Meg Whitman phù thuỷ tạo nên "bùa ngải" eBay

Đòn bẩy của eBay

Không thể nói Meg Whitman là người sáng lập ra eBay bởi ý tưởng kinh doanh thiên tài này thuộc về Pierre Morad Omidyar. Thế nhưng, đến cô Cinderella xinh đẹp cũng cần một vẩy đũa thần để trở thành công chúa thì chả lạ nếu một ý tưởng thiên tài cũng cần một chiếc đòn bẩy. Và với trường hợp của eBay, chiếc đòn bẩy ấy mang tên Meg Whitman.

Năm 1995, eBay được khai sinh. Pierre Morad Omidyar là một lập trình viên máy tính cần mẫn, thông minh hơn là một tay lái buôn lão luyện. Món đồ đầu tiên được rao bán trên eBay là một cái máy chỉ laser đã hỏng. Sau khi rao bán thành công món hàng với giá 15 đôla, Pierre liên lạc với người trả giá thành công và nhắc người mua rằng đó là chiếc máy chỉ laser bị hỏng. Pierre lo lắng rằng người mua không biết thông tin này và đã trả giá hớ. Nhưng hoá ra, người mua chiếc máy con con đã hỏng ấy lại là một tay sưu tầm máy chỉ laser hỏng. Thương vụ đầu tiên của eBay thành công: thuận mua – vừa bán và hoàn toàn minh bạch.

Câu chuyện nhỏ này kể ra không chỉ để bạn ồ à thích thú. Mà tôi muốn chỉ ra ở đây hai yếu tố mấu chốt trong ý tưởng thành lập eBay để ý tưởng này đủ được gọi là thiên tài: (1) hình thức đấu giá trên mạng và việc mua bán chỉ phụ thuộc vào người bán, người mua và thần may mắn. Chủ trang ngồi không và thu lợi nhuận từ mỗi thương vụ mua bán (30% giá niêm yết) dù thương vụ đó chỉ đáng một hai đôla; (2) hệ thống bình chọn (rate), nhận xét (comment) do chính những người bán, người mua thực hiện để duy trì môi trường kinh doanh minh bạch, trung thực và an toàn trên không gian ảo.

Thế nhưng, như đã nói trên, Pierre không được sinh ra để làm một thương nhân tầm cỡ. Dù eBay sinh lãi ngay sau sáu tháng thành lập nhưng Pierre gặp khó khăn trong việc mở rộng mà vẫn duy trì tôn chỉ của công ty. Pierre nghĩ đã đến lúc eBay cần một CEO chuyên nghiệp để chèo lái và cái tên được chọn là Meg Whitman.

Meg bắt đầu tiếp quản eBay vào tháng 1.1998. Ngày ấy, công ty chỉ có 19 nhân viên trong một văn phòng tạm bợ. Meg cũng ngồi trong văn phòng ấy, và bắt đầu bước lần mò vào lĩnh vực công nghệ thông tin, lĩnh vực lúc ấy còn lạ lẫm và đáng sợ với chính bà. Tháng 6.1999, khi số lượng người truy cập eBay mới bắt đầu khởi sắc, máy chủ bỗng sập trong vòng 22 giờ đồng hồ. Trước đó, người ta có ghi nhận hiện tượng mạng chậm nhưng các kỹ sư đã tìm ra ngay vấn đề và sửa chữa. Thế nhưng lần này thì mọi việc trở nên nghiêm trọng hơn.

Meg kể trong bài phỏng vấn với tờ CosmoGirl! rằng hôm đó, bà đến công ty từ 4 giờ sáng, rồi dọn đến ở luôn cùng những kỹ sư trong ba tháng để đốc thúc nhóm kỹ thuật. "Tôi lúc đó không biết gì về công nghệ. Như kiểu ở Pháp và mọi người nói tiếng Pháp còn tôi chả hiểu gì vậy", Meg kể.

Năm 1998, Meg nhìn thấy cơ hội đưa eBay lên thị trường chứng khoán, chỉ trong vòng năm năm sau đó, eBay trở thành mẫu hình thành công tốc độ khó tin trong lịch sử kinh doanh ở Mỹ. eBay phát triển nhanh và mạnh hơn cả Microsoft, Dell, Amazon, hay Wal-Mart. eBay thành công đến nỗi nó trở thành không gian kinh doanh chuyên nghiệp cho nhiều nhà kinh doanh. Nhiều người bỏ văn phòng thật và ngồi nhà, kinh doanh trên eBay. eBay trở thành cứu tinh cho những doanh nghiệp nhỏ chật vật tìm đầu ra trong việc kinh doanh trên thế giới thật và kết nối những doanh nghiệp địa phương tới những khách hàng toàn cầu.

