Trung Quốc ứng phó thuế quan của Mỹ như thế nào?

Trung Quốc sẽ cần bơm khoản tiền khổng lồ để hỗ trợ nền kinh tế trước sức ép của thuế quan Mỹ

Các học giả hàng đầu Trung Quốc, trong đó có một cố vấn của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), đang kêu gọi chính phủ nước này triển khai một gói kích thích kinh tế quy mô lớn lên tới 1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 209 tỷ USD) nhằm ứng phó với làn sóng thuế quan mới từ Mỹ và những thách thức kinh tế ngày càng gia tăng trong nước.

Trong một báo cáo được công bố hôm thứ Sáu, ông Huang Yiping – thành viên Ủy ban Chính sách Tiền tệ của PBoC – cùng các chuyên gia Guo Kai (cựu quan chức PBoC) và Alfred Schipke (Giám đốc Viện Đông Á tại Đại học Quốc gia Singapore) nhận định nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với “những gián đoạn mới kể từ tháng 4”, khi Mỹ tăng mạnh thuế nhập khẩu và giảm phát tiếp tục đè nặng lên tiêu dùng và đầu tư.

Trung Quốc cần nhiều hơn các gói kích thích

“Trung Quốc cần thực hiện các biện pháp quyết liệt hơn để duy trì ổn định tăng trưởng, đồng thời thúc đẩy cải cách cơ cấu,” nhóm tác giả nhận định. Theo các chuyên gia này, gói kích thích từ 1–1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ nên được triển khai trong vòng 12 tháng nhằm thúc đẩy tiêu dùng hộ gia đình – lĩnh vực bị ảnh hưởng trực tiếp từ các mức thuế 20%-30% của Mỹ hiện nay.

Mức đề xuất này vượt xa con số 300 tỷ nhân dân tệ mà chính phủ Trung Quốc dự kiến huy động trong năm nay thông qua trái phiếu đặc biệt để tài trợ cho các chương trình kích cầu.

Việc mở rộng quy mô kích thích tài khóa phản ánh lo ngại sâu sắc về tác động kéo dài của cuộc chiến thương mại Mỹ–Trung trong bối cảnh đàm phán song phương đang rơi vào bế tắc.

Tính đến giữa tháng 7, Washington vẫn duy trì mức thuế từ 30% đến 55% đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, trong đó có thép, nhôm, dược phẩm và thiết bị công nghệ cao. Đây là các mức thuế kết hợp từ chương trình thuế đối ứng mới công bố cùng các biện pháp áp đặt theo luật thương mại Section 301 và thuế fentanyl.

Nếu không đạt được thỏa thuận trước hạn chót ngày 12/8/2025, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị áp các mức thuế cao hơn. Đáp lại, Bắc Kinh đã chỉ trích các hành động này, đồng thời cảnh báo sẽ có biện pháp trả đũa nếu căng thẳng tiếp tục leo thang.

Trung Quốc cũng đang nỗ lực giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ bằng cách mở rộng chuỗi cung ứng sang Đông Nam Á, tăng cường quan hệ thương mại với ASEAN và các đối tác khác trong khu vực.

Bất chấp những thỏa thuận sơ bộ trước đó, quan hệ thương mại Mỹ - Trung vẫn đang đứng trước nhiều thách thức (Ảnh: France 24)

Đâu là giải pháp?

Bên cạnh đề xuất về kích thích tài khóa, ông Huang và các cộng sự nhấn mạnh cần tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ. Cụ thể, PBoC nên cắt giảm thêm lãi suất chính sách và chỉ đạo các ngân hàng hạ lãi suất cho vay nhằm thúc đẩy kỳ vọng về tăng trưởng danh nghĩa – yếu tố quan trọng để cải thiện lợi nhuận doanh nghiệp.

Về dài hạn, các chuyên gia cho rằng Trung Quốc cần cải cách hệ thống thuế, trong đó có việc mở rộng cơ sở thuế thu nhập cá nhân và đơn giản hóa thuế giá trị gia tăng (VAT), nhằm đảm bảo tính bền vững tài khóa.

Một điểm đáng chú ý trong báo cáo là cảnh báo về rủi ro ngày càng lớn từ các khoản vay dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Sau nhiều năm khuyến khích cho vay và kéo dài thời hạn trả nợ, dư nợ đối với nhóm này hiện đã vượt 60% GDP – tăng mạnh so với mức 37% năm 2019 và thậm chí vượt cả dư nợ của các công ty tài chính địa phương.

Điều này gây áp lực lớn lên hệ thống ngân hàng nước này và làm giảm khả năng cấp tín dụng cho các lĩnh vực sản xuất có năng suất cao hơn. Nhóm học giả kêu gọi chính phủ Trung Quốc và PBoC cần kiểm soát rủi ro tốt hơn, đồng thời tạo điều kiện để nguồn vốn chảy đến các khu vực kinh tế chủ chốt, thay vì tiếp tục “chữa cháy” cho các khoản nợ không hiệu quả.

Với thời gian đang cạn dần trước hạn chót ngày 12/8 do Mỹ đặt ra, các nhà quan sát kỳ vọng Bắc Kinh sẽ phải đưa ra một phản ứng chính sách rõ ràng và mạnh mẽ hơn để đối phó áp lực từ cả bên ngoài lẫn bên trong. Một gói kích thích quy mô lớn – như mức 209 tỷ USD được đề xuất – có thể đóng vai trò “phao cứu sinh” tạm thời, nhưng câu hỏi lớn là liệu Trung Quốc có sẵn sàng hy sinh kỷ luật tài khóa để đổi lấy tăng trưởng ngắn hạn.

Trong khi đó, các cuộc đàm phán Mỹ–Trung vẫn chưa ghi nhận đột phá nào đáng kể, và giới đầu tư quốc tế tiếp tục thận trọng trước rủi ro địa chính trị gia tăng cùng nguy cơ chuỗi cung ứng bị phân mảnh sâu sắc hơn.