Giải pháp nào nâng cao chất lượng không khí trong nhà ở đô thị?

Các chuyên gia thảo luận tại hội thảo.

Nhận định này được TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn đưa ra tại Hội thảo Giải pháp nâng cao chất lượng không khí trong nhà ở đô thị diễn ra sáng 28/11 tại Hà Nội.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí gây ra 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Số liệu thống kê của Liên hợp quốc cũng cho thấy, mỗi giờ có khoảng 800 ca tử vong do ô nhiễm không khí, trung bình 13 người tử vong mỗi phút, gấp ba lần số tử vong vì sốt rét, bệnh lao và AIDS mỗi năm.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do đô thị hóa, dân số tăng nhanh, nhất là mật độ xây dựng, lượng phương tiện giao thông tăng đột biến.

Nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu đến từ các nguồn tại chỗ, như hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp, đốt rơm rạ, đốt rác và một số nguồn vận chuyển từ xa.

Riêng tại Hà Nội, ô nhiễm không khí thường tăng cao vào giờ cao điểm, từ 60% đến 70% bụi mịn do ôtô, xe máy thải ra. Với những số liệu này, có thể nói những năm gần đây, quá trình đô thị hóa gia tăng tất yếu dẫn đến nhiều nguy cơ trên nhiều phương diện (kinh tế, xã hội và môi trường). Trong đó, vấn nạn về môi trường, ô nhiễm không khí đã trở thành bài toán khó giải quyết trên quy mô toàn cầu.

Chia sẻ tại hội thảo, TS. KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Kiến trúc, cho biết khi mật độ dân cư tăng lên kèm theo những phát thải từ sinh hoạt - vận động của con người và phương tiện, đặc biệt là nguồn phát thải từ các nhà máy, xí nghiệp, các cơ sở y tế, dịch vụ cộng đồng.., chất lượng không khí đã trở thành nguy cơ đáng báo động cho sức khỏe con người.

“Hà Nội là một thành phố bụi vào loại dày đặc nhất Việt Nam với mật độ cao ở khu với nội đô và đang tăng nhanh ở ngay cả khu vực ngoại ô. Do đó, việc cải thiện chất lượng không khí cho các không gian ở trong nhà và ngoài trời đã trở nên bức thiết. Đó phải là giải pháp kết hợp giữa tự nhiên và nhân tạo”, ông Sơn nhấn mạnh.

TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn nhìn nhận, hiện nay tại Việt Nam vẫn có nhiều khu vực thiên nhiên, chất lượng không khí tốt, hay những đô thị chưa có mật độ dân số cao, quy hoạch theo đúng cách, chất lượng không khí vẫn được đảm bảo, chất lượng không khí không phải vấn đề cần bận tâm.

Tuy nhiên, với các đô thị lớn, các yếu tố từ giao thông, xây dựng, mật độ nhà ở đông đúc, chất lượng không khí bị ảnh hưởng lớn. Do đó, để giải quyết vấn đề này, cần có thêm giải pháp về quy hoạch và các sản phẩm công nghệ.

“Kiến trúc cũng là một giải pháp quan trọng trong việc cải thiện chất lượng không khí, nhưng xét trên tầm nhìn vĩ mô, giải pháp về quy hoạch và thể chế kiến trúc mới có thể giải quyết lâu dài được”, TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh.

Vị chuyên gia này cho rằng, đối với các đô thị lớn, cả về quy hoạch lẫn kiến trúc cần có sự thay đổi, cần có công nghệ hỗ trợ để chúng ta có thể sống chung với mật độ dân số và xây dựng cao, giải pháp thông thoáng ánh sáng tự nhiên.

Quy hoạch trồng nhiều cây xanh vẫn khả thi nhưng chỉ phù hợp với đô thị nhỏ, còn với đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội, chúng ta phải có giải pháp bao trùm từ quy hoạch, kiến trúc, nội thất… cần làm sao để gia tăng chất lượng không khí một cách tự nhiên.

KTS. Nguyễn Tất Thắng, chuyên gia cao cấp Bộ Xây dựng đưa ra giải pháp bằng cách áp dụng các thể chế pháp lý, ban hành những quy định để quản lý chất lượng môi trường không khí, đặc biệt với đất nước đa dạng về văn hoá như Việt Nam.

Về khía cạnh kỹ thuật, ông Thắng cho rằng nên lồng ghép công nghệ vào các giải pháp thiết kế. Các kiến trúc sư hiện nay thường áp dụng các giải pháp thụ động, để cải thiện chất lượng không khí, nhưng như vậy là chưa đủ. Vì nhìn chung, các giải pháp này vẫn lấy không khí trực tiếp từ môi trường, nhưng chất lượng không khí bên ngoài ở các đô thị lớn hiện nay chưa đảm bảo chất lượng. Vậy nên, việc kết hợp giữa giải pháp kiến trúc và công nghệ là rất cần thiết.

“Không khí trong đô thị Việt Nam bị ô nhiễm. Để giải quyết vấn đề này trên khía cạnh quy hoạch và kiến trúc cần có những sự thay đổi, đặc biệt cần có sự tiếp tay của công nghệ", ông Thắng cho hay.

PGS. TS. KS. Naoki Kagi, Khoa Kiến trúc và Kỹ thuật Xây dụng, Học viện Công nghệ Tokyo, Nhật Bản, cho rằng chúng ta quan tâm tới nguồn nước uống nhưng lại ít để ý tới không khí xung quanh mà ta hít thở. Chúng ta có xu hướng lấy nước uống từ nguồn nước vệ sinh như vòi nước chẳng hạn. Nhưng việc chúng ta hít thở không khí trong nhà giống như chúng ta lấy nước uống từ bể bơi vậy.

“Đối với thức ăn và nước uống, chúng ta có quyền lựa chọn thứ mình thích, nhưng đối với không khí, chúng ta chỉ có một sự lựa chọn duy nhất đó là hít thở bầu không khí xung quanh”, ông Naoki Kagi chia sẻ.

Vị chuyên gia đến từ Nhật Bản chỉ ra ba phương pháp chính để làm sạch không khí trong nhà: "thứ nhất là không để các chất ô nhiễm ở bên ngoài lọt vào bên trong; thứ hai là không đặt những nguồn ô nhiễm có thể sản sinh ra chất ô nhiễm ở trong nhà; thứ ba là loại bỏ những chất ô nhiễm có ở trong nhà bằng cách sử dụng hệ thống thông khí và máy lọc không khí.