Meg quản lý công ty trên nguyên tắc thấu hiểu nghiêm túc eBay và khách hàng của eBay. Bà bắt tất cả những nhà lãnh đạo của eBay phải thường xuyên post và thực sự mua bán những món đồ trên eBay. Chính bà cũng tự tay rao bán và bid (trả giá cao hơn để tranh mua được món đồ) thường xuyên. Bà còn đọc những bài nhận xét của khách hàng cho nhau. "Điều tuyệt vời khi làm kinh doanh là bạn ngay lập tức biết được khách hàng đang nghĩ gì", Meg nói với tờ Newsweek.

Dưới thời của Meg Whitman, eBay có buổi hội thảo thường niên với những nhà đấu giá đỉnh nhất trên eBay. Meg luôn đứng lên sân khấu, chào hỏi mọi người như một ngôi sao nhạc rock. Mười năm của Meg ở eBay, công ty này tăng từ 20 nhân viên lên tới 15.000 nhân viên, doanh thu hàng năm từ bốn triệu đôla lên tới tám tỉ đôla. eBay đạt mức 30 triệu thành viên đăng ký (năm 2002), cứ 24 giờ, có khoảng 10 triệu lượt bid (đấu giá), mỗi giây trung bình, một thương vụ giá 900 đôla được thực hiện thành công trên eBay, với nỗ lực tuyệt vời và thành công thu được. Năm 2002, Meg Whitman được tờ Fortune bình chọn là một trong ba người phụ nữ quyền lực nhất trong giới kinh doanh.

Người phụ nữ làm được mọi điều mình muốn

Margaret "Meg" Whitman sinh năm 1957. Bố của Meg có một doanh nghiệp cho vay còn mẹ ở nhà làm nội trợ. Khi Meg còn đi học phổ thông, mẹ cô được hội phụ nữ địa phương cho đi thăm Trung Quốc. Đầu những năm 1970, khi Trung Quốc còn xa lạ với phương Tây, chuyến đi này ắt hẳn là một trải nghiệm kỳ thú với rất nhiều người đàn ông Mỹ chứ đừng nói đến bà nội trợ nhà Whitman. Bà gọi đó là thành tích lớn lao nhất của đời bà. "Khi mẹ tôi trở về nhà sau chuyến phiêu lưu kỳ thú đó, mẹ kể lại với tôi những trải nghiệm của mẹ. Mẹ nhận ra rằng mẹ có thể làm được bất kỳ điều gì mẹ muốn và mẹ muốn tôi biết rằng tôi cũng làm được điều tương tự", Meg Whitman kể lại trên tờ Christian Science Monitor.

Có thể nói, Meg là một gương mặt xuất sắc từ khi còn đi học. Meg đặc biệt nổi bật trong những môn thể dục. Meg chơi hockey, lacrosse (môn thể thao phổ biến ở Bắc Mỹ, gần giống hockey nhưng người chơi sử dụng vợt để chơi) và bóng rổ. Năm 1973, Meg đỗ vào trường đại học Princeton. Ít người biết rằng, huyền thoại kinh doanh Meg Whitman lại đã từng mơ làm bác sĩ. Chính vì vậy cô sinh viên Meg tập trung vào những môn khoa học và đều có thành tích xuất sắc. "Tôi đã đăng ký học những môn toán, lý, hoá ngay trong năm thứ nhất. Tôi học qua nhưng tôi không thấy thích. Tất nhiên, nghề y không chỉ có toán, lý, hoá nhưng bạn sẽ nghĩ thế khi bạn mới 17 tuổi", Meg kể trên tờ Fast Company.

Meg bắt đầu tìm thấy niềm đam mê đích thực khi cô tìm thấy một thông tin tuyển người làm sale trên tạp chí sinh viên. May mắn cho eBay mà có khi là cho cả thế giới, cô sinh viên Meg Whitman quyết định chuyển ngành sang học kinh tế. Năm 1977, sau khi tốt nghiệp trường Princeton, Meg học lên thạc sĩ, chuyên ngành quản trị kinh doanh ở trường Ivy League, Harvard. Ngay khi ra trường, Meg được tuyển vào Procter & Gamble (P&G). Một trong những đồng nghiệp khi đó của Meg là Steve Case, người sau này sáng lập ra America Online (AOL).

