Ngân hàng cũng cần được phá sản

Hình minh họa

Đã có hành lang pháp lý

Hệ thống ngân hàng Việt Nam đã trải qua một giai đoạn rất khó khăn và đứng trước nguy cơ sụp đổ. Tuy vậy, cho đến nay chưa có một ngân hàng nào thực sự phá sản. Một số ngân hàng yếu kém đã bị buộc phải tái cơ cấu, một số khác thì tái cơ cấu bằng cách “tự nguyện” sáp nhập với ngân hàng khác. Hiện nay, hệ thống ngân hàng được xem là tương đối ổn định và thanh khoản được cải thiện, một phần nợ xấu không còn xuất hiện trên bảng cân đối kế toán ngân hàng bởi việc tái cơ cấu hoặc bán lại cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC).

Thời gian gần đây vấn đề phá sản ngân hàng lại được dư luận đặc biệt quan tâm bởi dự thảo Luật Phá sản sửa đổi đang được lấy ý kiến. Dự thảo Luật Phá sản lần này xem tổ chức tín dụng (TCTD) cũng có thể phá sản như một doanh nghiệp bình thường. Trước đó, Luật Phá sản 2004 lại không áp dụng đối với ngân hàng và các doanh nghiệp đặc biệt khác mà giao cho Chính phủ quy định cụ thể.

Hiện nay, các quy định về việc phá sản của TCTD đã có trong Nghị định 05/2010/NĐ-CP. Nghị định này gồm 8 chương, 45 điều quy định khá chi tiết, từ điều kiện mở thủ tục phá sản cho đến việc xử lý tài sản ngân hàng. Cùng với đó, Luật các tổ chức tín dụng 2010 cũng có đề cập đến vấn đề phá sản của các TCTD.

Trên thực tế, những rủi ro từ việc phá sản TCTD cũng đã được Ngân hàng Nhà nước tính tới và thành lập cơ quan bảo hiểm tiền gửi. Thậm chí có hẳn một Luật Bảo hiểm tiền gửi quy định chi tiết về cơ cấu tổ chức của cơ quan này và cơ chế đền bù nhằm “bảo hiểm” cho người gửi tiền khi TCTD bị phá sản. Hiện nay, các TCTD buộc phải mua bảo hiểm tiền gửi tại cơ quan này để bảo hiểm rủi ro cho người gửi tiền trong trường hợp TCTD bị phá sản.

Ngân hàng cần được phá sản

Trên thế giới việc phá sản của ngân hàng như các doanh nghiệp bình thường khác là một điều cần thiết để nền kinh tế thị trường vận hành đúng quy luật của nó. Cuộc khủng hoảng tài chính thế giới năm 2008 được khởi động từ việc phá sản ngân hàng lớn ở Mỹ và để lại hậu quả nặng nề đối với nền kinh tế toàn cầu. Chắc chắn các nhà làm chính sách ở Mỹ dự đoán được phần nào hậu quả này, nhưng họ phải chấp nhận như là một quy luật tất yếu của nền kinh tế. Hơn nữa nó cũng có thể là điều rất cần thiết cho sự phát triển trong tương lai.

Tại Việt Nam, phá sản ngân hàng là việc rất hệ trọng bởi Việt Nam thiếu kinh nghiệm trong việc xử lý vấn đề phá sản ngân hàng. Bên cạnh đó, với một nền kinh tế non trẻ, một hệ thống ngân hàng yếu kém thì sự đổ vỡ của một mắt xích có thể gây ra sụp đổ cả hệ thống. Có lẽ từ thực tế này mà Ngân hàng Nhà nước chủ trương “không để cho ngân hàng nào phá sản”. Tuy nhiên, chủ trương này có thể phù hợp trong một hoàn cảnh nhất định hoặc nhằm trấn an tâm lý người dân, chứ về dài hạn hoàn toàn không phù hợp.

Lâu nay một tâm lý ỷ lại đã tồn tại và bám rễ rất chắc trong cả giới kinh doanh ngân hàng lẫn người dân. Thực tế, trong thời gian qua nhiều ngân hàng đã tăng trưởng bằng mọi giá và cho vay, đầu tư đầy rủi ro do họ cho rằng mình không thể phá sản.

Trong khi đó, người gửi tiền cũng không thực sự quan tâm đến rủi ro của ngân hàng. Họ mang tiền đến gửi ở những ngân hàng có lãi suất cao mà không quan tâm nhiều đến “sức khỏe” của ngân hàng đó. Hệ quả là gây ra tình trạng xáo trộn và cạnh tranh thiếu lành mạnh trong hệ thống ngân hàng. Việc một số ngân hàng, doanh nghiệp và người dân bị bà Huyền Như chiếm đoạt hàng ngàn tỉ đồng một phần xuất phát từ nguyên nhân này. Nếu họ cẩn trọng hơn, quan tâm đến rủi ro hơn thì những nạn nhân này có lẽ không mạo hiểm với hàng trăm tỉ đồng của mình như vậy.

Một khi hành lang pháp lý đã có và đang dần hoàn thiện, thì quy luật thị trường cũng cần được tôn trọng.