Các công ty bất động sản tư nhân của Trung Quốc đứng trên núi nợ 390 tỷ USD

Một công trường xây dựng ở Nam Thông, Trung Quốc. Các nhà phát triển lớn ở Trung Quốc đang chùn bước khi đối mặt với khoản lỗ lớn. Ảnh: The New York Times

Nền kinh tế Trung Quốc từ lâu đã phụ thuộc vào lĩnh vực bất động sản đang bùng nổ, gần đây đã rơi vào thời kỳ khó khăn hơn. Những chấn động trên thị trường bất động sản Trung Quốc đang làm rung chuyển nền kinh tế nước này cũng như thế giới.

Các nhà phát triển lớn đang chùn bước khi phải đối mặt với khoản lỗ lớn, vật lộn với hàng núi nợ và không thể thanh toán cho người cho vay. Sự bùng nổ xây dựng kéo dài vốn thúc đẩy tăng trưởng của Trung Quốc đã chững lại, đe dọa việc làm và tiết kiệm của hàng triệu hộ gia đình. Thị trường Trung Quốc sụt giảm và đồng tiền của nước này cũng suy yếu.

Điều gì đang xảy ra với bất động sản và nền kinh tế Trung Quốc?

Trong nhiều thập kỷ, nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc vào lĩnh vực bất động sản đang bùng nổ do tăng trưởng dân số. Thị trường nhà đất tạo ra việc làm và là nơi tích trữ của cải cho tầng lớp trung lưu đang ngày càng tăng của Trung Quốc. Chính quyền địa phương cũng phụ thuộc vào nguồn thu từ việc bán đất.

Nhưng dân số nước này không còn tăng như trước nữa và nhiều năm hạn chế nghiêm ngặt do Covid-19 đã khiến người tiêu dùng Trung Quốc chao đảo. Chính phủ cũng đã hạn chế các hoạt động rủi ro trong ngành, một sự kết hợp khiến các nhà phát triển bất động sản phải gánh khoản nợ khổng lồ và nguồn cung nhà ở lớn hơn nhu cầu mua.

Khủng hoảng đến mức nào?

Theo một ước tính từ Gavekal Research, các hóa đơn chưa thanh toán từ các nhà phát triển tư nhân Trung Quốc có tổng trị giá 390 tỷ USD, một mối đe dọa lớn đang rình rập nền kinh tế.

Các chuyên gia kinh tế đã hạ dự báo về tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, nhiều dự báo xuống dưới mục tiêu khoảng 5% của chính phủ.

Cả nhập khẩu và xuất khẩu của Trung Quốc đều giảm trong những tháng gần đây và đầu tư nước ngoài vào nước này trong quý 2 đã giảm hơn 80% so với một năm trước. Giá tiêu dùng ở Trung Quốc giảm trong tháng 7 lần đầu tiên sau hai năm, một dấu hiệu cho thấy các hộ gia đình Trung Quốc đang chi tiêu ít hơn.

Chỉ số Hang Seng của các cổ phiếu niêm yết tại Hồng Kông đã bước vào thị trường giá xuống vào thứ Sáu, giảm hơn 20% so với mức cao nhất trong tháng 1.

Những công ty nào là trung tâm của cuộc khủng hoảng?

Country Garden, nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc, cho biết trong tháng này rằng họ dự kiến sẽ báo cáo khoản lỗ lên tới 7,6 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm nay. Giá cổ phiếu của công ty đã giảm khi các nhà đầu tư lo ngại nó có thể vỡ nợ với khoản vay hàng tỷ USD.

China Evergrande, một nhà phát triển bất động sản lớn khác, gần đây đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản ở Mỹ nhằm cơ cấu lại khoản nợ của mình. Công ty vỡ nợ với khoản nợ 300 tỷ USD vào năm 2021, một trong những dấu hiệu lớn đầu tiên cho thấy ngành bất động sản Trung Quốc đang gặp khó khăn.

Những rắc rối của lĩnh vực này cũng đang lan sang các công ty ủy thác tài chính của Trung Quốc, nơi cung cấp các khoản đầu tư có lợi nhuận cao hơn tiền gửi ngân hàng và thường đầu tư vào các dự án bất động sản.

Zhongrong International Trust, công ty quản lý khối tài sản trị giá khoảng 85 tỷ USD, gần đây đã không thanh toán được cho các nhà đầu tư. Các video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy một đám đông các nhà đầu tư biểu tình bên ngoài văn phòng của công ty ở Bắc Kinh, yêu cầu công ty trả lại tiền cho họ.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang làm gì?

Các cơ quan quản lý Trung Quốc bắt đầu quản lý nghiêm ngặt hoạt động vay mượn vào năm 2020, điều này buộc các công ty phải giảm mức nợ trước khi gánh thêm nợ.

Điều đó dẫn đến rắc rối tại các nhà phát triển mắc nợ nặng nề như Evergrande và Country Garden. Theo Standard & Poor's, hơn 50 nhà phát triển bất động sản ở Trung Quốc đã không thanh toán được trong 3 năm qua.

Chính phủ gần đây đã phác thảo các chương trình nhằm thúc đẩy chi tiêu và đầu tư, nhưng chi tiết vẫn chưa rõ ràng.

Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã cắt giảm lãi suất cho vay kỳ hạn một năm, vốn được sử dụng cho hầu hết các khoản vay doanh nghiệp, nhưng vẫn giữ nguyên lãi suất 5 năm, dùng để định giá các khoản thế chấp, không thay đổi. Các nhà kinh tế đã mong đợi những động thái tích cực hơn.

Những rắc rối của Trung Quốc có thể gây ảnh hưởng gì đến nền kinh tế toàn cầu?

Trong thập kỷ qua, Trung Quốc là nguồn gốc của hơn 40% tăng trưởng kinh tế toàn cầu, so với 22% của Mỹ và 9% của khu vực đồng euro, theo BCA Re.

Sự sụt giảm chi tiêu của người tiêu dùng ở Trung Quốc gây tổn hại cho các công ty kinh doanh ở đó, như các công ty công nghệ Mỹ và các tập đoàn hàng xa xỉ của châu Âu. Nền kinh tế Trung Quốc yếu hơn cũng có nghĩa là nhu cầu về dầu mỏ, khoáng sản và các nền tảng công nghiệp khác sẽ ít hơn. Trung Quốc là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ, mua hàng tỷ USD cây trồng và máy móc của Mỹ mỗi năm.

Điều đó cho thấy, phản ứng từ các nhà đầu tư toàn cầu cho đến nay vẫn tương đối im lặng. Chỉ số chứng khoán Mỹ S&P 500 gần đây đã giảm ba tuần liên tiếp trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc có dấu hiệu khó khăn, nhưng vẫn cao hơn trong năm nay nhờ các công ty công nghệ lớn. Các nhà đầu tư ở Hoa Kỳ và Châu Âu cũng đang bận rộn với những động thái lãi suất tiếp theo của ngân hàng trung ương quốc gia khi quốc gia của họ phải đối mặt với tình trạng lạm phát dai dẳng.