Tổng thống Syria Bashar al-Assad: Từ quá khứ đến hiện tại

Những căng thẳng hiện nay tại Syria khiến dư luận trong và ngoài khu vực đặc biệt quan tâm tới các kịch bản có thể diễn ra đối với chính trường nước này nói chung và Tổng thống Bashar al-Assad nói riêng. Vấn đề này càng trở nên cấp thiết khi Mỹ, phương Tây và Liên đoàn Arab (AL) đang gia tăng áp lực, buộc Tổng thống Bashar al-Assad phải từ chức. Tổng thống Bashar al-Assad là người như thế nào và tương lai của ông sẽ ra sao?

Mặc dù sinh ra (11/9/1965) trong gia đình cố Tổng thống Hafez al-Assad (xuất thân từ phi công) tại Damascus, Syria, nhưng ban đầu "cậu ấm" Bashar al-Assad không được vua cha chọn làm người kế vị. Nếu anh trai Basil al-Assad, người được cố Tổng thống Hafez al-Assad chuẩn bị để thay thế không chết trong vụ tai nạn ôtô năm 1994 thì ông Bashar al-Assad yên tâm hành nghề bác sỹ (tốt nghiệp năm 1988) tại bệnh viện Tishrin, lớn nhất của quân đội Syria và chưa biết đến bao giờ mới tham chính. Sau đó, ông Bashar al-Assad tới Anh để học nâng cao về chuyên ngành nhãn khoa. Tuy nhiên, ngay sau khi được vua cha chọn làm "thái tử", ông Bashar al-Assad lập tức thể hiện khả năng tham chính, cho dù theo học ngành y và là lính mới tại Học viện quân sự Homs. Để con trai nhanh chóng nắm bắt công việc và có thực quyền, Tổng thống Hafez al-Assad lúc đó đã chuẩn bị khá chu đáo và cẩn trọng. Theo đó, ông Bashar al-Assad tiếp cận và từng bước chỉ huy lực lượng quân đội và an ninh. Sau đó, tạo uy tín trên chính trường, tiếp xúc với công chúng và điều hành đất nước.

Giới truyền thông đưa tin, dưới sự trợ giúp của Tổng thống Hafez al-Assad, ông Bashar al-Assad đã thành công trong chiến dịch chống tham nhũng và đây là cách hoàn hảo nhất trong việc loại bỏ các đối thủ tiềm năng, nhất là trong lực lượng quân đội và an ninh. Được biết, hầu hết các chỉ huy quân đội từ cấp sư đoàn trở lên đều về hưu, thay bằng lớp trẻ và trung thành với "chủ mới".

Quyền lực và uy thế của ông Bashar al-Assad được chứng minh ngay sau cái chết của Tổng thống Hafez al-Assad (10/6/2000, sau 30 năm nắm quyền) - Quốc hội lập tức họp để sửa đổi Hiến pháp - giảm độ tuổi bắt buộc tối thiểu của Tổng thống từ 40 xuống 34 (khi đó ông Bashar al-Assad đã 35 tuổi). Ngày 10/7/2000, ông Bashar al-Assad được bầu làm Tổng thống với tỷ lệ ủng hộ cao: 97,29% và nắm quyền kể từ đó đến nay.

Trong con mắt của người thân, khi còn nhỏ ông Bashar al-Assad là người yếu ớt, sống khá biệt lập và trầm tĩnh, nhưng kể từ khi chấp chính đến nay (11 năm), Tổng thống Syria đã chứng tỏ sự cứng rắn và quyết đoán của mình. Ông Bashar al-Assad được coi là Tổng thống có đường lối chính trị vững vàng cho dù là người mềm mỏng, hào hoa với lối tư duy khá hiện đại, cởi mở và không ít lần thổ lộ "vẫn thích được gọi là bác sĩ Bashar al-Assad"...

Những bước đi ôn hòa nhưng hiệu quả, nâng cao vị thế của Syria trên trường quốc tế đã giúp ông Bashar al-Assad trở thành thần tượng của giới trẻ. Nhiều người đã lập website để viết về ông Bashar al-Assad với khẩu hiệu "hãy học theo Tổng thống", "người đàn ông ăn mặc đẹp nhất". Thậm chí từng có giai đoạn, giới trẻ Syria đã đề xướng "học ngoại ngữ để tiếp thu kiến thức mới" của ông Bashar al-Assad. Được biết, Tổng thống Bashar al-Assad có thể giao tiếp bằng tiếng Anh (lưu loát), tiếng Pháp khá tốt và là cha của 3 người con: Thái tử sinh ngày 3/12/2001, được đặt tên của ông nội (Hafez), tiếp đến là Zein (5/11/2003) và Karim (16/12/2004).

Vợ chồng Tổng thống Syria.

Theo ông Ayman Abdelnour, bạn thời đại học của ông Bashar al-Assad, từng làm cố vấn cho Tổng thống Syria, sau đó sống lưu vong ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (từ năm 2007) cho biết, bất cứ nhân vật bảo thủ nào còn phục vụ trong nội các (từ cố vấn Buthaina Shaaban, Phó Tổng thống Farouk al-Sharaa hay Ngoại trưởng Walid Muallem) tuy không có quyền lực thực tế, nhưng họ đều được hưởng lợi nên sẽ không để cho đảng Baath cầm quyền bị lung lay. Nhưng giới truyền thông lại mới đưa tin, dư luận đang không rõ thực hư về tin đồn xung quanh cái chết của Phó Tổng thống Farouk al-Sharaa và sự biến mất của Thứ trưởng Faysal Mekdad.

Sau khi tháo hàm Đại tá quân đội (tháng 11/1999), hơn 1 năm sau (tháng 12/2000), ông Bashar al-Assad kết hôn với bà Asma (tên gọi khi mới sinh ở London, Anh năm 1975 là Asnaal Akhras).

Dư luận đánh giá cao bà Asma al-Assad: không những xinh đẹp, mà còn thông minh, quý phái với sở thích đạp xe, bóng bàn, trượt tuyết, chơi tennis và bơi lội. Có một chi tiết khá thú vị, đó là bố vợ Tổng thống Bashar al-Assad, ông Fawaz Akhras là bác sĩ khoa tim mạch ở London, Anh và họ quen nhau khi ông Bashar al-Assad theo học chuyên khoa mắt tại Anh. Điều đáng nói là mặc dù đã trở thành Đệ nhất phu nhân nhưng bà Asma al-Assad vẫn giữ quốc tịch Anh và Syria, cũng như thường xuyên tới xứ sở sương mù.

Giới truyền thông từng đưa tin, không chỉ những người đàn ông trong gia tộc al-Assad mới có ảnh hưởng lớn, mà những nữ lưu của họ cũng có tác động không nhỏ tới đời sống xã hội ở Syria. Từng có tin đồn về những bất đồng giữa bà Asma al-Assad với mẹ chồng Anisa Makhlouf cùng em chồng Maher al-Assad và có thể đều xuất phát từ sự khác nhau về tín ngưỡng. Trong khi bà Asma al-Assad thuộc về cộng đồng tín đồ Hồi giáo dòng Sunni rất phổ biến tại Syria thì gia tộc al-Assad lại là tín đồ Hồi giáo dòng Alawite (chỉ chiếm 10% dân số Syria)