Tái thiết chung cư cũ và cơ hội cho không gian công cộng

Vậy khi quy hoạch tái thiết khu chung cư cũ thành khu đô thị hỗn hợp mật độ cao và sống tốt thì phải bố trí không gian công cộng như thế nào cho hợp lý?

Sân chơi dành cho cư dân trong một khu dân cư

Để trả lời cho câu hỏi này, TS Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, điều trước tiên là cần xác định ai cần đến các loại không gian công cộng như vậy. Các không gian công cộng chủ yếu được kết nối với không gian giao thông và không gian thương mại, là nơi mọi người dân đô thị và khách vãng lai có cơ hội chạm vai nhau, giao tiếp với nhau, chờ đợi nhau hoặc đơn giản là ngó nhìn nhau. Vì vậy, các không gian này phải thân thiện, có các chỉ dẫn, trật tự, an toàn, xanh, có chỗ che mưa nắng, có nhà vệ sinh, có nơi ngồi nghỉ chân, có các tiểu kiến trúc và các dạng nghệ thuật đường phố. Chính các không gian công cộng này tạo ra bộ mặt của đô thị và bản sắc của không gian công cộng tạo ra bản sắc đô thị.

Các không gian công cộng thứ yếu rất cần thiết cho cuộc sống của cư dân tại chỗ. Về đại thể, có thể phân cư dân khu đô thị (phường) thành ba nhóm: người cao tuổi, thanh thiếu niên và người đang làm việc. Mỗi nhóm có mục đích khác nhau khi đến không gian công cộng. Trong đó, vườn hoa, đặc biệt là sân chơi hướng đến các đối tượng thanh thiếu niên. Cây cỏ, hoa lá, chim chóc, bướm ong… có tác dụng giáo dục thanh thiếu niên lòng yêu quý thiên nhiên, yêu sự sống và chính nơi ở của mình.

Khi cải tạo lại các chung cư cũ, tăng mật độ xây dựng thì hiển nhiên diện tích không gian công cộng sẽ bị giảm bớt. Để bù vào phần diện tích bị giảm này, quy hoạch nên tìm cách tận dụng không gian ngầm, như đường phố ngầm, không gian trong nhà. Có thể để trống tầng trệt làm sân chơi hay tổ chức không gian trên mái làm vườn hoa. Bờ sông, bờ hồ là những nơi thuận lợi để tạo lập không gian công cộng, không để tư nhân chiếm dụng. Kinh nghiệm tái thiết khu chung cư Shinonome Canal Court tại Tokyo cho thấy, giải pháp vỉa hè hai tầng cũng rất bổ ích khi xây dựng với mật độ cao.

Tái thiết khu chung cư cũ không chỉ nhằm cải thiện nơi ở cho người dân mà còn phải tạo ra khu đô thị phồn vinh và sống tốt. Để thực hiện được điều này, vai trò và trách nhiệm của các bên đều rất quan trọng. Các nhà lãnh đạo cần nhận thức được tầm quan trọng của không gian công cộng đối với kinh tế và sinh thái đô thị. Các nhà làm chính sách phải hiểu biết rõ về không gian công cộng. Các nhà quản lý phải đủ tính chuyên nghiệp. Các chuyên gia tư vấn quy hoạch, thiết kế phải có tư duy phát triển hỗn hợp. Người dân cần phải có tinh thần làm chủ. Và với các nhà kinh doanh BĐS, thực tế đã chỉ rõ, không gian công cộng sẽ đem lại giá trị gia tăng đáng kể cho hàng hóa của các dự án.