Đầu tư lớn cho hạ tầng giao thông vừa là thách thức vừa là cơ hội

Theo nhận định của nhiều chuyên gia tại hội thảo, trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay, việc xây dựng cơ sở hạ tầng cho một nền kinh tế tăng trưởng không chỉ đòi hỏi thời gian triển khai nhanh chóng, mà cònđòi hỏi đảm bảo chất lượng và những tính toán kỹ lưỡng cho quy hoạch tương lai. Hơn nữa, giao thông có tốt, có kết nối đồng bộ mới có thể phát triển được đô thị thông minh.

TS. Trương Thị Mỹ Thanh, Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải, cho rằng phát triển bền vững giao thông đô thị là nền tảng quan trọng cho Việt Nam. Vận tải hành khách khối lượng lớn (đường sắt đô thị) đóng vai trò là trục giao thông xương sống cho mỗi đô thị lớn và Việt Nam cũng sẽ không nằm ngoài xu hướng này. “Tuy nhiên, hiện nay xe buýt, xe máy và giao thông phi cơ giới vẫn đóng vai trò quan trọng. Do đó, đầu tư lớn cho hạ tầng giao thông vừa là thách thức vừa là cơ hội", bà Mỹ Thanh nhận định.

Điều này có thể nhìn thấy từ kinh nghiệm về phát triển đường sắt, đặc biệt là tốc độ cao của Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc). Việc chuẩn bị xây dựng các tuyến đường sắt tốc độ cao thường kéo dài khoảng 10 năm, trong khi thời gian xây dựng thì lại rất ngắn từ 4 - 5 năm (ở Nhật Bản, tuyến Shinkansen đầu tiên cần 10 năm chuẩn bị và thông qua chủ trương đầu tư, trong khi đó thời gian xây dựng chỉ hơn 4 năm).

Đường sắt nội đô, giao thông thông minh là những lĩnh vực Việt Nam đang tập trung xây dựng.

Trên thực tế, các tuyến đường sắt tốc độ cao khi được nghiên cứu chuẩn bị đầu tư kỹ lưỡng, sau khi đưa vào khai thác đều có khối lượng hành khách vượt xa so với tính toán ban đầu và đều mang lại những lợi ích to lớn cho phát triển kinh tế - xã hội. Kinh nghiệm thực tiễn từ việc vận hành khai thác của các tuyến như: tuyến Tokaido Shinkansen của Nhật Bản năm 1964, tuyến Đài Bắc - Cao Hùng của Đài Loan (Trung Quốc) năm 2007, tuyến Seoul - Pusan của Hàn Quốc năm 2004 đã chứng minh điều này.

Trong khi đó, đánh giá chung tốc độ phát triển kết cấu hạ tầng giao thông Việt Nam hiện nay, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Ngọc Đông cho rằng đang rất chậm, chưa đáp ứng được sự phát triển, tăng trưởng của nhu cầu vận tải. Đây là một trong những thách thức rất lớn cho ngành GTVT, nếu nhìn vào con số phát triển. Tăng trưởng của vận tải hằng năm khoảng 10% và tăng trưởng của xe cộ khoảng 15%, có những lĩnh vực phát triển rất nóng như tăng trưởng vận tải hàng không lên tới 17%/năm.

“Thách thức này cần được tiếp cận, giải quyết nếu chúng ta muốn đi nhanh hơn, đi tắt và tiến thẳng vào hiện đại, với biến động của thế giới nói chung về chia sẻ dữ liệu, ứng dụng CNTT trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên toàn cầu”, ông Đông phát biểu.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Giorgio Fantauzzi, đại diện Công ty Tractebel, đơn vị đang quản lý các dự án tàu điện ngầm tại Paris, cho rằng trước khi thiết kế, xây dựng các tuyến tàu điện ngầm trong đô thị cần thu thập các thông tin liên quan và có các giải pháp tổng thể để loại bỏ những trở ngại và kiểm soát chi phí xây dựng. “Dự án tàu điện ngầm nhằm phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống, vì vậy, không được gây thiệt hại về kinh tế trong khu vực ảnh hưởng của dự án”, ông Fantauzzi phát biểu.

Liên quan đến đường sắt tốc độ cao, vị đại diện Tractebel cho biết, kinh nghiệm của Pháp trong việc huy động tài chính là sử dụng hình thức hợp tác công - tư, nhượng quyền khai thác dự án cho tư nhân để giảm áp lực tài chính cho Chính phủ. Những yếu tố không nhìn thấy được có thể gây thiệt hại, ảnh hưởng tiến độ, thậm chí hư hỏng công trình. Đó là các yếu tố như khảo cổ học, bảo tồn, địa chất, thủy văn, ảnh hưởng đến kết cấu công trình các tòa nhà và các lợi ích kinh tế, xã hội,... Việc thi công đào đất hầm ngầm cần áp dụng công nghệ đào hầm tiên tiến, hiện đại để đảm bảo an toàn tối đa.

"Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển đường sắt cao tốc với một lực lượng kỹ sư lành nghề, nhiều kinh nghiệm. Chúng tôi muốn thông qua hội thảo này để tìm kiếm những đối tác phù hợp để trao đổi kinh nghiệm, hợp tác phát triển hệ thống tàu điện ngầm, đường sắt cao tốc tại Việt Nam”, ông Giorgio Fantauzzi cho hay.