Xã Xuân Phương, Từ Liêm, Hà Nội: "Xẻ thịt" hồ sen

Vốn là một vùng thuần nông, những năm 1965 trở về trước, người dân tại xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm, TP. Hà Nội luôn rơi vào hoàn cảnh đói kém. Sản xuất nông nghiệp bất lợi, khi mùa khô không có nước để tưới tiêu, còn mùa mưa thì úng ngập cục bộ trên diện rộng. Cuộc sống của người dân nơi đây bắt đầu "thay da, đổi thịt” từ năm 1965 khi Bác Hồ về thăm HTX nông nghiệp Phương Đông (nay là HTX Xuân Phương, xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm, TP. Hà Nội). Ông Nguyễn Công Gián, nguyên chủ tịch UBND xã Xuân Phương các nhiệm kỳ (61-62,và 63-64) kể lại sự kiện lịch sử quan trọng ấy: Khoảng 8 giờ sáng ngày 14-5-1965, Bác Hồ đã về thăm người dân xã Xuân Phương. Bác ân cần hỏi han bà con xã viên về tình hình sản xuất, năng suất lúa vụ chiêm tại địa phương. Biết được tình hình khó khăn của người dân ở thời điểm đó, khi cánh đồng xã Xuân Phương chỉ cấy được một số diện tích vì không đủ nước, còn mùa mưa bị úng lụt, Bác đã chỉ đạo lãnh đạo xã Xuân Phương cùng bà con xã viên đào ao, hồ giữ nước. Nhờ sức dân với hàng triệu ngày công, sau 3 năm thi công nhân dân xã Xuân Phương đã đào xong chiếc hồ rộng hơn 38.000 m2 để tưới tiêu nông nghiệp cho cả xã.

Ông Gián cho biết, nhờ có chiếc hồ lớn này mà sản xuất nông nghiệp của xã Xuân Phương trong nhiều năm sau đó đã chủ động, mở rộng diện tích canh tác, năng suất lúa cũng như thâm canh tăng vụ, cuộc sống dần no ấm, người dân nơi đây đã đặt tên công trình thủy lợi này là "Ao cá Bác Hồ”. Nhiều người dân còn gọi với tên thân thuộc là hồ sen.

Năm 2004, dự án Cụm Công nghiệp tập trung vừa và nhỏ huyện Từ Liêm được UBND TP.Hà Nội phê duyệt có diện tích khoảng 458.362m2 (gồm 454.547m2 theo Quyết định số 156 ngày 8-1-2004 của UBND TP.Hà Nội về việc thu hồi đất tạm giao cho Ban quản lý dự án Cụm Công nghiệp Từ Liêm) và khoảng 3.815m2 đất bổ sung, nằm phía Tây Bắc theo yêu cầu của UBND huyện Từ Liêm. Dự án được triển khai nằm trên địa bàn 2 xã gồm: Minh Khai (chiếm 31,64% quỹ đất) và Xuân Phương với 313.344m2. Tại Quyết định 159/2004/QĐ-UB ngày 19-10-2004 UBND TP. Hà Nội cũng nêu rõ: "Đất nghĩa trang xã Minh Khai và Xuân Phương giữ nguyên hiện trạng, chuyển thành khu nghĩa trang khô và khu cây xanh, không chôn thêm mộ mới mà chỉ được thực hiện việc cải táng. Xung quanh khu vực nghĩa trang dành diện tích đất để trồng cây xanh, tạo cảnh quan khu vực”. Mặt khác, QĐ này cũng nêu rõ: "Hệ thống thoát nước trong khu vực gồm các tuyến cống D600 đến D2000, tuyến cống hộp bê tông cốt thép thu gom nước trong toàn bộ khu vực quy hoạch và các khu vực trong phạm vi nghiên cứu theo hệ thống dẫn ra trạm bơm Hòe Thị để thoát ra sông Nhuệ”. Như vậy, theo quy hoạch được TP phê duyệt thì cả khu vực nghĩa trang thôn Hòe Thị và Ao cá Bác Hồ đều được giữ nguyên hiện trạng.

Thế nhưng, đến khi triển khai thực hiện dự án, phần lớn diện tích hồ sen đã bị "xẻ thịt” để lấy mặt bằng. Theo phản ánh của các hộ dân, không những hồ sen bị san lấp mà hàng ngàn m2 thuộc về con đường dẫn vào nghĩa trang thôn Hòe Thị và nhà tang lễ của nghĩa trang thôn cũng bị chia chác để kiếm lời. Tại thời điểm hiện tại, hồ sen trước kia rộng hơn 38.000m2 giờ chỉ còn chiều rộng khoảng 150 mét, chiều dài vài trăm mét trông như một chiếc ao bị cỏ dại và bèo tây phủ kín. Đoạn cắt ngang mặt đường 70 đầu lối đi vào hồ sen trước kia vốn là trạm bơm nước từ hồ sen tới các đồng ruộng thì nay đã đóng cửa. Theo tính toán của người dân, hiện diện tích hồ sen chỉ còn khoảng hơn 6.000 m2.

Trao đổi với PV báo Đại Đoàn Kết, ông Bùi Đình Quyết, Chủ tịch UBND xã Xuân Phương xác nhận: "Diện tích hồ sen đã bị giảm đi rất nhiều từ khi Cụm Công nghiệp tập trung vừa và nhỏ huyện Từ Liêm thi công. Tuy nhiên, ông Quyết cũng không xác định được diện tích hồ sen chính xác bị mất đi là bao nhiêu. Vấn đề trên đang đợi kết luận từ Thanh tra TP. Hà Nội (đơn vị đang thanh tra toàn bộ dự án). Ông Quyết cũng cho biết, hiện nay, UBND huyện Từ Liêm đang chuẩn bị xây đài tưởng niệm tại hồ sen để ghi nhớ Công ơn Bác Hồ đã về Xuân Phương và chỉ đạo người dân sản xuất nông nghiệp. "Sau khi có kết luận chính thức từ Thanh tra TP. Hà Nội về việc hồ sen bị mất đi bao nhiêu, và phần diện tích còn lại như thế nào. Trên cơ sở đó huyện sẽ triển khai xây đài tưởng niệm”-ông Quyết nói!