Bitcoin chưa chắc đã “có cửa” dù tương lai thuộc về tiền kỹ thuật số

Ý tưởng rằng phần lớn tiền mặt ngày nay sẽ chuyển sang tiền kỹ thuật số nhờ các token không phải là lỗi thời và cũng không xa lạ, miễn là bạn không bắt đầu đánh đồng tương lai của loại tiền này với Bitcoin.

Chắc chắn các chính phủ sẽ phải vay mượn một số yếu tố của công nghệ blockchain đã làm nên các loại tiền kỹ thuật số tư nhân, nhưng họ rất muốn giữ quyền kiểm soát những gì lưu thông dưới dạng tiền tệ trong nền kinh tế quốc gia. Và một số chính phủ sẽ làm được điều này.

Đừng ngạc nhiên nếu vào cuối thập kỷ này, ví điện tử trên điện thoại thông minh của bạn giống với một tài khoản đa tiền tệ. Nhưng thay vì giao dịch với các ngân hàng thương mại, bạn có thể là khách hàng của nhiều ngân hàng trung ương.

Điều này có vẻ xa vời chăng? Ngoài đồng Đô-la Cát của đảo quốc Bahamas, không có loại tiền tệ kỹ thuật số chính thức nào được lưu hành hàng loạt. Tuy nhiên, đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số đang giữ vai trò tiên phong và tăng tốc khi Bắc Kinh đặt mục tiêu triển khai vào dịp Thế vận hội mùa đông 2022. Thụy Điển có thể là quốc gia lớn tiếp theo tham gia xu hướng này. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản chưa có kế hoạch ở thời điểm này, nhưng họ thừa nhận khả năng "nhu cầu của công chúng tăng vọt" đối với tiền kỹ thuật số chính thức trong tương lai.

Ngay cả ở Mỹ, nơi chỉ đang xem xét các khái niệm, thì các phương tiện thanh toán kỹ thuật số mà không phụ thuộc vào tài khoản ngân hàng truyền thống có thể làm tăng khả năng tài chính cho những người dùng tiền mặt, theo một bài báo vào tháng 9 năm 2020 của Chủ tịch Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta, Raphael Bostic và nhiều tác giả khác. Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nói rằng một đồng Đô la kỹ thuật số là "hoàn toàn đáng để xem xét".

Một khi cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều tham gia vào cuộc đua, tiền ảo nhất định sẽ trở thành một công cụ để gây ảnh hưởng trên toàn cầu, bởi nó sẽ phân chia thế giới thành các khu vực tiền tệ mới. Đó là bởi vì bất kỳ mã token nào cũng sẽ có mục đích sử dụng kép bên ngoài biên giới của quốc gia phát hành. Ví dụ, đồng Đô la hoặc Nhân dân tệ xuất hiện trong ví điện tử ở Indonesia hoặc Ấn Độ và có thể được sử dụng để mua hàng hóa, dịch vụ hoặc tài sản trên phạm vi quốc tế.

Cũng dễ dàng như vậy, loại tiền mới này có thể thay thế nội tệ trong đời sống hàng ngày của người dân. Mặc dù điều này không khác gì so với quá trình đô la hóa từng xảy ra ở các quốc gia bị ảnh hưởng bởi lạm phát và biến động tỷ giá hối đoái, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận của tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành có thể cho phép “thay thế nội tệ với tốc độ nhanh hơn và quy mô lớn hơn”, theo Tao Zhang, Phó giám đốc điều hành tại IMF.

Để kiểm soát chính sách tiền tệ, các nhà chức trách ở các nền kinh tế nhỏ hơn sẽ cần các token của riêng họ đủ hấp dẫn theo tình hình cụ thể của từng nước. Mục tiêu đối với các quốc gia lớn hơn có thể khác nhau: Trung Quốc và Hoa Kỳ có thể muốn cung cấp các tiện ích bổ sung khiến các đồng tiền kỹ thuật số tương ứng là e-CNY hoặc FedCoin trở thành lựa chọn ưu tiên cho người nước ngoài trong việc giải quyết các khiếu nại quốc tế.

“Tương lai sẽ thật tuyệt nếu tất cả các loại tiền kỹ thuật số của các ngân hàng trung ương đều có thể giao dịch với nhau. Nói cách khác, chúng sẽ tương tác với nhau và cả với các lựa chọn thay thế trong khu vực tư nhân bao gồm cả Bitcoin”, Sky Guo, Giám đốc điều hành của Cypherium cho biết. Công ty khởi nghiệp blockchain của Hoa Kỳ này là thành viên của Hội đồng thanh toán nhanh của Fed và Viện tiền tệ kỹ thuật số thuộc Diễn đàn các tổ chức tài chính và tiền tệ chính thức, viết tắt là OMFIF - một tổ chức tư vấn cho các ngân hàng trung ương.

