Khó khăn chưa từng có trong lịch sử, nhiều nhà máy xi măng phải dừng lò

Bộ Xây dựng cho biết, sản lượng tiêu thụ các mặt hàng vật liệu xây dựng nửa đầu năm nay giảm mạnh, nguyên nhân là do thị trường bất động sản trầm lắng, đóng băng từ cuối năm 2022 đến nay.

Theo số liệu của Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), sản xuất, tiêu thụ xi măng giảm so với năm 2021; 5 tháng đầu năm 2023, sản xuất, tiêu thụ xi măng cũng chưa có nhiều khởi sắc. Trong khi đó, ngành xi măng đang phải đối mặt với khó khăn: giá nhiên liệu (than, điện…), vận tải tăng nhưng nhu cầu thị trường giảm mạnh, đầu ra bị tắc nghẽn khiến tồn đọng sản phẩm, vốn tăng… gây thêm nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Nhiều nhà máy xi măng phải dừng lò vì nhu cầu tiêu thụ giảm mạnh

Theo Hiệp hội Xi măng Việt Nam, tiêu thụ xi măng, clinker nội địa và xuất khẩu năm 2022 đạt 100 triệu tấn, giảm 8,4 triệu tấn so với năm 2021. Và trong 6 tháng đầu năm 2023, tình hình tiêu thụ xi măng, clinker cũng chưa có nhiều khởi sắc, trong khi chi phí sản xuất đầu vào ngành xi măng lại tăng theo giá năng lượng.

Cụ thể, sản lượng xi măng ước đạt 46 triệu tấn, giảm 5%; tiêu thụ đạt 45 triệu tấn, giảm 7% so với cùng kỳ năm 2022, trong đó tiêu thụ nội địa đạt khoảng 29 triệu tấn, giảm 8% so với cùng kỳ năm 2022. Kênh xuất khẩu cũng không khả dĩ hơn. Tình hình tiêu thụ khó khăn tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Bangladesh, Philippines… khiến sản lượng xuất khẩu xi măng của Việt Nam sụt giảm kỷ lục. Qua 6 tháng, các doanh nghiệp xi măng mới xuất bán được 15 triệu tấn, giảm 15% so với cùng kỳ. Giá trị xuất khẩu ước đạt gần 700 triệu USD.

Hiện tại, ngành xi măng đang phải đối mặt với khó khăn: giá nhiên liệu (than, điện…), vận tải tăng nhưng nhu cầu thị trường giảm mạnh, đầu ra bị tắc nghẽn khiến tồn đọng sản phẩm, vốn tăng… gây thêm nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

VNCA cho biết, công suất dư thừa lớn, trong khi thị trường xuất khẩu lẫn tiêu thụ nội địa đều giảm sức mua, các doanh nghiệp trong ngành xi măng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhiều nhà máy phải tạm dừng lò hoặc cắt giảm sản lượng.

Riêng với Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem), đơn vị này đang đứng trước khó khăn nhất trong 120 năm hoạt động khi sản lượng tiêu thụ, xuất khẩu xi măng và clinker suy giảm, chi phí đầu vào tăng cao, nhiều nhà máy phải sản xuất cầm chừng hoặc dừng lò.

Lãnh đạo Vicem cho biết, hiện công suất thiết kế của các nhà máy xi măng ở Việt Nam lên đến 120 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu xi măng chỉ khoảng 65 triệu tấn, dư thừa gần một nửa. Hiện tồn kho clinker rất lớn, phải đổ ra các bãi ngoài trời, không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn làm ô nhiễm môi trường.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do lĩnh vực bất động sản đóng băng, cả nước không có dự án lớn nào khởi công hay xây dựng; Trung Quốc không nhập khẩu xi măng của Việt Nam. Trong khí đó, giá điện, than, vật tư, nguyên liệu đầu vào để sản xuất xi măng đều tăng đáng kể làm cho Vicem như đứng ngồi trên đống lửa.

Để gỡ khó cho ngành xi măng, VNCA kiến nghị Chính phủ hỗ trợ xuất khẩu xi măng để điều tiết nguồn cung dư thừa; đồng thời thực hiện giảm hoặc tạm hoãn tăng thuế xuất khẩu clinker từ 5% lên 10%. Bên cạnh đó, cần tăng cường xây dựng nhà ở (nhất là nhà ở xã hội), khu đô thị, đường giao thông…, nhất là đường giao thông ở khu vực các tỉnh phía nam để vừa tạo đầu ra cho sản phẩm, vừa có hạ tầng thuận lợi.