Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia

Chiều 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia.

Trình bày tóm tắt nội dung dự thảo Nghị quyết, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Đó là chưa có Quỹ phát triển nhà ở quốc gia hoặc mô hình định chế tài chính phù hợp để hỗ trợ nguồn lực tài chính cho các địa phương, doanh nghiệp triển khai các dự án nhà ở xã hội đảm bảo dài hạn, bền vững.

Tại báo cáo tổng kết thi hành Luật Nhà ở năm 2014 đã, hiện nay, cả nước chỉ có một số quỹ phát triển nhà ở như: Quỹ phát triển nhà ở TP.HCM, Quỹ phát triển nhà ở tỉnh Bình Dương, Quỹ phát triển nhà ở tỉnh Đồng Nai, Quỹ phát triển nhà ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu…

Các quỹ này có chức năng và hoạt động chủ yếu là cho vay đối tượng có thu nhập thấp để tạo lập nhà ở; cho vay các dự án nhà ở thuộc chương trình nhà ở của thành phố; cho vay vốn đối với các hộ gia đình, cá nhân xây dựng mới hoặc sửa chữa nhà trọ cho công nhân thuê; đầu tư trực tiếp tạo lập quỹ nhà ở xã hội cho thành phố, quản lý quỹ nhà ở xã hội, nhà tái định cư; quản lý, khai thác các khu nhà lưu trú công nhân...

Trong đó, Qũy phát triển nhà ở TP.HCM là quỹ phát triển nhà ở lớn nhất đang hoạt động (hoạt động từ năm 2005). Đến năm 2023, Quỹ đã giải ngân cho hơn 5.500 đối tượng có thu nhập thấp vay tiền để tạo lập nhà ở, với tổng số tiền gần 2.800 tỷ đồng, hỗ trợ cho vay 9 dự án nhà ở với tổng số tiền giải ngân trên 320 tỷ đồng. Đồng thời, tiếp nhận, tổ chức quản lý và khai thác các 2 công trình Nhà lưu trú công nhân và làm chủ đầu tư 2 dự án nhà ở xã hội có quy mô trên 3.000 căn hộ với tổng mức đầu tư trên 2.800 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong năm 2021, Quỹ này đang gặp khó khăn trong hoạt động do chưa được UBND TP.HCM cấp bổ sung vốn điều lệ để thực hiện.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng, do nguồn vốn hoạt động của Quỹ phát triển nhà ở còn hạn chế, nên hầu hết quỹ phát triển nhà ở địa phương đã sáp nhập vào quỹ đầu tư phát triển địa phương.

Hiện nay, trên cả nước có 43 quỹ đang hoạt động, gồm 40 quỹ đầu tư phát triển, 01 Công ty 100% nhà nước (HFIC), 01 Quỹ hỗ trợ đầu tư theo Luật Đầu tư, 01 Quỹ phát triển đất nhận ủy thác quản lý Quỹ Đầu tư phát triển (Quảng Bình).

Các quỹ phát triển địa phương này đều đang gặp khó khăn trong hoạt động do không được cấp bổ sung vốn, dẫn đến khó có thể cung cấp vốn ưu đãi để phát triển nhà ở xã hội dài hạn.

Mặc dù Luật Nhà ở năm 2023 đã có quy định về việc sử dụng nguồn vốn từ các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách khác để phát triển nhà ở xã hội, tuy nhiên, các quỹ tài chính ngoài ngân sách hiện nay đang thực hiện nhiều chức năng và việc đầu tư hoặc hỗ trợ cho phát triển nhà ở xã hội không phải là lĩnh vực ưu tiên trong hoạt động của các quỹ này.

Bên cạnh đó, hiện nay một số dự án nhà ở xã hội còn vướng mắc trong việc bố trí kinh phí để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ngoài phạm vi dự án; hỗ trợ với các dự án nhà ở xã hội cho thuê, thuê mua; hỗ trợ lãi suất cho vay không yêu cầu thế chấp nhưng chưa được hỗ trợ các kinh phí này cũng dẫn đến việc phát triển nhà ở xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu đã đề ra.

Do vậy, đề xuất cần thiết phải nghiên cứu, thành lập “Quỹ phát triển nhà ở quốc gia” từ nguồn ngân sách nhà nước cấp và nguồn hợp pháp khác để giải quyết các vướng mắc nêu trên, đồng thời tạo nguồn vốn bền vững, dài hạn cho phát triển nhà ở xã hội.

Trình bày báo cáo thẩm tra, ông Hoàng Văn Liên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật-Tư pháp cho biết, Ủy ban tán thành việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia; đồng thời đề nghị làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của Quỹ để có cơ sở giao Chính phủ quy định chi tiết; làm rõ các nhiệm vụ chi của Quỹ để bảo đảm nhiệm vụ chi của Quỹ không trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, tránh sơ hở, thất thoát, lãng phí.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia, theo đó cần huy động và sử dụng được nhiều nguồn lực xã hội tham gia có hiệu quả vào quỹ này; tham khảo kinh nghiệm các nước, có thể hình thành quỹ này theo mô hình quỹ đầu tư phát triển nhà ở quốc gia.