Siêu dự án đường sắt 8,3 tỷ USD sắp khởi công, sẽ phải di dời hơn 7.500 hộ dân, giải phóng 3.160 ha đất

Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng với chiều dài hơn 417 km đang bước vào giai đoạn giải phóng mặt bằng quy mô lớn, khoảng 3.160 ha, liên quan đến hơn 7.500 hộ dân.

Theo ông Mai Minh Việt, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng), dự án được chia thành 10 hợp phần, trong đó có 7 hợp phần giải phóng mặt bằng, một hợp phần di dời hạ tầng điện và hai hợp phần xây dựng hạ tầng kết nối tới ga. Hiện 4 địa phương gồm Lào Cai, Phú Thọ, Hưng Yên và Hải Phòng đã hoàn thành đo đạc, chỉnh lý bản đồ địa chính; Hà Nội và Bắc Ninh đang triển khai để phục vụ công tác kiểm đếm, đền bù và tái định cư.

Dự án dự kiến phải xây dựng hơn 110 khu tái định cư, trong đó riêng tháng 12 sẽ khởi công 86 khu. Tổng chi phí dành cho giải phóng mặt bằng gần 36.000 tỷ đồng. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đã thống kê 63 công trình điện cao thế từ 110kV trở lên và 469 công trình điện dưới 110kV cần di dời.

Song song với giải phóng mặt bằng, các hạng mục thiết kế hạ tầng kết nối nhà ga đang được gấp rút hoàn thiện, để có thể đồng loạt khởi công gói thầu vào cuối năm 2025. Riêng phần tuyến đường sắt chính dài 389 km và tuyến nhánh 27,9 km dự kiến sẽ khởi công cuối năm 2026, sau khi hoàn tất báo cáo nghiên cứu khả thi với nguồn vốn viện trợ không hoàn lại từ Chính phủ Trung Quốc.

Dự án có tổng vốn đầu tư theo Nghị quyết 187/2025 của Quốc hội lên tới 203.231 tỷ đồng (tương đương 8,37 tỷ USD), đặt mục tiêu hoàn thành vào năm 2030. Tuyến đường sắt được thiết kế khổ 1,435 m, tốc độ tối đa 160 km/h, vừa chở khách vừa vận chuyển hàng hóa.

Khi đi vào vận hành, tuyến đường sắt này dự kiến đảm nhận 21 triệu tấn hàng hóa và 14 triệu lượt khách mỗi năm, trở thành trục vận tải huyết mạch kết nối hành lang kinh tế Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, đồng thời mở rộng giao thương với Trung Quốc và khu vực. Ngoài ra, công trình còn góp phần giảm áp lực cho giao thông đường bộ, hạn chế ùn tắc và tai nạn, tạo ra khoảng 90.000 việc làm trong giai đoạn thi công và 2.500 việc làm lâu dài sau khi khai thác.

Theo Ban Quản lý dự án đường sắt, đây là dự án quy mô lớn, lần đầu tiên áp dụng nhiều công nghệ kỹ thuật mới tại Việt Nam. Thời gian chuẩn bị gấp rút, chỉ khoảng 36 - 42 tháng, là thách thức lớn, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị cùng các cơ chế đặc thù để kịp khởi công đúng tiến độ.