Shor làm một trong những người giàu nhất Moldova, là chồng của một ngôi sao nhạc pop người Nga. Ảnh: Wiki

Khoản tiền thất thoát này chiến tới 12% GDP cả nước, bị phát hiện vào tháng 11/2014.

Vụ bê bối tài chính này đã làm chấn động Moldova, thổi bùng đợt tuần hành của 40.000 người vào ngày 3/5 tại khu vực hành chính ở thủ đô Chisinau, yêu cầu làm rõ sự việc.

Những người biểu tình bày tỏ sự căm phẫn khi những đồng tiền xương máu của họ không cánh mà bay. Dân tình Moldova yêu cầu Tổng công tố viên, các thẩm phán tòa án tối cao và giới chức chính trị phải từ chức vì dính líu đến vụ thất thoát.

Hồi tháng 4, Ngân hàng Trung ương nước này phát hiện ba ngân hàng - Ngân hàng Kinh tế, Ngân hàng Xã hội và Unibank - đã thực hiện giao dịch cho vay với các khách hàng không xác định được danh tính, dẫn đến thất thoát khoản tiền khổng lồ trên.

Chính phủ Moldova đã phải thuê công ty thám tử tài chính nổi tiếng thế giới Kroll để gỡ rối. Sau cùng, Kroll chỉ ra một doanh nhân 28 tuổi có tên Ilan Shor là kẻ đứng sau vụ lừa đảo quy mô lớn này.

Theo số ít thông tin hiếm hoi được công bố, Shor làm một trong những người giàu nhất Moldova, là chồng của một ngôi sao nhạc pop người Nga. Cha ông gây dựng cơ ngơi đồ sộ từ chuỗi cửa hàng miễn thuế đầu tiên tại Moldova.

Báo cáo của quốc hội nước này cho biết Shor và đồng sự đã cấu kết mua cổ phần điều khiển tại ba ngân hàng trên vào năm 2012. Sau đó, nhóm này âm thầm đẩy tính thanh khoản của 3 định chế qua một loạt các giao dịch phức tạp, bao gồm cho vay liên ngân hàng và các chi nhánh tại nước ngoài.

Hầu hết các khoản cho vay hàng triệu USD từ ba nhà băng trên được chuyển tới công ty của Shor hoặc có liên quan tới Shor.

Cuối cùng, chỉ trong 3 ngày, 767 triệu USD đã "bốc hơi" khỏi bản cân đối của 3 ngân hàng trên. Ngân hàng Trung ương Moldova ước tính tổng thiệt hại của vụ lừa đảo có thể chạm 1 tỷ USD.

Phần lớn khoản này được chuyển tới các công ty nước ngoài của Shor, một phần còn lại được gửi vào tài khoản ngân hàng ở Latvia dưới tên của nhiều người nước ngoài.

Ngân hàng Trung ương buộc phải giải ngân gói cứu trợ khẩn cấp trị giá 870 triệu USD cho 3 nhà băng nạn nhân để đảm bảo hoạt động của hệ thống tài chính.

Kroll thừa nhận vụ điều tra đang vấp nhiều chướng ngại. Mọi báo cáo nội bộ về hoạt động giao dịch trong 3 ngân hàng đã biến mất. Dữ liệu trên máy tính đã bị xóa. Chưa kể chiếc xe tải được sử dụng để chuyển các tập file còn sót lại đã bị khống chế. Giới chức phát hiện chiếc xe đã bị thiêu rụi sau đó, hủy hoại toàn bộ tài liệu.  

Vụ bê bối có nguy cơ đe dọa toàn bộ hệ thống ngân hàng tại đất nước 3,5 triệu dân này khi ba ngân hàng trên giữ tới 1/3 lượng tiền gửi ngân hàng của cả nước, bao gồm cả tiền nộp quỹ lương hưu.

Shor đã đăng thông cáo trên báo chí, phủ nhận mọi cáo buộc. Tuy nhiên ông đã bị tạm giam liên quan tới cáo buộc tham nhũng.