Luật Đất đai “kéo” qua 3 kỳ Quốc hội

Bồi thường không thỏa đáng khi thu hồi đất là nguyên nhân gây ra khiếu kiện lâu nay - Ảnh: Anh Vũ

Chủ trì phiên họp chiều qua, Chủ tịch Quốc hội (QH) Nguyễn Sinh Hùng khẳng định đây là vấn đề vô cùng quan trọng và yêu cầu ban soạn thảo giải quyết bằng được theo nguyên tắc đền bù cho dân phải sát giá thị trường, nếu không sẽ tiếp tục bị khiếu nại, khiếu kiện kéo dài.

Cấp nào hạn mức đó

Dự thảo lần này đã bổ sung các quy định về việc đảm bảo ổn định đời sống của người có đất bị thu hồi, thông qua việc bồi thường, trả tiền đầy đủ, kịp thời. Bên cạnh đó, cũng làm rõ 3 tiêu chí quan trọng: Thứ nhất, nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội quan trọng quốc gia do QH quyết định chủ trương đầu tư; Thứ hai, cho các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội do Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư; Thứ ba, các dự án, công trình xây dựng khu đô thị mới, khu dân cư nông thôn mới, chỉnh trang đô thị, khu dân cư nông thôn, cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản... do HĐND cấp tỉnh thông qua.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển đề nghị, để tránh thu hồi tràn lan, luật nên quy định những hạn mức đất được phép thu hồi theo từng cấp. “Ví dụ QH thì được thu hồi đất với hạn mức nào, Chính phủ và HĐND được thu hồi hạn mức cụ thể ra sao”, ông Hiển nói.

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đánh giá, việc quy định cụ thể như trong dự thảo là có sự tiếp thu, chỉnh lý rõ ràng hơn so với bản cũ. Ban soạn thảo cũng đã tách 2 nội dung riêng biệt gồm: thu hồi đất để sử dụng vào mục đích lợi ích quốc gia, công cộng và thu hồi làm dự án, công trình phát triển kinh tế xã hội. Nhưng ông yêu cầu cần bổ sung các điều kiện cụ thể là dự án nào, hạn mức bao nhiêu thì cấp nào có quyền quyết định. Nếu không có quyết định của từng cấp đó thì không được thu hồi.

“Thu hồi đất là rất phức tạp”

Dẫn vụ xả súng vừa xảy ra tại Thái Bình ngày 11.9, Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc khẳng định, việc thu hồi đất là rất phức tạp, giá đất còn mù mờ rất khó xác định, dễ khiến người dân nghi ngờ vì lợi ích nhóm. Vị Chủ nhiệm cũng nhắc lại vụ việc của gia đình ông Đoàn Văn Vươn và đề nghị, khi thu hồi đất cần phải tính tới công sức quai đê lấn biển để hạn chế bớt những bức xúc của người dân.

Về giá đất trong diện đền bù tăng lên khi nhà nước quy hoạch, đầu tư xây dựng hạ tầng, ông Phùng Quốc Hiển đồng tình với lập luận trong dự thảo luật, phần chênh lệch giá nhà nước được định đoạt, chỉ đền bù với mức giá trước khi đầu tư, xây dựng hạ tầng. Tuy nhiên, ông cũng đề xuất: “Nhà nước nên điều tiết cho cả người dân. Bình thường giá đất 300.000 đồng/m2, đến lúc đầu tư hạ tầng có thể lên tới 10 triệu đồng/m2. Khi đó, nhà nước trừ đi giá trị phần đầu tư, phần chênh lệch còn lại điều tiết theo tỷ lệ nào đó hỗ trợ thêm cho người dân. Như vậy người dân sẽ thấy thỏa đáng, dễ chấp nhận hơn”. Liên quan đến vấn đề quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, ông Hiển bày tỏ: “Tôi thực sự rất sốc khi xem hình ảnh trên truyền hình, người dân vừa được đền bù xong có rất nhiều người đến cướp tiền, họ còn đánh nhau ngay trước mặt công an ở Quảng Ngãi. Có người dân được đền bù 153 triệu đồng, nhưng đến ngày nhận bị cướp không còn đồng nào, thất thểu đi về”. Ông Hiển đề nghị luật cần sửa đổi theo hướng, khi đã có quy hoạch rồi thì nghiêm cấm mua bán. Nhất là vùng, địa bàn của đồng bào vùng sâu, vùng xa nơi bà con ít hiểu biết về pháp luật.

Về giá đất, ông Hiển cho rằng: “Nếu đưa khung giá chỉ để giải quyết việc thu thuế, phí thì không cần quy định khung làm gì mà nên giao cho địa phương quyết định. Quan trọng nhất là tính giá để đền bù khi thu hồi đất, vì vậy nên bỏ khung giá và chỉ quy định một loại giá thôi”.

“Tiếp thu thêm đợt này”

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, đến nay dự thảo này đưa ra 3 kỳ QH, điều đó chứng tỏ nhà nước nhận thức rõ tầm quan trọng của quản lý đất đai. Nếu giải quyết tốt thì ổn định xã hội, còn không nảy sinh khiếu kiện, khiếu nại, tham nhũng, tiêu cực. Chủ tịch đề nghị, ban soạn thảo cùng với ủy ban thẩm tra tiếp thu thêm đợt này để rà soát lại một cách đầy đủ, đảm bảo tính khả thi, khắc phục tồn tại của luật, nhất là khiếu kiện, tố cáo, thất thoát, lãng phí đất đai.

Chủ tịch QH cũng cho biết, một vấn đề trong dự thảo mà ông vẫn chưa tìm ra cách giải quyết, khi ban soạn thảo quy định giá để thanh toán tiền đền bù khi nhà nước thu hồi phải sát giá thị trường; đồng thời lại khẳng định, khi thu hồi vào thời điểm nào trả tiền cho dân giá thời điểm đó. “Chỗ này giải quyết thế nào khi mà cả giá thu hồi và giá quy định đều sát giá thị trường. Nếu anh Nguyễn Minh Quang không giải quyết được thì Bộ Tài nguyên - Môi trường sẽ tiếp tục là Bộ phải nhận nhiều khiếu kiện, khiếu nại thôi. Khi thu hồi đất có phải anh định giá xong rồi lấy giá này thu hồi ngay được đâu. Còn quy hoạch, treo dự án, rồi một loạt công tác khác… đến khi đền bù mà lại nói sát giá thị trường trả cho dân là giá nào. Đây là nội dung rất quan trọng, tôi đề nghị phải giải quyết rõ theo một nguyên tắc là sát giá thị trường”, ông yêu cầu.