Doanh nghiệp xi măng trước áp lực cạnh tranh, nguyên liệu tăng giá

Hiện cả nước có 90 dây chuyền sản xuất xi măng, với tổng công suất gần 110 triệu tấn/năm. Sản lượng xi măng của Việt Nam gần như liên tục tăng qua các năm. Cụ thể, năm 2000 là 13,3 triệu tấn, đến năm 2020 là 109 triệu tấn, riêng năm 2021 do tác động của đại dịch Covid-19 giảm còn 101,2 triệu tấn.

Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Xi măng Việt Nam, trong quý 1/2022, lượng xi măng tiêu thụ nội địa đạt hơn 13,5 triệu tấn. Trong đó, riêng tháng 3 mức tiêu thụ tăng lên gần 6 triệu tấn, tăng hơn 1 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái, và tăng hơn 3,5 triệu tấn so với tháng 2 vừa qua.

Quý 1/2022, lượng xi măng tiêu thụ nội địa đạt hơn 13,5 triệu tấn

Có thể thấy, nhu cầu xi măng trong nước đang dần phục hồi, song giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, cung lớn hơn cầu đang gây áp lực cho các doanh nghiệp xi măng trong nước. Bên cạnh đó, sản lượng xuất khẩu xi măng trong giai đoạn này có thể chững lại khiến mục tiêu tăng trưởng cho các doanh nghiệp xi măng trong nước càng thêm khó khăn.

Nguồn cung vượt cầu

Trong năm 2022, thị trường xi măng ngày càng cạnh tranh quyết liệt giữa các doanh nghiệp trong ngành do nguồn cung mặt hàng này duy trì ở mức cao. Năm nay, nguồn cung dự kiến đạt 107 triệu tấn, trong khi đó nhu cầu xi măng trong nước ước chỉ ở mức 63-64 triệu tấn.

Hiện cả nước có 90 dây chuyền sản xuất xi măng với tổng công suất 106 triệu tấn/năm nhưng thực tế có thể sản xuất 122 triệu tấn/năm. Trong năm 2022, cả nước dự kiến sẽ có thêm 3 dây chuyền sản xuất xi măng mới đi vào hoạt động, gồm dự án xi măng Xuân Thành 3, dự án xi măng Long Thành và dự án xi măng Đại Dương 1, với công suất khoảng 8,8 triệu tấn/năm.

Theo đó, với ước tính công suất trong nước sẽ tăng từ 10-15%, thị trường xi măng cung vượt cầu ở mức cao sẽ dẫn đến sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn giữa các thương hiệu.

Khan hiếm nguyên liệu đầu vào

Toàn ngành xi măng đang đối diện với khó khăn, thiếu hụt nguồn nguyên liệu đầu vào để đảm bảo cho quá trình sản xuất. Theo đó, việc thiếu hụt nguồn cung ứng than đang khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất điện, xi măng, phân bón trong nước gặp khó khăn, thậm chí không ít doanh nghiệp phải dừng hoặc giảm công suất.

Thực tế, không chỉ ngành điện, nhu cầu than cho sản xuất xi măng cũng rất cấp bách. Nguồn cung than trong nước có hạn, trong khi nhu cầu tiêu dùng than ngày càng lớn để phục hồi sản xuất. Tính riêng ngành xi măng với quy mô sản xuất hơn 100 triệu tấn trong năm 2022 thì nhu cầu than cũng lên tới hàng chục triệu tấn.

Mặc khác, do những ảnh hưởng của xung đột Nga – Ukraine, giá nguyên vật liệu đầu vào trong sản xuất xi măng đều tăng, đặc biệt giá xăng dầu và than đá tăng mạnh. Nguồn cung khan hiếm dẫn đến giá thành sản xuất xi măng tiếp tục bị ảnh hưởng. Cụ thể, giá than nhập khẩu vẫn giữ ở mức cao, do chịu ảnh hưởng lớn từ thị trường năng lượng thế giới.

Theo Bộ Xây dựng, do ảnh hưởng của việc tăng giá các nguyên liệu đầu vào trong sản xuất xi măng nên trong quý 1/2022, mặt hàng vật liệu xây dựng đã có sự tăng giá.

Để đảm bảo nguồn cung than, mới đây, Bộ Công Thương đã làm việc với doanh nghiệp các nước trên thế giới để nhập khẩu nguồn nguyên liệu này.

