Khung tiêu chuẩn đô thị mới: Địa phương nào có thể lên đơn vị hành chính loại I sau 2025?

Tại phiên họp ngày 14/11/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã xem xét Tờ trình số 03-TTr/ĐU (ngày 17/10/2025) của Đảng ủy Chính phủ về Đề án tiêu chuẩn mới cho hệ thống đơn vị hành chính.

Theo Kết luận 212, Bộ Chính trị cơ bản nhất trí với Tờ trình, khẳng định việc xây dựng tiêu chuẩn đơn vị hành chính – đô thị là nội dung quan trọng, làm cơ sở quy hoạch, hoạch định chiến lược và ban hành chính sách cho giai đoạn phát triển mới.

Văn bản yêu cầu rà soát, đánh giá chất lượng đô thị và đơn vị hành chính, xây dựng hệ thống tiêu chí rõ ràng – khoa học – ổn định sau sắp xếp bộ máy, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý đô thị hiện đại, chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Đáng chú ý, Kết luận nêu rõ: đô thị được xác định trên cơ sở không gian phát triển, tính chất, chức năng và vai trò trong hệ thống đô thị quốc gia; không giới hạn đô thị phải trùng với một đơn vị hành chính.

Bộ Chính trị giao Đảng ủy Quốc hội ban hành Nghị quyết về tiêu chuẩn đơn vị hành chính và phân loại đô thị trong tháng 11/2025; giao Đảng ủy Chính phủ hoàn thiện văn bản pháp luật liên quan trong tháng 11/2025 và tăng cường tuyên truyền để tạo đồng thuận xã hội.

Cách phân loại đơn vị hành chính loại mới nhất

Sau khi sắp xếp địa giới hành chính năm 2025, tháng 9/2025 Bộ Nội vụ trình Chính phủ Dự thảo Nghị định phân loại đơn vị hành chính để áp dụng thống nhất trên cả nước. Theo dự thảo, các đơn vị hành chính sẽ được chấm điểm theo một hệ thống tiêu chí mới và xếp vào 3 nhóm: loại I, loại II và loại III.

Hà Nội và TP.HCM – đơn vị hành chính đặc biệt: Hai thành phố lớn nhất cả nước được xác định là đơn vị hành chính loại đặc biệt, theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Đây là nhóm cao nhất, không áp dụng cách chấm điểm thông thường vì có vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, tài chính và đối ngoại đặc biệt của quốc gia.

Các thành phố trực thuộc Trung ương: Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế (sau khi được công nhận) được xếp đơn vị hành chính loại I. Dự thảo lý giải: các đô thị này đều đã đạt đầy đủ tiêu chí cao nhất về dân số, diện tích, hạ tầng và kinh tế – xã hội...

>> Đô thị là gì? Bạn có biết?

Tỉnh loại I – II – III được xác định như thế nào?

Đối với tỉnh, dự thảo đưa ra 5 nhóm tiêu chí, với tổng điểm tối đa 100 điểm:

- Dân số (10–20 điểm)

- Diện tích tự nhiên (10–20 điểm)

- Số lượng đơn vị hành chính trực thuộc (6–10 điểm)

- Điều kiện kinh tế – xã hội (18–40 điểm)

- Yếu tố đặc thù (0–10 điểm)

Ngoài ra, tỉnh có quy mô vượt trội hoặc vai trò trung tâm vùng có thể được cộng thêm tối đa 10 điểm ưu tiên. Loại I: từ 75 điểm trở lên; Loại II: 60–74,99 điểm; Loại III: dưới 60 điểm

Như vậy, tỉnh loại I là những địa phương có quy mô dân số lớn, diện tích rộng, kinh tế phát triển mạnh, thu nhập cao, hạ tầng tốt, tỷ lệ đô thị hóa lớn, và có yếu tố đặc thù đáng kể.
Tỉnh loại II là nhóm khá, đạt phần lớn tiêu chí nhưng chưa vượt trội.
Tỉnh loại III thường có quy mô nhỏ, kinh tế chưa phát triển mạnh và điểm số thấp ở các chỉ tiêu xã hội – hạ tầng.

Xã – phường – đặc khu cũng được phân loại

Xã và phường được chấm theo 4 tiêu chí tương tự tỉnh nhưng điều chỉnh mức điểm phù hợp với từng cấp.

Đặc khu: nếu là đô thị → áp dụng tiêu chí của phường; nếu không → theo tiêu chí xã. Đặc khu luôn được tính 10 điểm đặc thù, mức tối đa.

Việc phân loại đơn vị hành chính theo thang điểm giúp xác định rõ mức độ phát triển của từng địa phương, làm căn cứ phân cấp, đầu tư, và tổ chức bộ máy. Loại I là nhóm mạnh nhất, loại II là nhóm khá, và loại III là nhóm cơ bản cần tiếp tục hoàn thiện.