Thuế quan của ông Trump khiến thị trường toàn cầu chao đảo

Một nhà giao dịch làm việc tại sàn giao dịch chứng khoán New York (NYSE) khi tiếng chuông mở cửa vang lên tại Thành phố New York, Mỹ, vào ngày 2/4/2025: Ản: AFP

Sau nhiều tuần mong đợi, các nhà đầu tư toàn cầu cuối cùng cũng đã được chứng kiến kế hoạch thuế quan đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Từ Mỹ, châu Á đến châu Âu, thị trường chứng khoán lao dốc khi các nhà đầu tư nhận ra sự chuyển hướng mạnh mẽ nhất về chủ nghĩa bảo hộ của nền kinh tế lớn nhất thế giới kể từ những năm 1930.

Chỉ số tương lai của S&P 500 và Nasdaq-100 – các chỉ số chứng khoán chủ yếu của Mỹ – đã giảm hơn 3% và 3,5% tương ứng, báo hiệu những tổn thất lớn khi Phố Wall mở cửa lại vào thứ Năm ¾.

Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản giảm mạnh tới 4,5%, trong khi chỉ số KOSPI của Hàn Quốc và Hang Seng của Hong Kong giảm hơn 2%.

Tại Việt Nam, chỉ số VN-Index đã trải qua một trong những phiên giao dịch giảm mạnh nhất trong lịch sử, giảm hơn 6%.

"Mạnh mẽ hơn dự đoán"

"Lần tăng thuế này mạnh mẽ hơn dự đoán”, Lynn Song, kinh tế trưởng khu vực Đại Trung Hoa của ngân hàng ING, nói với Al Jazeera.

"Nhiều người đã mong đợi thuế quan từ 10-20%. Nhưng động thái mạnh mẽ như vậy có thể gây ra phản ứng trả đũa từ các nền kinh tế lớn, dù các quốc gia nhỏ hơn có thể chọn thương lượng để có mức thuế thấp hơn”, ông nói.

Daniel Ives, nhà phân tích của công ty quản lý tài sản Wedbush Securities tại Los Angeles, còn gọi kế hoạch của ông Trump là "tồi tệ hơn cả kịch bản xấu nhất”.

Trong khi ông Trump công bố mức thuế quan cơ bản 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, ông xác nhận rằng các mức thuế cao hơn sẽ được áp dụng đối với hàng hóa từ nhiều quốc gia khác.

Những mức thuế cao hơn này sẽ áp dụng cho cả các đối tác thương mại lớn của Mỹ lẫn các nền kinh tế nhỏ hơn – và cả các đồng minh và đối thủ.

Trung Quốc, đối tác thương mại lớn thứ ba của Mỹ với giá trị nhập khẩu vào Mỹ lên đến hơn 430 tỷ USD mỗi năm, sẽ đối mặt với thuế quan 34%.

Khi cộng với các mức thuế trước đây mà ông Trump đã áp dụng cho hàng hóa Trung Quốc, mức thuế tổng cộng sẽ lên tới 54%.

Các quốc gia phát triển và đang phát triển bị ảnh hưởng nặng nề

Liên minh Châu Âu sẽ phải đối mặt với mức thuế 20%, trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc phải chịu thuế quan lần lượt là 24% và 26%.

Một số quốc gia đang phát triển, vốn có thể chịu tổn thất nặng nề từ sự gián đoạn thương mại nghiêm trọng, sẽ phải đối mặt với các mức thuế quan cao nhất, lên tới 44-49%, bao gồm Campuchia, Việt Nam, Lào, Myanmar, Sri Lanka.

Kế hoạch của Trump cũng bao gồm một số mặt hàng được miễn thuế, bao gồm các sản phẩm bán dẫn, dầu và dược phẩm.

Phản ứng của các quốc gia lớn: Trung Quốc và EU

Trung Quốc và Liên minh Châu Âu, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đã cam kết sẽ trả đũa bằng các biện pháp thương mại của riêng mình, mặc dù nhiều nền kinh tế nhỏ hơn, vốn phụ thuộc vào xuất khẩu, lại tỏ ra do dự trong việc đáp trả để tránh làm căng thẳng thương mại leo thang.

Sau những biến động thị trường trong vài tuần qua vì sự không chắc chắn về kế hoạch của ông Trump, câu hỏi lớn là liệu các mức thuế này có thể được giảm bớt trong các cuộc đàm phán giữa Washington và các đối tác thương mại hay không.

"Thông báo thuế quan không xóa bỏ sự không chắc chắn, nhưng hy vọng sẽ xác định được mức độ tác động kinh tế tồi tệ như thế nào”, Brian Jacobsen, kinh tế trưởng của Annex Wealth Management, cho biết.

Tương lai và tác động lâu dài

Gary Ng, nhà kinh tế trưởng của ngân hàng đầu tư Natixis tại Hồng Kông, cho biết trong khi ông kỳ vọng các đối tác thương mại của Mỹ sẽ cố gắng tìm kiếm một thỏa thuận, khả năng ít nhất một phần các biện pháp này sẽ trở thành vĩnh viễn là rất cao.

"Tuy nhiên, dù thỏa thuận là gì, rất có thể Mỹ sẽ giữ lại một phần các mức thuế này”, Ng cho biết.

Trong khi mức độ nghiêm trọng của các thuế quan của ông Trump có vẻ đã khiến nhiều nhà đầu tư bất ngờ, vẫn còn chỗ cho thị trường chứng khoán giảm mạnh hơn nữa, tùy thuộc vào các động thái tiếp theo của chính quyền Mỹ.

JPMorgan và Goldman Sachs đã dự đoán khả năng các chính sách bảo hộ của Trump sẽ đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái năm nay lần lượt là 40% và 35%.

Veljko Fotak, phó giáo sư tài chính tại Đại học Buffalo, cho biết thị trường không coi thông báo của ông Trump là quyết định cuối cùng về thuế quan.

"Nếu đó là trường hợp, thị trường sẽ giảm mạnh hơn rất nhiều, vì thuế quan kiểu này sẽ gây suy thoái. Chính sách thuế quan dài hạn vẫn chưa rõ ràng – các quốc gia khác sẽ phản ứng thế nào? Mỹ sẽ leo thang hay sẽ rút lui?", Fotak cho biết.

"Thị trường đã phản ứng mạnh mẽ, nhưng chúng ta sẽ thấy sự điều chỉnh giảm tiếp nếu các mức thuế này tiếp tục – và những biến động mạnh mẽ hơn nếu chiến tranh thương mại leo thang”.