Lỗ hổng hai giá đất

Thực tế hai giá đất ấy là nguyên nhân của không ít vụ khiếu kiện đất đai.

Con đường mát rượi hơi nước từ con rạch song hành dẫn vào xóm Rạch Miễu, ấp Phú Tân, xã Phú Đông, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai man mát buồn! Anh Chum có hơn 1 héc ta đất vườn và ruộng nằm dọc con đường này. Mới đây người ta trả tiền tỉ nhưng anh không bán, giờ đứng trướng nguy cơ “mất trắng”. Số là đất của anh bị chính quyền đưa vào quy hoạch làm công viên nên tiền bồi thường sẽ được áp theo giá đất do UBND tỉnh Đồng Nai quy định - một mét vuông chưa bằng giá một cân thịt heo.

Đối diện đất của anh Chum, bên kia con đường, là đất của bà Đậu cũng bị chính quyền quy hoạch nhưng được giao cho một doanh nghiệp thực hiện dự án kinh doanh. Theo quy định (Nghị định 69), doanh nghiệp trên phải thương lượng giá với bà Đậu, và giá mà doanh nghiệp kia phải trả cho bà đậu có thể phải gấp 5 lần so với bảng giá đất của UBND tỉnh Đồng Nai cùng một số hỗ trợ khác.

Tại sao hai miếng đất cách nhau chỉ một con đường làng rộng hơn một mét mà chính sách bồi thường lại khác nhau như vậy? Phải chăng cùng bị quy hoạch, giải tỏa nhưng bà Đậu hên hơn ông Chum vì đất bà nằm trong dự án kinh doanh chứ không phải dự án công cộng?

Một quan chức của Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai nói: “Thực tế những năm qua, giá bồi thường theo quy định của Nhà nước thường thấp hơn giá thị trường. Đa số các trường hợp, số tiền bồi thường nhận được sẽ không đủ nhận chuyển nhượng diện tích đất tương ứng. Điều này gây bức xúc cho người dân, nhất là những hộ gia đình bị Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp, dẫn đến khiếu kiện”.

Không chỉ giá bồi thường có sự khác nhau giữa các dự án công cộng và dự án kinh doanh. Ngay cả việc bồi thường ở những dự án kinh doanh, nhưng làm thế nào để biết giá sát với giá thị trường như quy định của pháp luật, cũng là vấn đề nan giải và thường dẫn đến thưa kiện, khiếu nại.

Ông Đào Anh Kiệt, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM, thừa nhận bảng giá đất hàng năm do UBND TPHCM ban hành, thực chất là thấp hơn giá thị trường tại thời điểm ban hành. Nhưng giá nào là giá thị trường cũng khó mà nói chính xác được.

Thực tế, việc tồn tại hai giá đất như hiện nay rất dễ phát sinh tiêu cực. Theo luật sư Lê Thành Kính, Văn phòng Luật sư Lê Nguyễn, không ít trường hợp dẫn đến khiếu kiện do chủ đầu tư dự án “đi đêm” với cơ quan công quyền để ban hành những quyết định thu hồi đất theo “bảng giá đất”, mà lẽ ra chủ đầu tư phải thỏa thuận với người dân (có đất bị thu hồi), theo quy định của pháp luật.

Vì vậy, có ý kiến cho rằng phải thường xuyên điều chỉnh khung giá đất của Chính phủ hoặc quy định một hệ số nhất định để các tỉnh chủ động trong việc xây dựng bảng giá đất sát hơn với giá thị trường nhưng vẫn nằm trong phạm vi cho phép của Chính phủ.