Guo đang nghiên cứu những thách thức sẽ nảy sinh khi tiền của chính phủ được số hóa: Làm thế nào để xử lý khối lượng giao dịch khổng lồ một cách nhanh chóng, rẻ và có sự đồng thuận mạnh mẽ giữa các sổ đăng ký được cập nhật tự động trên mạng? Làm thế nào để mang lại cho mọi người cảm giác riêng tư trong các khoản thanh toán hàng ngày, ngay cả khi tiền mặt ẩn danh bị mất mát?

Các ngân hàng trung ương sẽ phải đưa ra lựa chọn. Không phải tất cả điện thoại thông minh đều có thể kết nối với các máy chủ ảo tiên tiến, rồi dễ dàng cấp mã phần mềm cho các hợp đồng tự động. Chọn sai công nghệ và dân số không sử dụng các dịch vụ ngân hàng có thể là nguyên nhân khiến tiền kỹ thuật số không phát triển.

Ditto cho chuyển tiền ra nước ngoài lên tới 124 nghìn tỷ đô la một năm cho các mã token, để thay thế một mạng lưới ngân hàng đắt đỏ chuyển tiền bằng cách trao đổi tin nhắn SWIFT. Nhưng Ditto sẽ không hiệu quả đối với các giao dịch tiền nhỏ lẻ, nếu như nguồn lực để xác minh các giao dịch trong một mạng lưới phi tập trung tốn quá nhiều chi phí.

Guo nói, công nghệ lý tưởng không nhất thiết phải là một blockchain, nhưng nó phải là một thứ gì đó “gọn nhẹ, linh hoạt và có khả năng tương thích với các hệ thống cũ”. Trên hết, sổ cái phân tán phải minh bạch.

Sẽ có những trở ngại khác. Guo nói: “Một động lực để vận động hành lang chống lại các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương đã được thiết lập giữa những gã khổng lồ trong lĩnh vực xử lý thanh toán như PayPal, Venmo và Stripe. FedCoin sẽ không cần những công ty trung gian này để gửi tiền. Khi các công ty này trở thành nạn nhân của sự đổi mới, sẽ rất thú vị khi xem họ cố gắng bảo vệ mình khỏi sự gián đoạn ra sao”.

PayPal Holdings Inc., công ty sở hữu dịch vụ thanh toán ngang hàng Venmo kết hợp cả ví điện tử và mạng xã hội, cho rằng khẳng định của Guo là sai.

“Hỗ trợ và phân phối tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương là một phần trong tầm nhìn của PayPal về một tương lai toàn diện”, Giám đốc điều hành Dan Schulman nói với các nhà đầu tư vào tháng trước.

Cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh Mike Carney, người đã đề xuất một giải pháp thay thế cho đồng Đô la thông qua mạng lưới tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương, gần đây đã tham gia hội đồng quản trị của Stripe Inc.

Một cách để giải quyết căng thẳng có thể là hợp tác với khu vực tư nhân. Như các nhà kinh tế thuộc MF là Tobias Adrian và Tommaso Mancini-Griffoli đã lập luận, một loại tiền ảo chính thức có thể giống như hệ điều hành iOS của Apple, với các ngân hàng thương mại và nhà cung cấp tiền điện tử chạy ứng dụng trên đó. Trong khi ứng dụng Apple Health có thể ổn đối với người dùng bình thường; một vận động viên sẽ muốn một điều gì đó phức tạp hơn. Tiền có thể đi theo con đường tương tự.

Các quốc gia cũng sẽ phải hợp tác với nhau, ví dụ như cùng tham gia vào dự án m-CBDC Bridge. Dự án chuyển tiền xuyên biên giới 24/7 này sử dụng tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương, đã mời gọi được sự tham gia của Cơ quan tiền tệ Hồng Kông và Ngân hàng Thái Lan, ngân hàng trung ương Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc.

Nhiều ngân hàng trung ương ở thị trường mới nổi có thể nghĩ rằng để duy trì quyền kiểm soát tiền của quốc gia họ, họ phải liên kết với toàn bộ dân số để sử dụng một mã token duy nhất - mã mà họ đã phát hành. Nhưng điều đó có thể chỉ đơn giản là khuyến khích việc di chuyển hàng loạt sang tiền điện tử tư nhân được gắn với đấu thầu hợp pháp và do đó, ít biến động hơn.

Dự án phát triển loại tiền kỹ thuật số Libra được Facebook hậu thuẫn, hiện đã dần được biết đến, có thể là một trong những stablecoin (tiền kỹ thuật số được thiết kế để duy trì sự bình ổn giá) như vậy.

Các nhà phát hành tiền tệ của các quốc gia sẽ phải bớt coi mình là người quản lý tiền tệ quốc gia, mà phải là nhà cung cấp dịch vụ trong thị trường tiền mặt kỹ thuật số tự do. Cuối cùng, họ sẽ đẩy sản phẩm của mình vào các ví có lượng người dùng đông đúc và hy vọng rằng chúng ta sẽ thích chúng hơn là một sản phẩm của đối thủ từ một ngân hàng trung ương khác. Trong khi đó, những người không đủ khả năng và sự thức thời có thể mất lòng đi trung thành của người sử dụng mà đã xây dựng lâu nay.