Xuất khẩu gặp khó khăn

Trong năm 2022, nguồn cung xi măng tiếp tục duy trì ở mức cao, xuất khẩu tiếp tục là kênh tiêu thụ quan trọng, do vậy đây cũng là áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp xi măng trong nước.

Theo đó, thị trường xuất khẩu được dự báo vẫn khó khăn do các nước nhập khẩu xi măng, clinker tiếp tục thực hiện chính sách bảo hộ sản xuất trong nước, hàng rào kỹ thuật thương mại cùng với đó là giá cước vận chuyển cao.

Từ năm 2023, theo Nghị định 101/2021/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi Nghị định 57/2020/NĐ-CP và Nghị định 122/2016/NĐ-CP về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, thuế xuất khẩu clinker dự kiến sẽ tăng từ 5% lên 10% nhằm hạn chế xuất khẩu khoáng sản. Khi clinker thường chiếm từ 60-70% tổng lượng xi măng và clinker xuất khẩu, xuất khẩu clinker giảm sẽ làm tăng áp lực cạnh tranh lên thị trường trong nước.

Ngoài ra, sản phẩm xi măng xuất khẩu sang thị trường các nước phát triển cần đáp ứng yêu cầu hàm lượng CO2 trong sản xuất xi măng ở mức thấp. Nếu hàm lượng CO2 trong sản xuất xi măng cao như hiện nay, doanh nghiệp sẽ phải chịu mức thuế cao hơn, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận gộp trong thời gian tới.

Động lực trong năm 2022

Giai đoạn 2022-2023, các doanh nghiệp xi măng mới thực sự hưởng lợi từ các dự án đầu tư hạ tầng

Xi măng là một trong những vật liệu quan trọng của đầu tư xây dựng và đầu tư xây dựng là tiền đề của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hình thành các công trình trọng điểm, khu vực đô thị, nhà cao tầng.

Các chuyên gia cho rằng, giai đoạn 2022-2023, các doanh nghiệp xi măng mới thực sự hưởng lợi từ các dự án đầu tư hạ tầng, sau khi các công trình sử dụng vốn công đã hoàn tất giải phóng mặt bằng.

Thực tế, để ổn định sản xuất, đảm bảo duy trì chất lượng sản phẩm, một số doanh nghiệp sản xuất xi măng đã thông báo điều chỉnh giá bán sản phẩm xi măng bao và xi măng rời từ cuối tháng 3 vừa qua.

Trong quý 1/2022, giá xi măng tăng từ 30.000-50.000 đồng/tấn, tương đương tăng 1-3% so với quý 4/2021 và tăng 11-15% so với cùng kỳ năm 2021.

Mới đây, trong ĐHĐCĐ thường niên 2022, đại diện Công ty cổ phần Xi măng Hà Tiên 1 (Vicem Hà Tiên) cho biết dù doanh nghiệp đã cố gắng tìm giải pháp tiết kiệm chi phí sản xuất, tối đa hóa hiệu quả sử dụng nguyên nhiên vật liệu nhưng vẫn không thể bù đắp chi phí đầu vào tăng cao như hiện nay.

Do đó, Vicem Hà Tiên đã phải xem xét cân đối lại giá bán xi măng để đảm bảo bù đắp một phần chi phí ngày càng tăng cao. Cụ thể, việc điều chỉnh tăng giá bán được áp dụng bắt đầu từ ngày 23/3 đối với các loại xi măng bao và xi măng bao jumbo với mức tăng thêm 100.000 đồng/tấn, đã bao gồm VAT.

Tương tự, các doanh nghiệp xi măng như Vissai Ninh Bình, Tân Thắng, Công Thanh… cũng có mức điều chỉnh tăng 100.000 đồng/tấn. Thống kê sơ bộ của Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho thấy, trong nửa cuối tháng 3 có đến 13 doanh nghiệp thông báo tăng giá sản phẩm.

Cũng trong năm 2022, nhiều doanh nghiệp xi măng đã lên kế hoạch kinh doanh với mục tiêu lợi nhuận “thụt lùi” so với năm thực hiện trước đó.

Cụ thể, Xi măng La Hiên đặt tổng doanh thu dự kiến năm 2022 ước đạt 680 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế đạt 56 tỉ đồng, giảm 18% so với năm 2021. Doanh nghiệp này cho biết mục tiêu năm 2022 thấp hơn do dự báo giá nguyên liệu đầu vào sản xuất sẽ tăng cao. Mặc khác, tình hình dịch bệnh ảnh hưởng lớn đến sức tiêu thụ trong khi thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt và xuất khẩu không ổn định.