“Giao dịch cửa sau” - Tỉ phú Hồng Kông sẽ lâm vào vòng lao lý?

Trong đó, tỉ phú người Hồng Kông Zhang Zhi Rong, Chủ tịch Công ty Well Advantage Ltd. cũng bị đưa vào danh sách điều tra. Tuy nhiên, khi trả lời các nhà chức trách, Well Advantage một mực khẳng định ông Zhang không hề liên quan đến các hoạt động điều hành của công ty.

Bỏ túi 13 triệu đô nhờ thông tin từ các gián điệp thương mại

Theo thanh tra của Mỹ cho biết, các nhân viên chứng khoán tại Công ty Well Advantage Ltd. bằng một cách bất hợp pháp đã kiếm được hàng triệu USD lợi nhuận nhờ lấy được thông tin về hợp đồng chuyển nhượng giữa Hãng dầu mỏ quốc gia CNOOC của Trung Quốc và Nexen của Canada trước khi cuộc mua bán được công bố. Theo điều tra ban đầu của SEC, các nhân viên giao dịch tại Công ty Well Advantage Ltd. đã dự trữ các cổ phiếu được niêm yết của Nexen tại Mỹ những ngày trước khi hợp đồng chuyển nhượng công ty được tuyên bố rộng rãi.

Sau khi hợp đồng được công khai, cổ phiếu của Nexen tăng lên gần 52%. Các nhân viên giao dịch chứng khoán lập tức bán hết các cổ phiếu này với giá cao và thu về tổng cộng 13 triệu USD tiền lợi nhuận. Theo ông Sanjay Wadhwa, Phó giám đốc Ủy ban Thanh tra thị trường của SEC, Công ty Well Advantage Ltd. và các nhân viên chứng khoán của công ty này đã sử dụng một mánh lới rất quen thuộc đó là lợi dụng những thông tin do gián điệp thương mại cung cấp để thực hiện các giao dịch vào đúng thời điểm nhằm kiếm tiền một cách bất hợp pháp.

Được biết, Well Advantage là công ty riêng của ông Zhang Zhi Rong, một cổ đông lớn của Tập đoàn tàu thủy China Rongsheng Heavy, Công ty Well Advantage hiện không có cổ phiếu được niêm yết công khai. Tuy nhiên, cổ phiếu của Tập đoàn Rongsheng Heavy Trung Quốc đã được niêm yết tại Hồng Kông và theo như công bố tháng 12/2010 thì họ đã có chung một hiệp ước hợp tác chiến lược cùng với CNOOC.

Tỉ phú Zhang Zhi Rong của Hồng Kông.

Trong báo cáo ngày 28/7, SEC cho biết các nhân viên chứng khoán tại Well Advantage đã thực hiện các giao dịch với hơn 830.000 cổ phiếu của Nexen vào ngày 19/7 và tạo ra lợi nhuận khoảng hơn 7 triệu USD. Một số nhân viên khác của công ty tại Singapore cũng thực hiện các vụ mua bán tương tự qua các tài khoản ở Singapore với hơn 676.000 cổ phiếu của Nexen trước khi thông báo về cuộc chuyển giao giữa hai công ty được đưa ra. Tại Singapore, các nhân viên đã bán gần hết cổ phiếu sau khi hợp đồng được công bố và đã kiếm được 6 triệu USD lợi nhuận từ đây.

Hiện tại, tòa án Mỹ đã yêu cầu SEC phải đóng băng số tài sản trị giá 38 triệu USD của Công ty Well Advantage và các tài sản của các nhân viên giao dịch có liên quan tới vụ việc. Hầu hết số cổ phiếu Nexen trong vụ giao dịch nội gián này được mua vào trong vòng 7 ngày trước khi thương vụ giữa CNOOC và Nexen được công bố. Các tài khoản được sử dụng cho các giao dịch này trước đó hầu như không mua vào cổ phiếu này.

Tham vọng dầu mỏ của CNOOC trong cuộc doanh thương với Nexen

Trước khi thị trường chứng khoán mở cửa vào ngày 23/7, Tập đoàn Dầu khí quốc doanh CNOOC của Trung Quốc và Nexen của Canada đã nhất trí để CNOOC mua lại Nexen với giá 15,1 tỉ USD. Đây được coi là vụ mua lại doanh nghiệp nước ngoài lớn chưa từng có của một công ty Trung Quốc.

