Sửa Luật Đất đai: Sẽ hết cảnh đất vàng bị bỏ hoang?

Nhiều doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở chính sách để “ôm” đất rồi bỏ hoang phí

Chấm dứt dự án “treo”

Theo Thứ trưởng Bộ TN-MT Nguyễn Mạnh Hiển, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có 190 điều, trong đó có 21 điều giữ nguyên, 101 điều được sửa đổi, bổ sung và có 68 điều mới hoàn toàn. Thứ trưởng Bộ TN-MT cho biết, dự luật mới đã quy định Nhà nước chủ động thu hồi đất theo quy hoạch, tạo quỹ đất sạch, sau đó giao đất, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng hoặc đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, Luật Đất đai (sửa đổi) đề xuất bỏ cơ chế giao đất theo dự án, hạn chế giao đất không thu tiền sử dụng đất. Các đơn vị sự nghiệp sẽ chuyển sang thuê đất, tăng cường đấu giá đất để tránh xin-cho, tham nhũng.

Đánh giá dự luật Đất đai (sửa đổi) GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho rằng “chưa đủ“. Ông phân tích: “Một trong những bất cập lớn là cơ chế thu hồi đất và thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa thấy có thay đổi lớn. Tuy có sự khuyến khích áp dụng cơ chế Nhà nước thu hồi đất theo quy hoạch, nhưng cơ chế này cũng gây tranh cãi. Một số nơi thu hồi đất lại để hoang hóa do quy hoạch thiếu khả thi, khiến người dân bất bình. Tôi cho rằng, phải sửa lại cơ chế Nhà nước thu hồi đất”.

Nguyên Thứ trưởng Bộ TN-MT cho rằng, phải thu hẹp phạm vi áp dụng cơ chế Nhà nước thu hồi đất, không được áp dụng rộng rãi như hiện nay. “Bảng giá đất của Nhà nước rất thấp, nên phải thu hẹp phạm vi áp dụng. Khi áp dụng cơ chế này, phải dựa trên nguyên tắc người dân và nhà đầu tư đều được hưởng lợi từ dự án đầu tư. Bên cạnh đó, các quy định về cơ chế Nhà nước thu hồi đất phải được đổi mới triệt để nhằm tránh gây thiệt hại, bức xúc cho những người bị thu hồi đất, loại bỏ được các nguy cơ tham nhũng và lành mạnh hóa quá trình đầu tư phát triển, không còn các dự án treo“ - ông Đặng Hùng Võ nói.

Điều chỉnh giá đất để chặn tham nhũng

Để chấm dứt tranh cãi kéo dài gần 10 năm qua xung quanh yêu cầu “giá đất sát giá thị trường trong điều kiện bình thường”, Bộ TN-MT đề xuất sửa đổi Điều 56 Luật Đất đai 2003 và bỏ hẳn quy định “trong điều kiện bình thường”. Tuy vậy, khái niệm mới “định giá đất phù hợp với giá thị trường” mà dự thảo đưa ra vẫn khiến nhiều chuyên gia băn khoăn. Ông Nguyễn Khải, nguyên Vụ trưởng Vụ Đất đai (Bộ TN-MT), một trong những “kiến trúc sư” của Luật Đất đai 2003 hỏi: “Thế nào là phù hợp với thị trường? Việc bỏ cụm từ “trong điều kiện bình thường” là rất nguy hiểm vì khi rơi vào các cơn “sốt” đất, các địa phương biết xoay xở ra sao? Phức tạp hơn nữa là khi chính quyền định giá đất quá xa so với thực tế ở từng thời điểm nhất định và cho rằng “phù hợp” thì người dân, doanh nghiệp sẽ không thể đồng tình và khiếu nại tất yếu sẽ xảy ra”. Cũng có lo lắng tương tự, nguyên Quyền Tổng Cục trưởng Tổng Cục Đất đai (Bộ TN-MT) Phùng Văn Nghệ kiến nghị, cần giải thích khái niệm “phù hợp” càng cụ thể càng tốt và thống nhất trên toàn quốc, nếu không sẽ bị vận dụng một cách tùy tiện.

GS. Đặng Hùng Võ cũng đồng tình giá đất đóng vai trò quan trọng trong việc sửa đổi Luật Đất đai. Ông nói: “Giá đất luôn gắn với nguy cơ tham nhũng, là nguồn cơn gây khiếu kiện. Mặc dù Luật Đất đai đã quy định giá đất của Nhà nước phải phù hợp giá thị trường trong điều kiện bình thường nhưng cả khung giá đất của Chính phủ và bảng giá đất của UBND cấp tỉnh đều thấp hơn giá đất trên thị trường khá nhiều. Chúng ta phải sửa triệt để mới ngăn chặn được tham nhũng trong đất đai”. GS. Đặng Hùng Võ khuyến nghị, không nên giao thẩm quyền quyết định giá đất cho UBND cấp tỉnh mà phải có một hệ thống định giá độc lập. Ông cảnh báo: “Nếu một cơ quan Nhà nước vừa có thẩm quyền quyết định về đất đai, lại có quyền quyết định về giá đất, sẽ xảy ra nguy cơ tham nhũng...”.

Giao đất tới năm 2063