Công dân không đất: Bất ổn tiềm ẩn của Đông Á

Ngày nay, khi Đông Á ngày một phát triển thịnh vượng, tình trạng công dân không có đất lại tiếp tục tăng lên. Sự tăng trưởng nhanh chóng của những thành phố năng động, đẩy giá nhà cửa tăng chóng mặt và cùng với đó đẩy hàng triệu người vào cảnh không tấc đất trong tay.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số rất nhanh ở nhiều thành phố châu Á khiến thị trường bất động sản ở đây hầu như lúc nào cũng "sốt". Tính trên toàn Trung Quốc, giá mỗi mét vuông nhà tăng hơn gấp đôi trong vòng một thập kỷ qua, theo số liệu của Cục thống kê Quốc gia. Theo nghiên cứu của nhóm tư vấn Demographia, giá nhà so với thu nhập ở Singapore và Hồng Kông hiện nay ở mức cao nhất trên thế giới, và cao hơn ít nhất 50% so với New York, San Francisco, Toronto, Sydney hay Luân Đôn.

Có một số lý do tích cực khiến giá bất động sản tăng cao. Phần lớn các thành phố châu Á có tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số nhanh hơn các thành phố châu Âu. Trong vòng 10 năm qua, dân số Thượng hải, thành phố lớn nhất Trung Quốc, đã tăng 35%, tức là gần 6 triệu người. Dân số Bắc Kinh cũng tăng thêm 6 triệu người lên 20 triệu người. Và hòn đảo giàu có Singapore cũng tăng dân số tới 20%, tốc độ cao hơn nhiều các thành phố phát triển khác.

Tình trạng tăng giá, đặc biệt ở các thành phố lớn, cũng là do việc thả lỏng tín dụng, lãi suất thấp và lạm phát cao. Những nhân tố này cùng với cái gọi là "tâm lý bầy đàn" đã khiến mọi người đổ xô mua nhà đất để chống đỡ với lạm phát. Tâm lý truyền thống của người Trung Quốc về sở hữu nhà cửa càng là cơn sốt tăng thêm. Theo blogger Lisa Gu, một nhà phê bình xã hội có tiếng, "sở hữu bất động sản là một trong những mục tiêu lớn trong đời của hầu hết người Trung Quốc".

Ở Trung Quốc đại lục, các phương tiện đầu tư hiện đại khác như cổ phiếu và trái phiếu lại không phổ biến do thiếu kiến thức, thị trường chưa chuyên nghiệp, độ tin cậy chưa cao. Do đó, các kênh đầu tư khác ngoài bất động sản rất khó thu hút người dân.

Dù với bất kể lý do gì, phong trào đầu tư mất cân bằng ở châu Á đang ngày càng làm tăng sự bất bình đẳng ở các thành phố. Theo Lisa Gu, "giá nhà" đứng thứ 3 trong top 10 từ phổ biến nhất trong những người dùng Internet. Nhiều thanh niên Trung Quốc đã chấp nhận không mua được nhà trước khi cưới và bắt đầu cuộc sống lứa đôi trong căn nhà đi thuê.

Với những người trẻ tuổi, ở nhà thuê có thể không phải là mối lo hàng đầu nhưng nó sẽ ngày càng trở nên nặng nề hơn khi họ bắt đầu có tuổi, có con cái. Một số người đã phải rời khỏi những thành phố đắt đỏ, như Bắc Kinh hay Thượng Hải, để đến những thành phố nhỏ hơn như Chengdu, trung tâm của tỉnh Tứ Xuyên. Thành phố này là một trung tâm công nghệ đang phát triển nhưng giá nhà ở chỉ bằng một phần ba so với các thành phố lớn khác. Dù mức lương ở đây thấp hơn, nhưng nhìn chung khả năng mua nhà vẫn cao hơn nhiều.

Với hàng triệu người Trung Quốc thu nhập thấp, bao gồm cả những người từ nông thôn lên thành phố, nhà ở thực sự là vấn đề quan trọng hàng đầu. Phần lớn những người này đến các thành phố lớn để tìm cơ hội đổi đời, thoát khỏi cảnh lam lũ ở làng quê. Hầu như toàn bộ mức tăng dân số ròng của Bắc Kinh và Thượng Hải là từ những người nhập cư. Họ chiếm đến hơn một phần ba dân số của những thành phố lớn này.

Chính quyền Trùng Khánh đã xây hàng loạt nhà ở cho người thu nhập thấp