Theo Hãng tin Bloomberg, Nexen là công ty sở hữu nhiều mỏ dầu và khí đốt cùng các cơ sở khai thác ở biển Bắc, Vịnh Mexico, Nigeria, cũng như các tài sản trong lĩnh vực dầu cát ở vùng Long Lake, Alberta. Trong quý 2 vừa qua, công ty có trụ sở ở Calgary, Alberta, Canada này đạt mức sản lượng 207.000 thùng dầu mỗi ngày, đồng nghĩa với vụ thâu tóm sẽ nâng sản lượng của CNOOC thêm 20%. Khoảng 28% sản lượng hiện nay của Nexen nằm ở Canada. Mức giá mà CNOOC trả để có Nexen là 27,5 USD/cổ phiếu, cao hơn 61% so với mức giá đóng cửa của cổ phiếu này phiên giao dịch ngày 20/7 tại Hồng Công.

Tập đoàn dầu khí Hải Dương CNOOC của Trung Quốc.

Ông Andrew Potter, một nhà phân tích thuộc ngân hàng toàn quyền thương mại Canada, nhận xét: "CNOOC là một trong những đối tác mua lại hợp lý nhất đối với Nexen. Vấn đề hiện chỉ còn nằm ở chỗ liệu nhà chức trách có thông qua thương vụ hay không. Xét tới sự đa dạng trong hoạt động của Nexen ở thị trường nước ngoài, tôi tin là các nhà chức trách sẽ không từ chối thương vụ này".

Vụ Nexen là một trong hai vụ thâu tóm lớn mà ngành năng lượng Trung Quốc từng công bố. CNOOC quyết định tung tiền thâu tóm Nexen trong bối cảnh các công ty Canada chuẩn bị xây dựng những đường ống dẫn dầu mới để vận chuyển nhiên liệu từ nước này sang châu Á nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ - nhân tố "ép" giá dầu sản xuất từ dầu cát ở vùng Alberta.

Ông Wenran Jiang, một chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Trung Quốc ở Đại học Alberta, nhận xét: "Bối cảnh chính trị ở Canada đang rất ổn định. Các công ty dầu lửa Trung Quốc đang rất từ tốn và thận trọng tăng cường sự hiện diện của họ ở Canada. Điều này không phải dĩ nhiên mà có". Năm ngoái, CNOOC cũng đã mua một đối tác của Nexen là Opti Canada với giá 2,5 tỉ USD. Nexen hiện đang tìm kiếm một CEO mới sau khi CEO Marvin Romanov từ chức vào tháng 1 năm nay trong tình trạng giá cổ phiếu sụt giảm mạnh và công ty không đạt được các mục tiêu về sản lượng.

Canada đã trở thành một mảnh đất màu mỡ cho các công ty dầu lửa Trung Quốc tìm kiếm các mỏ dầu và khí đốt nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Theo số liệu của Bloomberg, hiện tại, các công ty Trung Quốc đã chi khoảng 49 tỉ USD để mua các mỏ dầu và các công ty dầu khí của Canada.

Hãng dầu khí Nexen của Canada đã bị Trung Quốc mua lại.

Trong khi đó, các công ty Trung Quốc mới chỉ mua được 3,5 tỉ USD tài sản dầu khí của Mỹ. Từ năm 2005, CNOOC chào mua Công ty năng lượng Unocal Corp. của Mỹ với giá 19 tỉ USD nhưng không được phía Mỹ thông qua. Trong những năm gần đây, Tập đoàn hóa dầu Trung Quốc China Petrochemical Corp. đã nhất trí chi 1,5 tỉ USD để mua lại 49% cổ phần trong bộ phận ở Anh của Talisman Energy, công ty dầu lửa có trụ sở ở Calgary.

Năm 2011, chính Tập đoàn China Petrochemical cũng đã chi 2,2 tỉ USD để mua Daylight Energy Ltd., một công ty năng lượng khác có trụ sở ở Calgary, phía nam thành phố Alberta. Quản lý Quỹ Dynamic Funds ở Calgary, bà Jennifer Stevenson, phát biểu: "Người Trung Quốc cho thấy họ rất giỏi trong việc thâu tóm những tài sản có giá trị dài hạn. Từ thỏa thuận này có thể thấy, họ hiểu rõ giá trị của các tài sản dầu khí và sẵn sàng chi tiền để mua".

