

Giải quyết những “nút thắt”, bất cập…

PGS.TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) cho biết, hoạt động thu phí tự động không dừng là để công khai, minh bạch nguồn thu của các trạm BOT giao thông. Đây cũng là cách tốt nhất để giải đáp những thắc mắc, bức xúc của người dân trong thời gian qua. Tuy nhiên, tiến độ triển khai lắp đặt hệ thống này hiện còn chậm do bộ lộ nhiều bất cập và hạn chế.

Việc đẩy nhanh triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng đối với tất cả các dự án BOT giai doạn 1 (BOO1) và giai đoạn 2 (BOO2), sẽ gặp khó khăn nếu không tháo gỡ được những “nút thắt”.

Cụ thể, trong giai đoạn 1 (BOO1), chỉ có 2 nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng khiến cho doanh nghiệp bị hạn chế chọn lựa. Và nguyên nhân xuất phát từ việc chỉ định các doanh nghiệp tham gia vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều.

Bên cạnh đó, trong quá trình vận hành, một số hạn chế, vướng mắc đã bộ lộ rõ như: ngoài nhân viên kiểm soát tại làn thu phí không dừng lúc nào cũng phải có người cảnh giới từ xa bởi xe không dán thẻ lạc vào làn này buộc phải lùi lại, chuyển sang làn khác, chỉ có một ngân hàng thực hiện liên kết thu phí....

Song song đó là dịch vụ thu phí tự động hiện còn mắc nhiều lỗi như: không quét được thẻ, barie không mở, trừ tiền sai. Riêng xe container chỉ tính một mức phí do không phân biệt được xe 20 feet với 40 feet. Do vậy, nhiều tài xế bỏ thẻ quay lại trả phí bằng tiền mặt.

Do đó, "để nâng cao chất lượng dịch vụ, Bộ GTVT cần mở rộng hơn nữa nhà cung cấp dịch vụ theo hướng cạnh tranh, đảm bảo quyền lợi cho cả người dân và nhà đầu tư" - PGS.TS Trần Chủng đề nghị.

Cũng theo PGS.TS Trần Chủng, để giải quyết sự chậm trễ trong triển khai thu thu phí tự động không dừng, thì Bộ GTVT phải chủ động với vai trò là người cầm cân nảy mực. Chính phủ đã quyết và giao quyền cho Bộ GTVT, thì Bộ GTVT phải chỉ đạo cấp dưới nghiêm túc thực hiện, nếu không thì phải có biện pháp bắt buộc phải thực hiện.

Việc "chủ đầu tư BOT không đồng ý lắp đặt thu phí tự động không dừng thì phải nêu lý do. Và nếu lý do chính đáng thì Bộ GTVT phải xem xét và điều chỉnh cho phù hợp. Trường hợp không chính đáng thì chủ đầu tư BOT buộc phải tuân theo, thậm chí phải sử dụng biện pháp cưỡng chế nếu cần thiết" - PGS.TS Trần Chủng nhấn mạnh.

… để hoàn thành mục tiêu

Ở góc độ nhà đầu tư, đại diện Công Ty Cổ Phần Đầu Tư Xây Dựng 194 cho biết, trên thực tế, tâm lý của nhà đầu tư BOT vẫn thích thu phí thủ công hơn do nhiều nguyên nhân, và lý do khác nhau nên tìm cách trì hoãn thu phí tự động không dừng, do đó tiến độ triển khai chưa được như mong muốn.

Bên cạnh đó, phần lớn chủ phương tiện vẫn chưa biết cũng như chưa ủng hộ sử dụng dịch vụ thu phí tự động do cảm thấy chưa thuận tiện, và tỷ lệ đăng ký còn khá thấp là một minh chứng.

Cũng theo vị đại diện này, ở nhiều nước trên thế giới, thu phí tự động không dừng đã được thực hiện cách đây hơn 20 năm. Thế nhưng ở Việt Nam thì lại còn khá mới mẻ, bên cạnh đó là nhiều thông tin còn chưa rõ ràng, cụ thể.

Hiện tại vẫn chưa có quy chuẩn chung của các thiết bị này, dẫn tới khó khăn cho các đơn vị, rườm rà cho chủ phương tiện. Nếu những khúc mắc này được tháo gỡ, hình thức thu phí tự động không dừng mới được mở rộng và đạt hiệu quả cao.

Do đó, đây chính là nguyên nhân gây ảnh hưởng xấu đến tiến độ triển khai toàn hệ thống thu phí tự động, tạo dư luận xấu trong nhân dân; phương án triển khai thu phí các dự án BOT thuộc địa phương quản lý cũng chưa được xây dựng và triển khai trên thực tế.

