Lập lại trật tự xây dựng nhà ở đô thị

Ðối với các gia đình có nhà mặt đường, phần lớn lấn chiếm sử dụng vỉa hè, lòng đường vào mục đích riêng. Nhiều khu vực còn xuất hiện hàng loạt nhà siêu mỏng, siêu méo. Trên các phố nhỏ, ngõ, ngách, sự lạm dụng khoảng không tương đối phổ biến, từ khu tập thể cho đến những tổ dân cư mà quyền sử dụng đất được chia nhỏ, hình thành nên những ngôi nhà hay công trình liền kề đủ kiểu thiết kế khác nhau để tận dụng diện tích và không gian chung quanh. Chính sự lạm dụng không gian thiếu sự quản lý đó là một nguyên nhân tạo nên môi trường không thông thoáng, trong sạch cho đời sống cộng đồng. Hình ảnh rõ nét của nhiều ngôi nhà có lẽ là chân móng bao giờ cũng nhỏ hơn nhiều so với diện tích mặt sàn các tầng trên; những ngôi nhà ở thửa đất có giá trị càng cao thì sự chênh lệch này càng được tăng lên, có sự tận dụng tối đa mọi khoảng không ngoài phạm vi sử dụng mặt đất.

Dạo trên các tuyến phố, có thể nhận thấy rất nhiều ngôi nhà mới xây đều mở rộng các tầng trên lấn quá mức cho phép ra hành lang vỉa hè công cộng, lấy đi không gian cần có của đô thị. Trước đây, trên các tuyến phố cổ không xuất hiện kiểu kiến trúc lấn không gian đó. Còn hiện nay, nếu đi vào những con ngõ nhỏ, có chỗ các ngôi nhà đua ra sát vào nhau mà mọi người dễ cảm giác như đi dưới hệ thống đường ngầm; với những tòa nhà tập thể vừa bị lấn chiếm mặt đất tầng một, vừa bị chiếm khoảng không; chưa kể đến có khoảng không bị ô nhiễm bởi hoạt động kinh doanh, sinh hoạt của các chủ sử dụng.

Thiết nghĩ, trong công tác quản lý cần có quy chế lập lại trật tự xây dựng đô thị, giảm bớt sự lạm dụng không gian chung; trong đó cần quan tâm xem xét nghĩa vụ của chủ thể lạm dụng, lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, không gian chung. Khi quy định thuế sử dụng đất, nhà ở, Nhà nước nên bổ sung quy định về vấn đề này. Cần quy định việc thực hiện nghĩa vụ nộp tiền thuế đối với khoảng không lấn chiếm để bảo đảm công bằng, tăng tính trách nhiệm. Tuy nhiên, không phải vì vậy mà chủ thể có hành vi lạm dụng, lấn chiếm không gian đó được công nhận quyền sử dụng. Về lâu dài, cần xóa bỏ tình trạng lạm dụng, lấn chiếm, từng bước trả lại không gian cho môi trường sống của cộng đồng.