Có giải quyết được những bức xúc về nhà ở?

Hạ thấp chỉ tiêu

Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, nhu cầu về nhà ở xã hội trên địa bàn trong vòng 5 năm tới (từ 2011-2015) sẽ cần khoảng 10 triệu m2 sàn (trung bình mỗi năm cần khoảng 2 triệu m2 sàn). Trong đó, nhà ở cho học sinh, sinh viên các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề thuê là 1,6 triệu m2 sàn, đáp ứng 250.000 chỗ ở. Nhà ở để bán, cho thuê, cho thuê mua đối với người có thu nhập thấp tại đô thị là 4,1 triệu m2 sàn, đáp ứng 82.000 căn hộ. Nhà ở cho công nhân là 3,7 triệu m2 sàn, đáp ứng cho 320.000 người. Nhà phục vụ tái định cư là 2 triệu m2 sàn, đáp ứng 26.000 căn hộ. Tuy nhiên, việc xây dựng 10 triệu m2 sàn nhà ở xã hội trên địa bàn đã không thể thực hiện được do rất nhiều lý do, trong đó có lý do thiếu vốn. Ông Nguyễn Mạnh Hà - Cục trưởng Cục Quản lý Nhà và Thị trường Bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, do khó khăn về kinh tế cũng như những lý do khách quan khác Hà Nội phải điều chỉnh kế hoạch xây nhà ở xã hội. Theo đó, trong giai đoạn 2011-2015 nhiều khả năng Hà Nội sẽ phải điều chỉnh kế hoạch xây dựng nhà ở xã hội lại theo hướng, phấn đấu xây dựng tối thiểu khoảng 4,7 triệu m2 sàn. Như vậy, mỗi năm Hà Nội sẽ chỉ xây dựng khoảng 940.000m2 sàn nhà ở xã hội, không bằng một nửa so với kế hoạch trước đây.

Có rất nhiều lý do khiến nhà ở xã hội phải giảm một nửa so với kế hoạch đề ra, do thiếu vốn vì khó khăn chung của nền kinh tế...Tuy nhiên, việc nhà ở xã hội phải rút chỉ tiêu xuống có phải do khó khăn chung của nền kinh tế dẫn đến thiếu vốn đầu tư vào loại nhà này; hay còn vì những lý do khác? Theo Cục Quản lý nhà và Thị trường Bất động sản, sau 3 năm thực hiện chính sách xây dựng nhà ở xã hội thì trong tổng số dự án đăng ký đầu tư nhà ở xã hội chỉ có 1/3 khởi công xây dựng và số dự án hoàn thành chỉ đạt 1/10. Đáng nói là cả nước mới chỉ có 10 dự án hoàn thành, với trên 150.000 m2 sàn, tương đương 3.400 căn hộ, đáp ứng được chỗ ở cho 13.000 người (chỉ đạt 5% mức đề ra). Cũng theo Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, chương trình phát triển nhà ở cho công nhân khu công nghiệp thuê hiện vẫn rơi vào tình trạng khó khăn. Và cái khó nhất ngăn cản sự về đích của các công trình liên quan đến nhà ở xã hội đó là, các thành phố không mặn mà với chủ trương dành 20% diện tích nhà trong các dự án cho xây nhà ở xã hội mà chủ yếu những dự án nhà chỉ để phục vụ lợi ích thương mại.

Vẫn khó về đích

Để đạt được mục tiêu kế hoạch đề ra về xây nhà ở xã hội, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Thế Thảo đã giao nhiệm vụ cho các sở, ngành, doanh nghiệp của thành phố khẩn trương xây dựng kế hoạch, chủ động đề xuất dự án, mô hình, cơ chế thực hiện dự án nhà ở cho thuê, thuê mua, cho các đối tượng chính sách xã hội. Theo ông Thảo, để đạt được mục tiêu của Chiến lược nhà ở Quốc gia ngoài sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chuyên môn còn cần cả cái "Tâm” của các doanh nghiệp.

Dù Hà Nội đã hạ chỉ tiêu xây nhà xã hội xuống hơn 1 nửa nhưng vẫn khó hoàn thành mục tiêu "rút gọn” này. Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết: Thời gian qua, Bộ Xây dựng phối hợp với một số cơ quan thành lập đoàn công tác liên ngành để kiểm tra tiến độ cũng như số lượng được xây dựng dành cho những người thu nhập thấp ở một số thành phố lớn. Qua kiểm tra, các cơ quan chức năng đã phát hiện diện tích đất dành xây nhà xã hội tại TP. HCM là 7,8% và tại Hà Nội là 2,3% cho nhà ở xã hội, dù luật đã quy định rất rõ phải dành 20% diện tích đất trong các dự án để xây nhà dành cho người nghèo, người có thu nhập thấp. Hiện tại Hà Nội chỉ có 21 trong số 119 dự án dành quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội, chỉ bằng 2,3% diện tích đất ở. Thậm chí, có hiện tượng chia nhỏ dự án để không phải thực hiện quy định dành quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội.

Vậy tại sao các chủ đầu tư không thực hiện đúng cam kết là dành 20% quỹ đất để xây nhà ở xã hội? Thực tế này ai cũng có thể nhận ra, vì là nhà dành cho người thu nhập thấp nên giá thành phải vừa túi tiền người mua thì mới có khách hàng. Tuy nhiên, nếu là nhà đầu tư, tất nhiên xây loại nhà gì dễ bán, dễ sinh lời thì họ mới xông xáo làm. Để giải bài toán xây dựng nhà giá rẻ cho các đối tượng ưu tiên tất nhiên phải có cơ chế thông thoáng có thể hỗ trợ vốn, hỗ trợ thuế đất... để hút các nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiệu quả của việc thực hiện những chính sách này đến đâu vẫn còn nhiều việc phải bàn. Vì vậy, dù Hà Nội có điều chỉnh chỉ tiêu xây nhà ở xã hội giảm 1 nửa so với kế hoạch đề ra trong 5 năm tới cũng khó mà cán đích nếu không đưa ra những giải pháp cụ thể, thiết thực.