Mãn nhãn với quán cafe giao thoa giữa quá khứ và hiện tại ở Huế

Công trình nằm trong khu dân cư có đặc điểm văn hóa lịch sử - khu dân cư cạnh Đại Nội – nơi bảo vệ các cung điện quan trọng của triều đại phong kiến xưa của Việt Nam (thế kỷ 19 – 20) và nay đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới của Việt Nam.

Công trình nằm trong khu vực có bản sắc riêng, có nhiều di sản văn hóa cần được bảo tồn và phát triển, đặc biệt là di sản kiến trúc. Vì vậy nhóm thiết kế đã chọn cách tiếp cận công trình có sự liên kết chặt chẽ với các yếu tố bản địa, bối cảnh của khu đất nơi xây dựng công trình, đồng thời phù hợp với định hướng phát triển có chọn lọc trong tương lai.

Việt Nam là một nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa và Huế dựa vào đặc điểm địa lý nên có khí hậu khá khắc nghiệt (mùa hè nhiệt độ cao, mùa mưa kéo dài).

Từ đặc điểm khí hậu trên, cộng với sự phát triển về lịch sử, văn hóa, kiến trúc mái dốc nói chung, nhà rường nói riêng – một loại hình kiến trúc xuất hiện từ thời phong kiến xưa – đã được chú ý. Về phương diện vật lý trong kiến trúc nói chung, “nhà rường” là hình thức kiến trúc ứng phó hiệu quả với đặc điểm khí hậu của Huế.

Tuy nhiên, do những hạn chế nhất định về nguồn vật liệu, giá thành chung, yêu cầu về kết cấu các yếu tố công năng đang dần không còn đáp ứng được yêu cầu và định hướng của con người trong thời điểm xã hội phát triển nhanh chóng, loại hình kiến trúc này đã từng bước bị mai một và bọ lãng quên. Đó là một điều khá đáng tiếc.

Sau khảo sát và phân tích, nhóm thiết kế đã đề xuất ý tưởng về một tòa nhà hiện đại áp dụng cho các yếu tố phát triển trong tương lai. Công trình này đồng thời có những đặc điểm cơ bản và tiêu biểu của “nhà rường” như hình ảnh, đặc điểm hình thể và kiến trúc (ánh sáng, thông gió…) mối liên hệ giữa công trình và môi trường xung quanh. Nhờ đó công trình giống như một câu chuyện nối giữa quá khứ và tương lai. Những đặc điểm liên quan này dễ dàng nhận ra qua cách bố trí hệ thống cột chính của công trình, hoặc mái ngói dốc thẳng.

Các khoảng trống lớn bao quanh hai mặt tiền chính của công trình được chủ động tạo ra theo tỷ lệ kiến trúc đặc – rỗng giữa các khối trong nhà và các không gian bên ngoài. Các yếu tố thông gió được vận hành tích cực thông qua các cửa kính ở nhiều vị trí khác nhau trên các vách đứng của tòa nhà. Sự kết nối tầm nhìn của người sử dụng bên trong công trình với cảnh quan xung quanh thông qua việc mở rộng và thu hẹp chiều cao nhằm mục đích đưa cảnh quan thiên nhiên xung quanh đến gần hơn với người sử dụng. Do đó, không chỉ tạo nên sự gắn kết, thân thiện với bối cảnh xung quanh mà còn tạo nên sức hút cần thiết của một công trình thương mại dịch vụ.

Về xây dựng thương mại và dịch vụ ở Việt Nam, nhìn chung còn những hạn chế do thói quen đầu tư ngắn hạn, điều này dẫn đến những tiêu cực như đầu tư không đúng mức, tăng mật độ sàn theo hướng tiêu cực (thậm chí vi phạm khoảng lùi và chiều cao công trình), sử dụng vật liệu, kết cấu thiếu tính chuyên nghiệp, bền vững và an toàn, quan trọng nhất là ít quan tâm đến tâm lý của người sử dụng dịch vụ, đến chất lượng dịch vụ. Ngoài ra, nó còn thiếu sự quan tâm đến tính chất kết nối cộng đồng của công trình bên trong nói riêng và với cộng đồng môi trường xung quanh nói chung.

Quán cafe khiến người dùng thích thú bởi sự thay đổi cao độ, phương vị của các tầng liên tục và cả những hoảng trống giao lộ giữa bên trong và bên ngoài tòa nhà một cách linh hoạt. Vì vậy, tòa nhà mang đến cho người sử dụng cơ hội trải nghiệm và khám phá ở những góc nhìn khác nhau, không chỉ bằng cảm giác ngồi trong không gian, mà còn là cảm giác theo dõi và hòa mình với những thay đổi theo thời gian. Đồng thời, ý tưởng này không chỉ tạo tầm nhìn kinh ngạc cho khách hàng mà còn nhằm tăng mật độ sàn – tác động tích cực đến vấn đề mật độ phục vụ yếu tố thương mại mà không vi phạm khoảng lùi và chiều cao tổng thể của công trình.

Toàn bộ công trình như một khối rỗng trong suốt hướng ra xung quanh. Nó cũng tạo ra hiệu ứng thu hút ngày cao cho nhiều địa điểm kinh doanh chung của khu phố.

Công trình là hạt nhân của hàng loạt hoạt động thương mại. Cây xanh được bổ sung tạo thành một hành lang đệm lớn dọc theo hai mép ngoài tòa nhà và bên ngoài nhằm tránh tác động của ánh sáng vào hệ thống hai vách kính lớn với mục đích hạn chế hiệu ứng nhà kính cho tòa nhà, việc bố trí nhiều cửa trượt theo nhiều hướng khác nhau để tản nhiệt nhanh nhất và tăng hiệu quả thông gió cho không gian kiến trúc bên trong nhà.

Kết cấu công trình chủ yếu sử dụng khung thép chịu lực cho các vị trí cột, mái, sàn. Vật liệu ốp, che chắn công trình chủ yếu là tấm Gachmat, gạch không nung… có nguồn gốc từ phế thải công nghiệp, nông nghiệp tái chế. Ngoài ra toàn bộ công trình dễ dàng thi công bằng phương pháp lắp ghép nhanh chóng và ít ảnh hưởng đến môi trường trong quá trình xây dựng và di chuyển, tập kết vật liệu. Hơn nữa trong tương lai khi sửa chữa hay cải tạo mới cũng dễ dàng tháo dỡ và tái sử dụng cho các công trình xây dựng mới khác.

Giải pháp tiết kiệm năng lượng được tính toán chi tiết, ban ngày không sử dụng đèn kế cả khi thời tiết xấu, ánh nắng yếu, còn ban đêm sử dụng đèn Led. Mặc dù bên trong có lắp đặt điều hòa nhưng sử dụng với mức điều tiết phù hợp tùy theo điều kiện thời tiết cụ thể và nhiệt độ trong ngày, theo mùa. Ngoài thiết kế “khối rỗng” trên, nhóm kiến trúc sư cũng đã đề xuất thêm giải pháp chức năng dự phòng khác nhau trong tương lai khi công trình bắt buộc phải thay đổi mục đích sử dụng.

Bản vẽ kiến trúc quán cafe