Loạt dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, đội vốn 'khủng'

Trong báo cáo gửi Quốc hội, Bộ GTVT nêu rõ loạt 5 dự án đường sắt đô thị đang triển khai đều rơi vào tình trạng chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư.

Cụ thể, có 3 dự án do TP Hà Nội và TP.HCM làm chủ đầu tư (Bến Thành - Suối Tiên, Bến Thành - Tham Lương và Nhổn - Ga Hà Nội), 2 dự án do Bộ GTVT làm chủ đầu tư (Cát Linh - Hà Đông và Yên Viên - Ngọc Hồi).

Tổng mức đầu tư của các dự án (ước tính đến hiện tại) so với dự toán ban đầu. Đồ họa: Ngọc Tân.

Với tính chất thi công dễ nhất (không có đoạn đi ngầm) và được khởi công từ sớm, tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông được ví như bảo tàng về kinh nghiệm thất bại khi đội vốn hơn 2 lần, hạn khánh thành bị kéo dài đã hơn 4 năm.

Bên cạnh Cát Linh - Hà Đông, các tuyến metro khác có thời gian khởi công tương đương nhưng đến nay cũng đều rơi vào cảnh đội vốn, chậm tiến độ.

Cụ thể, tuyến Bến Thành - Suối Tiên khởi công tháng 8/2012 (muộn hơn Cát Linh - Hà Đông 10 tháng), dự kiến năm 2017 khánh thành nhưng sản lượng thi công mới đạt 66,79%. Đây cũng là tuyến metro đội vốn "khủng" từ 17.400 tỷ đồng lên 47.000 tỷ đồng.

Tuyến Bến Thành - Tham Lương cũng chung cảnh ngộ khi tổng vốn bị đội lên 47.891 tỷ đồng so với dự toán được phê duyệt ban đầu là 26.116 tỷ đồng.

Đến nay, dự án mới hoàn thành gói CP1 (xây dựng tòa nhà văn phòng, khu depot) đang nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng; các gói thầu còn lại đang triển khai công tác lựa chọn nhà thầu. Hiện tại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến Bộ Tài chính thẩm định về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn điều chỉnh.

Tuyến khởi công sớm nhất là Nhổn - Ga Hà Nội (từ 10/10/2010, dự kiến 2018 hoàn thành) mới đạt tổng tiến độ chung dự án trên 55% và dự kiến kéo dài đến cuối năm 2022.

Hiện nay, Sở GTVT Hà Nội đang hoàn thiện báo cáo thẩm định trình UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án.

Sau gần 10 năm ưu tiên đầu tư các tuyến tàu điện ngầm (metro) tại Hà Nội và TP.HCM, đến nay Bến Thành - Suối Tiên mới là tuyến đầu tiên cơ bản thi công xong phần kết cấu đường hầm. Ảnh: Lê Quân.

Đội vốn "khủng" nhất so với dự toán ban đầu phải kể đến tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi (từ 9.197 tỷ lên 81.537 tỷ đồng). Dự án đến nay vẫn chưa thể khởi công. Tư vấn đang hoàn thiện hồ sơ gói thầu cập nhật thiết kế kỹ thuật, dự toán... Bộ GTVT đang chờ báo cáo tổng thể dự án với Quốc hội để thực hiện các nội dung công việc tiếp theo.

Theo Bộ GTVT, nguyên nhân chính của việc đội vốn so với dự toán là do chất lượng công tác lập, thẩm định dự án đầu tư. Trách nhiệm chính thuộc về chủ đầu tư và Tư vấn lập dự án khi tính toán tổng mức đầu tư không đúng với tình hình thực tế, phải liên tục điều chỉnh.

Ngoài ra, do thay đổi quy mô xây dựng so với thiết kế cơ sở được duyệt trước đây dẫn đến tình trạng tăng tổng mức đầu tư.

Vướng mắc, chậm kéo dài công tác giải phóng mặt bằng, di chuyển hạ tầng kỹ thuật ngầm, nổi, cây xanh... cũng là nguyên nhân dẫn đến thời gian thực hiện kéo dài, ảnh hưởng đến yếu tố trượt giá tăng.

Bên cạnh đó, còn có các nguyên nhân khách quan như biến động lớn về giá đầu vào cho các công trình xây dựng, tỷ giá hối đoái thay đổi làm tăng tổng mức đầu tư của dự án; công tác xử lý kỹ thuật, xử lý lún kéo dài, điều kiện địa chất phức tạp, thời tiết không thuận lợi ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án…