Ngài tỉ phú có ném đá giấu tay?

Theo tài liệu của SEC, Zhang Zhi Rong vừa là chủ tịch của Well Advantage, đồng thời vừa nắm cổ phần điều hành tại Tập đoàn đóng tàu và hóa dầu China Rongsheng Heavy, một doanh nghiệp có mối quan hệ khá thân thiết với CNOOC. Trong số các đối tác của mình, Tập đoàn China Rongsheng Heavy đã có nhiều vụ làm ăn với CNOOC, trong đó có vụ đóng một con tàu lắp đặt đường ống ở vùng nước sâu cho CNOOC vào năm 2007. Hai bên cũng đã ký một thỏa thuận hợp tác chiến lược vào năm 2011 để tìm kiếm những cơ hội làm ăn trong lĩnh vực đóng tàu.

Ở tuổi 43 ông hiện đang là một trong những tỉ phú giàu có nhất Hồng Kông, là người được tạp chí Hồ Nhuận xếp thứ 38 trong danh sách những người giàu nhất Trung Quốc vào năm 2010, với số tài sản 2,9 tỉ USD. Ngoài việc sở hữu hai công ty nói trên, ông Zhang còn là nhà sáng lập và là cổ đông lớn của Công ty bất động sản Glorious Property Holdings. Năm 2012, Zhang xếp thứ 464 trong danh sách những người giàu nhất thế giới của Forbes với số tài sản trị giá 2,6 tỉ USD.

Tốt nghiệp với bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh tại Viện Đại học Mở quốc tế châu Á tại Ma Cao năm 2002, đến nay, Zhang Zhi Rong đã có hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều hành tập đoàn, phát triển và đầu tư thương mại bất động sản. Zhang Zhi Rong bước chân vào ngành thương mại vật liệu và thầu khoán xây dựng từ những năm 1990. Năm 1994, khi thị trường bất động sản bắt đầu khởi sắc, ông chuyển hướng sang thị trường nhà đất với dự án đầu tiên là Sunshine Greenland tại Thượng Hải, dự án bắt đầu triển khai vào tháng 1/1996.

Dù Well Advantage đã nỗ lực nhằm giảm những tổn thất từ các cáo buộc của SEC đưa ra bằng việc phủ nhận ông Zhang Zhi Rong tham gia điều hành công ty nhưng Tập đoàn China Rongsheng Heavy vẫn không tránh khỏi liên lụy khi cổ phiếu của hãng này đã bị tụt 16% xuống còn 1,15 đôla Hồng Công. Trước đó, cổ phiếu này đã giảm 73% trong vòng 12 tháng do ảnh hưởng lây truyền từ triển vọng u ám của ngành đóng tàu thế giới. Ngay sau đó, Rongsheng đã đưa ra thông báo lợi nhuận nửa đầu năm của hãng cũng có thể sẽ giảm mạnh do ngành công nghiệp này đang suy yếu.

Thông tin từ Hãng Bloomberg cho biết, các giao dịch quyền chọn của cổ phiếu Nexen đã lên mức cao nhất kể từ năm 2008, trước khi CNOOC thông báo mua công ty năng lượng này. Tổng cộng, 47.302 quyền chọn mua đã được giao dịch tại Mỹ với số hợp đồng dự đoán giá tăng lên tới 24.554 cho đến ngày 20/7.

Hiện tại, Zhang Zhi Rong chưa có bình luận gì về việc ông bị đưa vào danh sách điều tra nhưng trong một email trả lời gần đây, China Rongsheng đã từ chối bình luận về việc họ "đi cửa sau" để biết thông tin và khẳng định việc kinh doanh của công ty vẫn rất ổn định. Về phía Công ty Well Advantage, công ty riêng của ông Zhang, thì vẫn khăng khăng rằng ông Zhang không hề biết bất kỳ một hoạt động nào của ban điều hành ở công ty này và công ty sẽ hoạt động như bình thường. Tuy nhiên, với Ủy ban Giao dịch chứng khoán SEC đây vẫn còn là điểm mang rất nhiều nghi vấn.