Chìa khóa phục hồi của ngành thép nằm trong tay thị trường bất động sản

2/3 nhu cầu thép đến từ bất động sản

Thời gian qua, các công trình xây dựng bị ngưng trệ đã gây hiệu ứng domino xuống hệ sinh thái nguyên vật liệu cung ứng ngành xây dựng, từ gạch, đá đến xi măng, sắt thép…

Các công ty chứng khoán nhận định, triển vọng ngành bất động sản dân dụng ảnh hưởng lớn nhất đến nhu cầu ngành thép Việt Nam khi chiếm khoảng 60-65% nhu cầu toàn ngành và ảnh hưởng đến hầu hết các mặt hàng thép thành phẩm.

Hơn 60% nhu cầu ngành thép đến từ thị trường bất động sản

Tại hội thảo khoa học "Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam năm 2023 và dự báo 2024" diễn ra mới đây, TS. Nguyễn Thị Quỳnh Hoa, Phó trưởng Phòng Nghiên cứu và dự báo thị trường, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công thương (Bộ Công thương) nhận định năm 2023, thị trường bất động sản Việt Nam ảm đạm đã ảnh hưởng đến tiêu thụ thép, đặc biệt là thép xây dựng.

Chuyên gia cho hay số dự án xây dựng được cấp phép mới trong năm 2023 thấp kỷ lục, điều đó cho thấy nhu cầu xây dựng trong năm 2024 và các năm tới ở mức thấp.

Trong khi đó, tăng trưởng diện tích xây dựng tại Việt Nam được dự báo sẽ giảm tốc trong năm 2024, mức tăng trưởng khoảng 2,4%, tương đương mức tăng thấp của năm 2020 khi xảy ra đại dịch COVID-19. Sự sụt giảm này chủ yếu đến từ nhóm xây dựng nhà ở dân dụng, chiếm tới 2/3 sản lượng của ngành này.

Bà Hoa cho rằng, nhu cầu thép có thể tăng lên nhờ tăng cường giải ngân vốn đầu tư công. Tuy nhiên, tỷ trọng tiêu thụ thép xây dựng trong đầu tư công là không nhiều và động lực thúc đẩy tăng trưởng thị trường thép phần lớn sẽ tới từ sự hồi phục của thị trường xây dựng dân dụng.

“Tổng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng trong năm 2023 ước tính sẽ giảm khoảng 4% trước khi hồi phục mạnh 7% vào năm 2024”, bà Hoa dự báo.

Theo số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong 11 tháng năm 2023, sản xuất thép thành phẩm đạt 25 triệu tấn, giảm 7,8% so với cùng kỳ năm 2022. Bán hàng thép thành phẩm đạt gần 23,7 triệu tấn, giảm 5,6%. Riêng xuất khẩu thép trong giai đoạn này đạt 7,4 triệu tấn, tăng 29% so với cùng kỳ.

VSA cho rằng, sản lượng bán hàng thép xây dựng tăng, một phần nhờ các dự án giao thông như cao tốc Bắc-Nam, các dự án sân bay mới được triển khai, đẩy nhanh tiến độ và một số dự án khác.

Thời gian tới, nhu cầu thép phục vụ xuất khẩu được dự báo sẽ giảm do thị trường Trung Quốc mở cửa và các sản phẩm thép Trung Quốc từ lâu vốn đã cạnh tranh gay gắt với thép Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Chi phí sản xuất của ngành thép được dự báo sẽ tăng do giá điện sản xuất tăng. Điện năng chiếm tỷ trọng cao trong chi phí sản xuất các sản phẩm thép, do đó sẽ tạo ra trở ngại lớn cho ngành thép Việt Nam.

Bên cạnh đó, giá một số nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất thép vẫn còn nhiều biến động. Giai đoạn cuối năm 2023, giá quặng sắt được dự báo đạt 90 USD/tấn và sang năm 2024 giảm còn 70 USD/tấn với kỳ vọng hồi phục nguồn cung xuất khẩu tại Australia và hồi phục sản xuất ở Trung Quốc.

Một nguyên liệu khác trong sản xuất thép là than cũng được dự báo có thể tăng giá trong bối cảnh Ấn Độ gia tăng nhập khẩu than sản xuất thép. Giá than trên thị trường thế giới có thể giao dịch ở mức 188- 214 USD/tấn trong thời gian tới.

Triển vọng ngành bất động sản ảnh hưởng lớn nhất đến nhu cầu ngành thép Việt Nam trong năm 2024

Bao giờ thị trường thép phục hồi?

Dự báo về thị trường thép năm 2024, bà Hoa cho rằng trong thời gian tới, nếu Chính phủ, các bộ, ngành không có những chính sách đột phá hơn đối với thị trường bất động sản thì thị trường thép vẫn chưa thể bứt phá ngay, khả năng khó khăn vẫn kéo dài sang năm 2024 bởi nhu cầu sử dụng thép vẫn còn yếu.

Về phía các doanh nghiệp, lãnh đạo Bộ Công thương cho rằng, mỗi doanh nghiệp trong ngành sản xuất thép phải tăng cường tái cấu trúc doanh nghiệp, cơ cấu lại sản phẩm, hình thành chuỗi doanh nghiệp sản xuất sản phẩm sau thép.

Về lâu dài, các doanh nghiệp thép cần phải hướng tới sản xuất xanh, bền vững và đầu tư nguồn lực về tài chính, công nghệ sản xuất các sản phẩm thép xanh, đáp ứng quy định về giảm phát thải carbon để giữ vững và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Để nắm bắt tốt cơ hội trong hội nhập, cần có giải pháp ứng phó với cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới của EU (CBAM) vừa thí điểm áp dụng giai đoạn chuyển tiếp từ ngày 1/10/2023 và thực hiện đầy đủ từ năm 2026.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu thị trường, cải thiện năng lực pháp lý, nâng cao năng lực, nguồn lực tài chính, thực hiện công khai, minh bạch trong quản trị để hạn chế thấp nhất nguy cơ bị các nước mở điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.