Tính tới thời điểm hiện tại, mức lương hàng năm của Meg Whitman là 2,19 triệu đôla. Mức lương này cùng với quyền sở hữu eBay, Meg được có tên trong danh sách những nữ tỉ phú hàng đầu trong thời đại internet. Sau thời gian giữ vị trí điều hành của một loạt những thương hiệu như Hewlett-Packard (HP), DreamWorks, Skype rồi Procter & Gamble (P&G), Meg Whitman quyết định đi vào con đường chính trị. Cô con gái nhà Whitman chắc đã có đến hàng trăm chuyến bay tới mọi nơi trên thế giới, tất cả có lẽ đều bắt nguồn từ lời khuyên của mẹ và chuyến đi Trung Quốc của bà ngày nào.

Meg Whitman ngoài thế giới kinh doanh

Dường như con đường chính trị của Meg Whitman lại không êm ái như con đường kinh doanh. Meg lớn tiếng phản đối người nhập cư trái phép ở Mỹ. Bà thậm chí còn ủng hộ cho dự luật cấm những sinh viên nhập cư vào học trong những cơ sở giáo dục công lập ở bậc đại học. Gần đây, năm 2009, khi bang California thông qua luật cho phép sinh viên nhập cư trái phép vào học các trường công lập, Meg gọi việc thông qua này là "con đường dẫn tới việc hợp thức hoá và công nhận những người nhập cư trái phép". Trong cuộc phỏng vấn trên tivi của đài KTLA năm 2010, Meg tuyên bố: "Tôi sẽ chỉ thuê những lao động có giấy tờ hợp pháp".

Thế nhưng, tháng 9.2010, Nicky Diaz Santillan, người giúp việc làm ở nhà Meg Whitman trong vòng chín năm tiết lộ với báo giới rằng cô là người nhập cư trái phép, không có giấy tờ lao động. Trong khi phía Meg Whitman đưa ra những bằng chứng rằng Nicky có đưa ra giấy tờ cá nhân như bằng lái xe, chứng minh thư và hồ sơ xin việc khi xin việc vào nhà Meg nhưng ở phía Nicky Diaz Santillan, cô giúp việc kể rằng năm 2003, Meg đã nhận được thư của tổ chức xã hội thông báo rằng mã số ID mà Nicky cung cấp không khớp với tên cô. Nicky nói Meg đã lờ đi lá thư đó còn Meg tuyên bố chưa từng nhận được bức thư này. Cuối cùng, bức thư được tìm thấy còn lưu lại chữ viết tay của chồng Meg nên vợ chồng Meg buộc phải nhận đã nhận được bức thư nhưng quên mất.

Vụ việc này có thể không thể buộc Meg Whitman phải chịu trách nhiệm hình sự, tuy nhiên lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín chính trị của bà. Trong hồ sơ đẹp long lanh và quyền lực của Meg Whitman – đáng buồn thay – người ta không quên ghi lại vụ việc cô giúp việc Nicky Diaz Santillan.

Hàng ngày làm việc trong môi trường chính trị lẫn kinh doanh cam go, Meg nỗ lực tạo cân bằng cho cuộc sống của mình: gia đình và những công việc bà đam mê. Ngày 7.6.1980, bà kết hôn với Griffith R. Harsh IV. Ông hiện là tiến sĩ ngành giải phẫu thần kinh của trường đại học Stanford. Hai người gặp nhau khi Meg còn là sinh viên năm thứ hai trong trường Princeton còn Griffith là sinh viên trao đổi từ trường Harvard. Chị gái Meg đã giúp hai người có cuộc hẹn đầu tiên. "Tôi đã đến muộn và Meg tỏ ra không vui", Griffith kể về cuộc hẹn đầu tiên trên tạp chí More.

Hai người kết hôn và có hai cậu con trai tên là Griff và Will. Hàng sáng, Meg vẫn tập thể dục và đưa hai con trai tới trường. Cả gia đình thường có những kỳ nghỉ bên nhau, thường là đi trượt tuyết hoặc câu cá.