Cần một cuộc cách mạng thể chế, để đầu tư công thực sự bứt phá.
Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công là yếu tố then chốt để duy trì đà tăng trưởng năm 2025. (Ảnh: Dự án cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn thuộc Cao tốc Bắc - Nam phía Đông dự kiến sẽ thông xe trong năm 2025)
Đầu tư công đã khẳng định vai trò “quả đấm thép” trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, tiền “nằm im” trong kho bạc trở thành căn bệnh mãn tính, khiến các dự án nổi cộm đội vốn, trễ tiến độ và làm tổn hại uy tín chính sách. Trong khi đó, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) nhấn mạnh rằng, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công là yếu tố then chốt để duy trì đà tăng trưởng dự báo 6,6% năm 2025.
Thực tiễn cho thấy, thủ tục phân tán, chu trình đầu tư công quá rườm rà. Mỗi khâu từ lập chủ trương, thẩm định, phê duyệt đến điều chỉnh vốn đều đòi hỏi ý kiến từ nhiều cấp, hồ sơ khác nhau. Kết quả là cơ hội đầu tư trôi qua, dự án chậm khởi công, chất lượng quản trị nội tại suy giảm. Mặt khác, tâm lý “sợ sai” lan tỏa trong bộ máy, cán bộ chọn cách “án binh bất động” thay vì tìm cách tháo gỡ vướng mắc.
Nguyên nhân sâu xa bắt nguồn từ tư duy lập pháp thiên về kiểm soát đầu vào, thiếu định hướng hiệu quả đầu ra. Luật Đầu tư công được thiết kế trong bối cảnh phòng ngừa thất thoát, nhưng đã vô tình biến thành rào cản với mỗi cán bộ. Bên cạnh đó, phân cấp dù được nêu sớm, song thực chất vẫn là xin – cho, khi quyền quyết định điều chỉnh vốn tập trung ở Trung ương. Địa phương dù có hiểu biết sát sao hiện trường vẫn bị cột chân bởi quy trình cứng nhắc.
Quốc tế đã có nhiều mô hình tham khảo. New Zealand và Canada áp dụng “rolling plan” - kế hoạch đầu tư trung hạn linh hoạt, được cập nhật định kỳ theo quý hoặc năm, thay vì đóng khung 5 năm một lần. Họ cũng phân loại dự án theo mức độ rủi ro, áp dụng quy trình rút gọn với dự án quy mô nhỏ, rủi ro thấp, đồng thời tăng cường giám sát sau nghiệm thu để đảm bảo hiệu quả. Nhiều quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, sử dụng giám sát độc lập và dữ liệu số để minh bạch thời gian thực.
Trên thực tế, Việt Nam đã bước đầu thử nghiệm giải pháp số hóa một số khâu. Tuy nhiên, việc xây dựng hệ sinh thái đầu tư công số tích hợp giữa Kho bạc, Bộ Tài chính và các địa phương còn manh nha. Chúng ta cần một hệ thống giám sát trực tuyến tiến độ, giải ngân, vướng mắc và kết quả đầu ra. Không chỉ để theo dõi, mà còn để tạo áp lực xã hội, giảm tâm lý e ngại “làm sai”.
Một cuộc cách mạng thể chế hoàn chỉnh cần phải tuân theo bốn nguyên lý: trao quyền, gắn trách nhiệm, giám sát thông minh và tập trung vào kết quả đầu ra. Thực chất là trao cho địa phương quyền điều chỉnh trong phạm vi cho phép, đồng thời cá nhân hóa trách nhiệm thông qua “hợp đồng trách nhiệm”. Ai không hoàn thành tiến độ thì phải chịu đánh giá dựa trên kết quả cụ thể, không thể đổ lỗi cho quy trình.
Việc sửa đổi Luật Đầu tư công không thể chỉ dừng ở bước điều chỉnh kỹ thuật. Chúng ta cần một cuộc cách mạng thể chế thực sự, từ tư duy kiểm soát sang tư duy kiến tạo. Khi đó, đầu tư công mới trở thành cú hích mạnh mẽ, dẫn dắt dòng vốn xã hội, tạo niềm tin và thúc đẩy phát triển bền vững.
-
Sắp xếp, tinh gọn bộ máy sẽ không ảnh hưởng tới các dự án đầu tư công
Để tránh những tác động có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của các dự án đầu tư công sau tinh gọn bộ máy, các địa phương đang xem xem xét các phương án nhằm tối ưu đơn vị hành chính mới.
-
Các tỉnh Đông Nam bộ: Tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công
Trong 4 tháng đầu năm 2025, các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu có nhiều nỗ lực trong việc giải ngân vốn đầu tư công. Tuy nhiên, do công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) tại các dự án gặp nhiều khó khăn nên tỷ lệ giải ngân chưa như kỳ vọng. Hiện lãnh đạo các địa phương đang đôn đốc tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công, đảm bảo kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
-
Tiêu thụ xi măng khởi sắc nhờ đầu tư công và bất động sản dân dụng phục hồi
Trong bối cảnh thị trường xây dựng từng bước phục hồi, tháng 4/2025 ghi nhận sự khởi sắc rõ nét trong hoạt động sản xuất và tiêu thụ xi măng nội địa. Tuy nhiên, áp lực chi phí vẫn là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong ngành.
-
Quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành sử dụng vốn nhà nước ngoài đầu tư công
Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư số 27/2025/TT-BTC quy định về quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành sử dụng vốn nhà nước ngoài vốn đầu tư công.








-
Các dự án đường cao tốc qua khu vực Nam Trung bộ: Hoàn thành trước 31-12
Ngày 7-6, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cùng Đoàn kiểm tra số 1 (theo Quyết định số 486/QĐ-TTg của Thủ tướng) có cuộc làm việc với các địa phương, chủ đầu tư, nhà thầu nhằm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của 4 dự án đường cao tốc Bắc - N...
-
Dự án mở rộng tuyến đường “huyết mạch” kết nối TP.HCM tới sân bay Long Thành được duyệt chủ trương đầu tư
Dự án mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành được đầu tư nhằm mục tiêu hoàn chỉnh tuyến cao tốc này theo quy mô quy hoạch đã được duyệt, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng cao, rút ngắn thời gian, giảm chi phí vận tải, góp phần kết nối thuận lợi đến...
-
Sau Sơn Hải, Đèo Cả, thêm một doanh nghiệp muốn đầu tư mở rộng 300km cao tốc Bắc - Nam
Doanh nghiệp này đề xuất trở thành nhà đầu tư mở rộng 300km cao tốc Bắc - Nam phía Bắc theo phương thức đối tác công - tư với tổng mức đầu tư hơn 45.375 tỷ đồng.