Giá dầu thô Mỹ lần đầu ở mức âm vạch trần những hạn chế của nền kinh tế

Hôm qua 20/4, thị trường dầu khí toàn cầu đã được một phen kinh ngạc khi The West Texas Intermediate (WTI) – điểm benchmark chuẩn nhất của Mỹ về giá dầu thô đã chạm mức thấp nhất ở âm 37,63 USD/ thùng. Đây là con số thấp chưa từng có trong lịch sử hoạt động gần 4 thập kỷ của WTI.

Tuy nhiên sự sụp đổ lại diễn ra ngay sát thềm ngày gia hạn cho các hợp đồng của tháng Năm là ngày 21/4. Do đó các giao dịch của ngày hôm trước sẽ không có hiệu lực, đồng nghĩa với điểm WTI chưa thực sự phản ánh thị trường.

Theo Joe McMonigle, cựu Bộ trưởng Bộ Năng lượng dưới thời tổng thống George W. Bush, kết quả của ngày hôm qua do chính WTI tạo ra khi “Các nhà giao dịch phải đấu vật với hàng loạt thứ giấy tờ sổ sách rối rắm vào cuối tháng”.

Việc các nền kinh tế lớn nhỏ trên khắp thế giới thay nhau tạm đóng cửa đã khiến nhu cầu đối với dầu khí sụt giảm. Bên cạnh đó, sự lo ngại về khả năng lưu trữ tối đa của Mỹ (mà không quốc gia nào khác có thể vượt qua) đã góp phần đưa giá dầu thô xuống dưới mức 0 và giao dịch ở mức âm.

Giá “âm” ở đây được hiểu là lợi nhuận bán dầu thấp hơn so với chi phí phải bỏ ra để sản xuất nó. Về cơ bản, điều này vẽ nên viễn cảnh các nhà sản xuất phải trả tiền cho các thương gia để họ “mua” dầu chứ không phải theo chiều ngược lại.

“Các hợp đồng trên giấy đang dần đến ngày hết hạn và thị trường vật lý đang cạn kiệt nguồn cung dầu thô. Trong khi đó, nhu cầu vẫn chưa rõ ràng giữa bối cảnh phong tỏa vì dịch bệnh. Tổ hợp này đang nghiền nát giá dầu”, Frank Verrastro – phó chủ tịch cấp cao về năng lượng và các chương trình an ninh quốc gia của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế - cho biết.

Tuy vậy, dường như vẫn có ánh sáng ở cuối đường hầm khi một số chuyên gia cho rằng thị trường dầu khí có thể phục hồi trong những tháng tới sau khi giảm tới 30% do coronavirus. Những kỳ vọng hiện đặt vào các hợp đồng của tháng 6 và tháng 7 với mức thấp hơn 20 USD/ thùng.

Nhưng không phải ai cũng lạc quan như thế. McMonigle – CEO công ty tư vấn chiến lược quốc tế Abraham Group – cho rằng mọi thứ vẫn đang trong quỹ đạo đi xuống. “Việc mở cửa nền kinh tế trở lại có thể sẽ kích thích nhu cầu tăng lên, nhưng một vấn đề nhạy cảm cần nhắc đến là việc thiếu kho chứa dự trữ”, ông cho biết.

Sự khác biệt giữa giá tháng 5 và các tháng trong tương lai phản ánh một điều kiện thị trường gọi là contango. Thuật ngữ này nhằm giải thích việc giá cho hợp đồng tương lai của hàng hóa cao hơn giá trị hiện tại và phản ánh kỳ vọng hoạt động kinh tế có thể sớm nối lại.

Theo Antoine Halff, một học giả nghiên cứu cao cấp của Trung tâm Chính sách năng lượng toàn cầu tại Đại học Columbia, những người tham gia thị trường vào lúc này có một lợi thế là mức giá rẻ. Do đó, nếu họ mua và giữ lại chờ đến khi thị trường ổn định mới bán ra thì đây rõ ràng là một khoản đầu tư không tồi.

“Những gì chúng ta đang chứng kiến về mức độ nghiêm trọng của suy thoái đã gióng lên hồi chuông báo động về thực tế hạn chế của các kho lưu trữ và cơ sở hậu cần. Đồng thời, nó tạo nên sự sẵn sàng cho một số người muốn tận dụng thời cơ để tham gia thị trường”, Halff cho biết.

Còn theo Louise Dickson, một nhà phân tích thị trường dầu mỏ của công ty nghiên cứu Rystad Energy, bà dự đoán việc giá dầu rơi vào mức âm có thể lặp lại vào tháng tới, và nguyên nhân chủ yếu do việc thiếu kho lưu trữ.

Lượng dữ trữ dầu thô của Mỹ đã tăng kỷ lục vào tuần trước với 19,2 triệu thùng, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng. Với tốc độ đó, 21 triệu thùng lưu trữ còn lại có sẵn tại Cushing, Oklahoma (nơi WTI đặt trụ sở) “gần như chắc chắn sẽ được lấp đầy vào tháng 5”, Dickson cho biết.

Dickson cũng lường trước việc tình huống nói trên không thể thành hiện thực nếu như hiệu ứng của mức giá âm như hiện nay ảnh hưởng đến các hợp đồng của tháng 5 trong ngắn hạn. Khi điều này xảy ra, các nhà sản xuất sẽ phải ngừng hoạt động và xin phá sản.

Một nguyên nhân khác đẩy giá dầu xuống mức âm là do một thỏa thuận gần đây giữ Nga và các quốc gia sản xuất dầu khí, được thúc đẩy bởi tổng thống Mỹ Donald Trump. Cụ thể, các quốc gia sẽ cắt giảm khoảng 10 triệu thùng sản lượng dầu mỏ, trong khi những ông lớn trong G20 như Hoa Kỳ, Canada cũng cam kết cắt giảm sản lượng khoảng 3,5 triệu thùng. Nhưng thỏa thuận này không đề cập đến thời gian nó có hiệu lực.

“Với tình hình ngành công nghiệp dầu khi hiện tại, thời gian là mối quan tâm chủ chốt. Không có ai thắc mắc rằng thỏa thuận này có quan trọng hay không, nhưng vấn đề là nó chưa có hiệu lực. Do đó, lượng dầu thô đã bán ra trong tháng 3 và tháng 4 có thể sẽ cập bến vào tháng 5 và tháng 6, đặc biệt với những mặt hàng xuất xứ từ Trung Đông. Thị trường đã nhận ra điều đó”, Amy Myers Jaffe - Giám đốc Chương trình An ninh Năng lượng và Biến đổi Khí hậu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cho biết.

Thật vậy, rất có khả năng một lượng dầu thô lớn được Ả Rập Saudi xuất khẩu có lẽ đang trên tàu trong hành trình đến xứ sở cờ hoa trong tương lai gần, trước khi thỏa thuận mà ông Trump nhúng tay vào chưa kịp được thông qua.

Jaffe cũng đang tìm câu trả lời cho giả thuyết liệu Ả Rập có thể có những khách hàng mới thay thế cho châu Á hay không, khi khu vực này vẫn còn cách xa sự phục hồi kinh tế. Hoặc liệu chính quyền Washington bằng cách nào đó có thể khiến con tàu ngập dầu thô cập bến đất nước chậm hơn hay không.