Đề xuất nghiên cứu miễn trách nhiệm hình sự cho hoạt động nghiên cứu khoa học

Đề nghị này được Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh Trịnh Xuân An đưa ra tại phiên thảo luận trên hội trường sáng 17/2, về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An đề nghị có cơ chế miễn trách nhiệm hình sự cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Ảnh: Quốc hội

Nghị quyết nhằm thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực để hoàn thành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các chính sách phải ưu đãi vượt trội để tháo gỡ, giúp những việc lớn chuyển động sẽ tác động đến các hoạt động khác thay đổi theo.

Phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết quy định về thí điểm một số cơ chế, chính sách tháo gỡ chi tiêu tài chính từ ngân sách nhà nước, hoạt động của tổ chức và nhân lực trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập,

Đồng thời, Nghị quyết thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược và ứng dụng khoa học – công nghệ trong doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Nghị quyết còn đề ra các cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, đấu thầu, tài chính và thử nghiệm có kiểm soát, phục vụ chuyển đổi số quốc gia, phát triển hạ tầng số và công nghiệp công nghệ số chiến lược. Tạo cơ chế, chính sách vượt trội trong hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tại Phiên họp, các đại biểu Quốc hội đồng thuận với sự cần thiết với việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nhìn nhận những quy định trong dự thảo nghị quyết không chỉ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc mà còn thúc đẩy mạnh mẽ khoa học công nghệ phát triển, song ông Trịnh Xuân An cho rằng, nếu chỉ có cơ chế miễn trách nhiệm dân sự trong nghiên cứu khoa học sẽ không bao quát hết tình hình thực tế.

Với tổ chức, cá nhân thực hiện đề tài khoa học và phát triển công nghệ, nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình và đảm bảo tính khách quan, ông An đề nghị nếu gây thiệt hại cho cả Nhà nước và cho cả các tổ chức, cá nhân khác, cũng cần miễn trách nhiệm dân sự. Ngoài miễn trách nhiệm dân sự cũng cần nghiên cứu miễn cả trách nhiệm hình sự cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Bởi nếu không thì người làm khoa học hết sức rủi ro trong nghiên cứu.

Theo đại biểu An, có thể nghiên cứu nội dung trên để đưa vào thực hiện thí điểm Nghị quyết, làm nền tảng trong việc thực hiện ở các luật tiếp theo.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cũng đồng tình với quy định về miễn trừ trách nhiệm. Tuy nhiên, ông Cường còn băn khoăn với quy định tại Điều 6 của dự thảo Nghị quyết đề cập việc không quy trách nhiệm và được miễn trừ rủi ro nếu như kết quả nghiên cứu không đạt được khi đã thực hiện đúng quy trình và quy định. Theo đó, Ban soạn thảo dự thảo Nghị quyết cần giải thích rõ, đúng quy trình, quy định là như thế nào?

Để quy định chặt chẽ hơn, ông đề nghị Điều 6 phải sửa lại là “khi đã thực hiện đúng quy trình nghiên cứu mà đề tài đã đăng ký nhưng không đạt đến kết quả thì không phải hoàn trả lại kinh phí”.

Cho ý kiến vào nội dung trên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) vẫn giữ nguyên quan điểm là không quy trách nhiệm dân sự và được miễn trừ rủi ro nếu như kết quả nghiên cứu không đạt được khi đã thực hiện đúng quy trình và quy định của pháp luật. Đồng thời bổ sung là việc miễn trừ trách nhiệm dân sự phải kèm theo áp dụng đầy đủ các biện pháp áp dụng thử nghiệm, phòng ngừa rủi ro trong quá trình nghiên cứu khoa học.