Siết hoạt động đầu tư của ngân hàng

Nhiều quy định hơn

Theo dự thảo thông tư, tổ chức tín dụng muốn mua cổ phần của một công ty theo hình thức công ty con, công ty liên kết phải được sự chấp thuận của NHNN. Mức góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng tại một công ty con, công ty liên kết không được vượt quá 15% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của tổ chức tín dụng đó.

Theo NHNN, điều kiện này nhằm đảm bảo số vốn góp tại một công ty con, công ty liên kết chiếm tỷ trọng không quá lớn so với vốn điều lệ và các quỹ của tổ chức tín dụng, đảm bảo đa dạng hóa rủi ro cho tổ chức tín dụng. Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu của tổ chức tín dụng muốn đầu tư vào công ty con, công ty liên kết phải dưới 3% so với tổng dư nợ trong vòng một năm trước thời điểm đăng ký. Tổ chức tín dụng phải đảm bảo duy trì mức vốn pháp định, sau khi đã trừ khỏi vốn điều lệ phần vốn góp, vốn cổ phần tại công ty con, công ty liên kết, bao gồm cả phần góp vốn, mua cổ phần đang đề nghị được chấp thuận.

Nếu đầu tư vào doanh nghiệp khác theo hình thức danh mục vốn, tức đầu tư tài chính, tổng các khoản đầu tư theo danh mục vốn của tổ chức tín dụng cũng không được vượt quá 15% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của tổ chức tín dụng theo dự thảo trên.

Theo dự thảo thông tư, hồ sơ trình NHNN chấp thuận việc góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng, ngoài việc thể hiện đã đáp ứng các điều kiện đối với từng hình thức góp vốn, mua cổ phần tương ứng, còn phải có đề án góp vốn, mua cổ phần với những thông tin cơ bản, tối thiểu về việc góp vốn, mua cổ phần mà tổ chức tín dụng dự kiến thực hiện.

Theo đó, tổ chức tín dụng phải chứng minh được khả năng nâng cao sức cạnh tranh và khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng sau khi góp vốn, mua cổ phần tác động. Ngoài ra còn phải chứng minh hiệu quả dự kiến của việc góp vốn, mua cổ phần đối với tổ chức tín dụng, các vấn đề về bảo đảm an toàn hoạt động và quản lý rủi ro đối với tổ chức tín dụng...

Vẫn còn kẽ hở

Lãnh đạo một ngân hàng cho rằng chủ yếu các ngân hàng nhỏ bị ảnh hưởng do vốn ít, nên tăng vốn bằng cách phát hành cổ phần cũng không dễ dàng trong năm nay. Trong khi đó, với hầu hết các ngân hàng lớn có vốn điều lệ lẫn vốn chủ sở hữu lớn thì việc góp vốn, mua cổ phần để thành lập một công ty con, công ty liên kết có vốn điều lệ từ 100-300 tỉ đồng không khó.

Hầu hết các ngân hàng nhỏ trong đại hội cổ đông đầu năm 2011 đều xin ý kiến cổ đông cho phép lập thêm các công ty con, công ty liên kết như công ty quản lý tài sản, công ty tài chính... Đây là một cách để các ngân hàng có thể cho vay thông qua các công ty con của mình và tránh vi phạm trần tăng trưởng tín dụng 20%, vốn bị các ngân hàng nhỏ cho là ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của mình trong năm nay.

Theo một chuyên gia trong ngành, việc kiểm soát và hạn chế các ngân hàng thương mại thành lập công ty con, công ty liên kết là cần thiết để tránh tình trạng thông qua công ty liên kết lách luật cho vay nội bộ lẫn nhau. Điều này cũng giúp cho hệ thống ngân hàng tránh được tình trạng rủi ro khi đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh khác.

Việc hạn chế tổng tài sản của các công ty con, công ty liên kết không quá 45% tổng tài sản của tổ chức tín dụng sẽ giúp NHNN hạn chế được các ngân hàng thương mại thông qua công ty con, công ty liên kết đẩy vốn cho vay làm méo mó thị trường tín dụng (khi trên danh nghĩa mức góp vốn của ngân hàng thì nhỏ nhưng thực tế vốn thực góp thông qua công ty liên kết sẽ lớn).

Ông Lê Thẩm Dương, Trưởng khoa Quản trị kinh doanh của trường Đại học Ngân hàng, cho rằng việc đưa ra những quy định trên cũng giúp giảm bớt sự ỷ lại về tài chính của các công ty đối với những cổ đông của mình. Các công ty này cần tiếp xúc và huy động vốn từ nhiều nguồn khác bên ngoài. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng đầu tư dàn trải ra quá nhiều ngành, đôi khi vượt quá trình độ quản trị của mình. Dự thảo thông tư ra đời nhằm siết các hoạt động đầu tư này phát triển thái quá, cũng là một cách để bảo vệ nền kinh tế, ông Dương nói.

Tuy nhiên, hạn chế được tình trạng này không phải dễ bởi các ngân hàng vẫn có thể lách bằng cách thông qua mối quan hệ với các cổ đông lớn và các nhóm đầu tư để thành lập công ty liên kết.

Cũng theo một chuyên gia, không có một chính sách nào có thể ngăn chặn tất cả các chiêu lách của các ngân hàng thương mại, nhưng thông tư mới sẽ giúp hoàn thiện hệ thống pháp luật, củng cố sự an toàn cho hệ thống ngân hàng cũng như phát đi thông điệp từ phía cơ quan quản lý là sẽ để mắt đến vấn đề góp vốn mua cổ phần ở các tổ chức tín dụng.