Những điểm mới trong Quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc Khu phố cổ Hà Nội

Trong đó phần 1: Quy định chung: Bao gồm đối tượng, phạm vi áp dụng, các mục tiêu, tổng quan hiện trạng và quy hoạch phát triển khu phố Cổ; các quy định và hướng dẫn thực hiện quy hoạch và quản lý không gian đô thị, phân định khu vực quản lý.

Phần 2: Quy định cụ thể: bao gồm các quy định về chỉ dẫn phục vụ công tác quản lý, kiểm soát phát triển và bảo tồn theo: Quy hoạch; Kiến trúc công trình; hệ thống Hạ tầng kỹ thuật;

Phần 3: Tổ chức thực hiện: Phân cấp quản lý. Hướng dẫn về tổ chức thực hiện, phân công trách nhiệm và các quy định khác có liên quan.

So với quy định tại Điều lệ tạm thời trước đây thì Quy chế lần này có các điểm mới chính như:

Ngoài phạm vi, ranh giới Khu phố Cổ 82ha như quy hoạch được duyệt xác định trước đây thì trong Quy chế này đề xuất không gian vùng đệm có quy mô 55,7ha nhằm bổ trợ chức năng, bổ sung hạ tang khu vực cho khu phố Cổ. Quy chế đề xuất các không gian đặc trưng, giá trị của Khu phố Cổ cần được bảo tồn, gìn giữ như các tuyến phố chính, không gian mở, ô phố đặc trưng với loại hình kiến trúc giá trị là chiếm đa số.

Căn cứ vào giá trị về không gian, cấu trúc quy hoạch đặc thù; trên cơ sở rà soát các loại hình công trình có giá trị và để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội của khu Phố Cổ, Quy chế đề xuất 2 vùng với mục tiêu cụ thể: Vùng 1 (quy mô 28ha)- Bảo tồn tôn tạo, quản lý hạn chế xây dựng và Vùng 2 (quy mô 54 ha)- Phát triển, kiểm soát chức năng. Việc phân vùng này sẽ xác định rõ các khu vực cần tập trung bảo tồn và các khu vực được xem xét xây dựng nhằm ổn định hình thái chung khu vực và để khắc phục tình trạng công trình xây dựng lộn xộn như hiện nay.

Căn cứ quy hoạch chung, quy hoạch các khu vực liền kề, Quy chế đề xuất vùng phụ cận có quy mô 55,7 ha, gồm 2 khoảng không gian: Không gian Vùng phụ cận (quy mô 10,7ha bao gồm không gian từ Ranh giới Khu phố Cổ đến hết thửa đất lớp ngoài của các tuyến phố đường bao xung quanh Khu phố Cổ) nhằm kiểm soát không gian hài hòa giữa Khu phố Cổ với khu vực liền kề; Không gian khu vực hỗ trợ chức năng hạ tầng, bên ngoài của Khu phố Cổ (quy mô 45ha bao gồm 02 phường ngoài đê: Phúc Xá, Chương Dương – phía Đông, không gian ngầm công viên Vạn Xuân – phía Bắc và phố Lý Nam Đế- phía Tây Khu phố Cổ) nhằm xác định các khu đất dự trữ cho việc hỗ trợ các chức năng còn thiếu, yếu trong Khu phố Cổ như trường học, bến bãi đỗ xe.

Quy chế cũng cập nhật và đưa ra cách ứng xử phù hợp đối với các nội dung hạ tầng kỹ thuật mới như đường sắt đô thị và hướng tới việc tổ chức đi bộ trong Khu phố Cổ.

Trên cơ sở phân loại, đánh giá các loại hình công trình kiến trúc trong Khu phố Cổ, Quy chế đề xuất không chỉ bảo tồn loại hình kiến trúc nhà truyền thống mà còn bổ sung hai loại hình kiến trúc giá trị: kiến trúc thuộc địa và kiến trúc trang trí với các quy định nhằm bảo tồn và phục hồi có kiểm soát các loại hình kiến trúc này thành đặc trưng kiến trúc công trình nhà ở Khu phố Cổ Hà Nội;

Tuy nhiên khó khăn vướng mắc là kết quả khảo sát đo đạc tổng thể hiện trạng Khu phố Cổ. Hiện nay có quy mô đo theo ranh giới không phải 100ha như quy hoạch đã phê duyệt trước đây mà thực thế chỉ khoảng 82ha. Vì vậy, cần tiến hành ngay công tác khảo sát đo đạc lập bản đồ hiện trạng để có số liệu chính xác, làm cơ sở cho thiết kế Quy hoạch phân khu Khu phố Cổ Hà Nội về nguyên tắc và theo ý kiến của Bộ Xây dựng thì việc lập Quy chế phải trên cơ sở Quy hoạch và thiết kế đô thị được phê duyệt.Trên thực tế, việc lập Quy chế Khu phố Cổ hiện nay lại đang được tiến hành trước việc thiết lập Quy hoạch phân khu Khu phố Cổ. Điều này cũng dẫn đến những điều chỉnh Quy chế sau khi Đồ án Quy hoạch phân khu Khu phố Cổ được phê duyệt để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất.

Quy chế lần này được xây dựng trên cơ sở rà soát Điều lệ tạm thời về Quản lý xây dựng, bảo tồn và tôn tạo Khu phố Cổ Hà Nội nhằm đảm bảo tính khả thi, sát với yêu cầu thực tiễn và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội Khu phố Cổ; khắc phục những tồn tại, hạn chế của Điều lệ qua 13 năm thực hiện. Trên thực tế, Khu phố Cổ đã có nhiều biến động, thay đổi không khớp với những dữ liệu, số liệu nêu tại Điều lệ quản lý trước đây như: Nhiều công trình di tích được bảo tồn, tôn tạo; nhiều công trình kiến trúc giá trị đã phá hoại hoặc xuống cấp; Các khu vực được phân loại theo mức độ bảo tồn các cấp I, II cũng biến dạng về hình thái không gian, kiến trúc…Trong khi, Dự án điều tra khảo sát các công trình có giá trị trong Khu phố Cổ mà UBND quận Hoàn Kiếm đang tiến hành lại chưa có kết quả phê duyệt, nên chưa đủ điều kiện là dữ liệu hợp pháp để làm căn cứ hiện trạng cho Quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc Khu phố Cổ.

Bộ Xây dựng đề nghị lập sa bàn mô hình Khu phố Cổ, tỷ lệ 1/200 trong khi Quy hoạch phân khu Khu phố Cổ, thiết kế đô thị chưa được triển khai, phê duyệt. Vì vậy, việc triển khai thiết lập mô hình kèm theo Quy chế cũng gặp khó khăn và chưa thực sự phù hợp.