Chuyển giá là gì?

Về mặt lý thuyết, chuyển giá là việc thực hiện chính sách giá đối với hàng hóa, dịch vụ và tài sản được chuyển dịch giữa các thành viên trong tập đoàn hay nhóm liên kết không theo giá thị trường nhằm tối thiểu hóa số thuế của các tập đoàn hay của nhóm liên kết. Có thể hiểu, chuyển giá là hành vi của chủ thể kinh doanh tác động đến giá cả nhằm thay đổi giá trị trao đổi hàng hóa, dịch vụ trong quan hệ với các bên trong tập đoàn hay nhóm liên kết.

Giá giao dịch có thể được xác định lại như vậy là do (1) quyền tự do định đoạt trong kinh doanh; (2) các chủ thể trong cùng một tập đoàn hay nhóm liên kết có chung lợi ích nên sự khác biệt về giá không làm thay đổi lợi ích toàn cục và (3) việc thay đổi giá tuy không làm thay đổi tổng lợi ích nhưng lại làm thay đổi tổng nghĩa vụ thuế do nghĩa vụ thuế được chuyển từ nơi bị điều tiết cao sang nơi bị điều tiết thấp hơn và ngược lại.

Giá giao kết giữa các bên trong tập đoàn hay nhóm liên kết là cơ sở để xem xét hành vi chuyển giá. Khi so sánh giá giao kết với giá thị trường, một giao dịch chỉ có nhiều khả năng bị đánh giá là chuyển giá nếu giá giao kết không tương ứng với giá thị trường.

Từ những phân tích trên, có thể thấy chuyển giá chỉ có ý nghĩa đối với giao dịch được thực hiện giữa các chủ thể có mối quan hệ liên kết. Để thực hiện chuyển giá, các bên trong tập đoàn hay nhóm liên kết thiết lập chính sách về giá để định giá giao kết sao cho có thể đạt được lợi nhuận cao nhất từ những giao dịch đó.

Tuy vậy, rất khó để xác định một chủ thể thực hiện hành vi chuyển giá vì xét một cách cục bộ, có nhà nước bị thất thu thuế thì cũng sẽ có nhà nước thu được một lượng tiền thuế lớn hơn. Trên thực tế, các giao dịch quốc tế thường được quan tâm đánh giá hơn là những giao dịch trong nước do sự khác biệt về chính sách thuế giữa các quốc gia khác nhau thể hiện rõ hơn.

Ngoài phương pháp chuyển giá dựa vào chính sách thuế như trên, các giao dịch chuyển giá có thể dựa vào các chính sách ưu đãi giữa các quốc gia. Lúc này, thu nhập sẽ dịch chuyển từ chủ thể có ưu đãi thấp hơn sang chủ thể có lợi thế hơn về vấn đề ưu đãi.

Trước đây, theo quy định của Luật quản lý thuế, chúng ta không có quy định về vấn đề chống chuyển giá. Tuy nhiên, Bộ Tài Chính cũng đã ban hành Thông tư 66/2010 của Bộ Tài Chính về vấn đề Hướng dẫn thực hiện việc xác định giá thị trường trong giao dịch kinh doanh giữa các bên có quan hệ liên kết.

Từ ngày 01/7/2013, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật quản lý Thuế có hiệu lực đã bổ sung quy định về Thỏa thuận phương pháp xác định nguyên tắc giá tính thuế. Đây có thể được coi là một biện pháp để có thể chống chuyển giá. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có Nghị định và Thông tư hướng dẫn quy định này.