Vì vậy, "để đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động, bảo đảm chất lượng, hiệu quả, an toàn, Bộ GTVT cần đưa ra nhiều phương án, để doanh nghiệp BOT, các đơn vị vận tải có nhiều sự lựa chọn trong việc triển khai hệ thống thu phí tự động (bao gồm Dự án BOO1 và Dự án BOO2) cũng như phương án triển khai thu phí không dừng các dự án BOT thuộc địa phương quản lý để đạt được mục tiêu" – vị đại diện nói.

Trước đó, Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại buổi họp Thường trực Chính phủ về tình hình triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (BOO2).

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, việc triển khai hệ thống thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng (hệ thống thu phí tự động), để thay thế cho phương thức thu phí thủ công, một dừng được Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xác định là nhiệm vụ bắt buộc phải triển khai thực hiện, nhằm tạo sự minh bạch trong hoạt động thu phí, văn minh, thuận tiện cho người tham gia giao thông, tiết kiệm chi phí xã hội.

Bên cạnh đó, việc triển khai hệ thống thu phí tự động còn góp phần quản lý chặt chẽ phương tiện giao thông đường bộ, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và giữ gìn an ninh trật tự xã hội. Việc triển khai thực hiện đã gặt hái được một số thành quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn nhiều những bất cập, nút thắt khiến việc thực hiện gặp nhiều khó khăn.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ biểu dương Bộ Giao thông vận tải, Bộ Quốc phòng và liên danh Nhà đầu tư Dự án thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (Dự án BOO2) trong thời gian qua đã nỗ lực đàm phán, đạt được sự thống nhất về tỷ lệ nắm giữ vốn điều lệ của Viettel trong doanh nghiệp dự án (86%), góp phần chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với Dự án BOO2 theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 08/TB-VPCP ngày 09/01/2020.

Tuy nhiên, việc triển khai hệ thống thu phí tự động còn chậm trễ, chưa đạt yêu cầu đặt ra; vẫn còn nhiều vướng mắc liên quan đến Dự án thu phí tự động giai đoạn 1, có thể gây ảnh hưởng đến Dự án BOO2 cần phải được Bộ Giao thông vận tải và các cơ quan có liên quan xử lý, hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý dứt điểm, tránh gây ảnh hưởng đến tâm lý Nhà đầu tư các Dự án, làm chậm tiến độ triển khai toàn hệ thống thu phí tự động, tạo dư luận xấu trong nhân dân.

Để đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng, phấn đấu đưa vào vận hành trong năm 2020, bảo đảm chất lượng, hiệu quả, an toàn, không để xảy ra các tồn tại, khuyết điểm như thời gian qua.

Liên quan tới chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp có liên quan tiếp tục thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 08/TB-VPCP ngày 09/01/2020.

Do đó, Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan, đơn vị có liên quan khẩn trương xử lý tình huống trong đấu thầu đối với Dự án BOO2 trong điều kiện có sự thay đổi tỷ lệ tham gia vốn của các bên trong liên danh Nhà đầu tư theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu, hoàn thành trước ngày 31/3/2020.

Bộ Giao thông vận tải xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng, bảo đảm đưa vào hoạt động đồng bộ trong năm 2020; phối hợp với nhà đầu tư các dự án BOT, Dự án BOO2 và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các dự án BOT thuộc phạm vi quản lý của địa phương hoàn thành các thủ tục liên quan trước ngày 30/6/2020 để Nhà đầu tư Dự án BOO2 triển khai đầu tư, lắp đặt hệ thống thu phí tự động không dừng giai đoạn 2, bảo đảm đúng tiến độ; đảm bảo chất lượng, hiệu quả, chống thất thoát lãng phí

Bộ Giao thông vận tải khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31/3/2020 việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 07/2017/QĐ-TTg ngày 27/3/2017 quy định về thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng, bảo đảm chặt chẽ, khả thi.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan có liên quan khẩn trương rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Quyết định số 18/QĐ-TTg ngày 03/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Phương án cơ cấu lại Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội giai đoạn 2016-2020, trình Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31/3/2020 nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý cho Viettel tham gia góp vốn thành lập doanh nghiệp Dự án BOO2.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ báo cáo đầy đủ với Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định về tình hình triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng (trong đó cần thể hiện rõ ưu điểm, hạn chế, trách nhiệm của các đơn vị có liên quan; đề xuất giải pháp xử lý toàn diện, cũng như cam kết về tiến độ triển khai hệ thống trong thời gian tới).